ایران وایر
روز جمعه ششم خرداد «غلامحسین محسنی اژهای»، رییس قوه قضاییه از زندان زنان قرچک بازدید کرد. این بازدید بنا به اخبار رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی چهار ساعت به طول انجامید. طبق اطلاع «ایران‌وایر»، این بازدید بدون اطلاع قبلی زندانیان صورت گرفت و اژهای ۲۰ دقیقه از این زمان را در بند زندانیان سیاسی گذراند؛ البته با پذیرش شرط زندانیان سیاسی یعنی بدون حضور عکاس و فیلمبردار.
***
معمولا وقتی مقامات قضایی از زندانیان بازدید می‌کنند، زندانیان را به صف می‌کنند و آن مقام رسمی از مقابل آنها عبور می‌کند. انگار که سربازخانه یا اردوگاهی است و آن مقام به نظاره مشغول است. در تصاویری که خبرگزاری میزان، رسانه قوه قضاییه از بازدید غلامحسین اژهای، رییس قوه قضاییه منتشر کرده است هم همین دیده می‌شود. البته بعد از این رژه رسمی، زنان روی زمین نشسته‌اند و ریاست قوه به همراه زنانی سیاه‌پوش و اطرافیانش بالای سر آنها ایستاده است و مشغول گفتن حرف‌هایی تکراری است که بارها در بازدید‌های مختلف در رسانه‌های گوناگون منتشر شده است. اما در این تصاویر، خبری از زنان زندانی سیاسی در بند ۸ زندان قرچک نیست.
پیش از حضور اژهای در بند ۸ که زنان سیاسی را در آن نگهداری می‌کنند، تیم حفاظتی و برخی نماینده‌های او به زندانیان اعلام کردند که بازدید صورت خواهد گرفت. اما زنان سیاسی شرطی برای این بازدید گذاشتند که عدم حضور عکاس و فیلمبردار است و در صورت حضور عکاس و فیلمبردار آنها از اتاق‌های خود خارج نخواهند شد. زنان زندانی سیاسی همچنین اظهار داشتند که در این بند، زندانیان به خط نخواهند شد تا ریاست قوه از مقابل‌شان عبور کند. اژهای با پذیرفتن این شرط، به بند ۸ زنان زندانی سیاسی وارد شد.
«صدرا عبداللهی»، همسر «عالیه مطلب‌زاده» عکاس زندانی در این زندان، در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» جزییاتی از این دیدار را روایت کرد: «چند نفر از زنان زندانی سیاسی با اژهای صحبت کردند. تمرکز حرف‌های ایشان بر عدم استقلال قوه قضاییه و همچنین دخالت ضابط‌های امنیتی و اطلاعاتی در پرونده‌های سیاسی و همچنین شرایط نگهداری آنها بود. بدین معنا که ضابط‌های امنیتی و اطلاعاتی روی پرونده، انتخاب زندان، جابه‌جایی زندانیان، نحوه نگهداری آنها، زندگی‌شان و جزییاتی مثل آزادی‌های مشروط و مرخصی‌های درمانی تاثیر دارند. زنان سیاسی همچنین عنوان کردند که خود ریاست قوه قضاییه هم می‌داند که در پرونده زندانیان سیاسی عدالت و استقلال قضایی وجود ندارد.»
به گفته عبداللهی برخی از زندانیان سیاسی شعارهایی دادند که با برخورد اژهای و اطرافیانش مواجه نشد: «این بازدید، اتفاق ویژه‌ای نیست؛ بلکه سازمان‌یافته و مثل دیگر بازدیدها بوده است. زنان زندانی سیاسی هم به اژهای و تیم همراهش گفتند که خود ایشان از پرونده‌ها و شرایط این زندانیان سیاسی مطلع است و نیازی به طرح مساله‌ای شخصی نیست. برای همین تکیه آنها بر دخالت ضابط‌های امنیتی و اطلاعاتی و عدم استقلال و عدالت قوه قضاییه بود.»
یک هفته پیش از این دیدار، در ۳۱ اردیبهشت، صدرا عبداللهی با انتشار توییتی در صفحه شخصی خود خبر داده بود که «عالیه مطلب‌زاده» و «نرگس محمدی» فعال حقوق بشر که او نیز در همین زندان به سر می‌برد، درست در روز بازدید ریاست سازمان زندان‌ها از این زندان، از سوی یکی از زندانیان عادی تهدید شده‌اند. این زندانی متهم به دو قتل، خطاب به عالیه مطلب‌زاده و نرگس محمدی پیغام فرستاده بود که آنها را خواهد زد و حکومت هم از این رفتار استقبال خواهد کرد. همان روز، «تقی رحمانی»، همسر نرگس محمدی در ادامه این خبر، نوشت که همسرش در زندان زنجان نیز مدت‌ها از سوی زندانی محکوم به اعدام تهدید می‌شد. به عقیده رحمانی «این تهدیدها سازمان‌یافته است.»
به گفته صدرا عبداللهی با وجود رسانه‌ای شدن این مساله هیچ پیگیری از سوی سازمان زندان‌ها اتفاق نیفتاد: «شخصا با اداره کل زندان‌های تهران تماس گرفتم و درخواست کردم که خودم به همراه وکیل نرگس و عالیه با رییس سازمان زندان‌ها دیداری داشته باشیم. عالیه و نرگس هم باید مانند زندانیان دیگر از حداقل امکانات و امنیت برخوردار باشند؛ نه این‌که در رعب و اضطراب به سر ببرند. بعد از این تهدیدها، آنها تصمیم گرفتند که بند ۸ را ترک نکنند و در تردد با بندهای عمومی نباشند. به هر حال یک زندانی برای رفتن به بهداری یا کارگاه از راهروهایی می‌گذرد که بندها را به هم مرتبط می‌کنند. در واقع آنها در شرایطی زندانی هستند که خودشان را در بند هشت حبس کرده‌اند و سعی می‌کنند، کم‌تر از بندشان خارج شوند. این مساله آسیب‌های روحی و فیزیکی به همراه دارد.»
این در حالی است که زن تهدید‌کننده پس از تهدید نرگس محمدی و عالیه مطلب‌زاده، ضمن فحاشی به دیگر زندانیان با یکی از ماموران زندان درگیر شده بود؛ به حدی‌که مامور راهی بیمارستان شده بود؛ اما به گفته عبداللهی فردای آن روز در کنار ماموران مشغول گفت‌وگو و خندیدن بود: «انسان دچار ظن سیستماتیک بودن این تهدیدها برای تحت فشار قرار دادن زندانی می‌شود. فردای آن روز تعدادی از زنان زندانی سیاسی به بهداری مراجعه می‌کنند؛ اما به قول خودشان نوچه‌های زندانیان خشن بدون رعایت نوبت و صف، تنش ایجاد می‌کنند. این تنش‌ها قابل کنترل است. اگر زندانیان با اتهام‌های مختلف طبقه‌بندی می‌شوند، این مساله باید شامل زندانیان سیاسی هم بشود؛ یعنی در کارگاه‌ها و بهداری مثل زندان اوین. اگر شرایط این تفکیک وجود ندارد، لااقل هر کدام از این ۱۰ زن زندانی سیاسی را اگر تمایل داشتند به زندان اوین منتقل کنند. چنین شرایطی هم به زندانیان و هم به خانواده‌های آنها آسیب می‌زند.»
صحبت‌های اژهای در تناقض با واقعیت زندان زنان قرچک
رسانه‌های داخل ایران ضمن بازنشر عکس‌های بازدید اژهای از این زندان، نوشته‌اند که ریاست قوه قضاییه بر مسائلی مثل «بازپروری» و «باز اجتماعی» کردن زندانیان پرداخته است. موضوعی که با نگاهی به شرایط زندان قرچک و پرونده‌های زنان زندانی در آن، دور از ذهن می‌رسد.
پیش‌تر «آتنا دایمی» فعال مدنی در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» از شرایط زندانیان زن در زندان قرچک گفته بود که آنها از کوچک‌ترین حقوق انسانی برخوردار نیستند. به روایت او شرایط این زندان باعث می‌شود که زندانیان به سمت خشونت گرایش پیدا کنند.
صدرا عبداللهی با اشاره به دو پرونده، از شرایط زنان جرایم عادی در زندان قرچک می‌گوید؛ زنی که به خاطر گزارش ضابط پرونده یک سال را بیهوده در زندان ماند. در این گزارش ضابط به جای نوشتن علت بازداشت که دزدیدن یک عدد کنسرو ماهی بود، نوشته بود که این زن «یک تن ماهی» را دزدیده است و قاضی برداشت کرده بود، «یک تن» به معنای هزار کیلوگرم و بر همان اساس هم حکم داده بود. صدای این زن به هیچ‌کجا نرسید؛ چراکه کسی به دنبال پرونده‌اش نبود.
در موردی دیگر، عبداللهی به پرونده زنی اشاره می‌کند که جرم او سرقت گوجه‌سبز بوده و ماه‌ها بلاتکلیف در زندان نگهداری شده است: «آیا امثال این زنان که بیشتر از طبقات آسیب‌پذیر هستند و به خاطر زن بودن دچار تبعیض‌های مضاعف‌اند، بعد از نگهداری در شرایط زندان قرچک برای برگشت به جامعه بازپروری می‌شوند؟ از سوی دیگر، زندان قرچک اصلا برای کاربردی دیگر ساخته شده بود و نه استفاده به عنوان زندان. اگر جمهوری اسلامی نگاهش واقعا بازپروری و بازگشت سالم زندانیان به جامعه بود حداقل شرایط تعریف شده استانداردی برای زندان در نظر می‌گرفت و از سوی دیگر چنین پرونده‌هایی بلاتکلیف رها نمی‌شد. اگر اراده‌ای بود، در بیرون از زندان از این زنان حمایت می‌شد که پای‌شان به زندان نرسد و شرایط بدتری را تحمل کنند و بعد به خط بایستند و سخنرانی گوش بدهند که اگر رفتارشان تغییر کند مورد رافت اسلامی قرار می‌گیرند و در اعیاد اسلامی آزاد خواهند شد!»
صدرا عبداللهی در ادامه صحبت‌هایش یادآور می‌شود، شرایطی که بر زندان‌های ایران حاکم است، جدا از وضعیت فرسوده و فاسد موجود در کشور نیست؛ مثل زنجیری می‌ماند که تمام اجزای آن به هم پیوسته است؛ از پایین تا بالا. از یک مامور ساده با برخوردهای غیرانسانی که با زندانیان و خانواده آنها می‌کند تا شرایط نگهداری و غذا و بهداشت زندان‌ها و سیستم ناکارا و غیرمستقل دادرسی که در نهایت انگار حل همه این مشکلات منوط است به یک سخنرانی از جانب ریاست قوه و بازدیدی چهار ساعته.
به هر روی، بازدید ریاست قوه قضاییه از زندان زنان قرچک، برای رسانه‌های حکومتی گزارشی از چند جمله تکراری اژهای و چند عکس است، اما برای زندانیان محبوس در این زندان، زندگی روزانه با کم‌ترین امکانات توام با خشونت بسیار است. زندان در زندان برای زندانیان سیاسی و البته پرونده‌هایی که بلاتکلیف رها شده‌اند و زنانی که نامی از آنها نیست و عمرشان پشت میله‌های فراموشی، از یاد می‌رود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید