طی روزهای گذشته و در ادامه پویش‌های مردمی شهروندان ایران برای مبارزه با حجاب اجباری، حرکتی خلاقانه توسط کاربران ایرانی اینستاگرام شکل گرفت که در زمانی کوتاه همه‌گیر شد تا جایی که اغلب امامان جمعه و نمایندگان رهبر جمهوری اسلامی در شهرهای مختلف و برخی روزنامه‌های حکومتی به آن واکنش نشان دادند.

در این کارزار شهروندان با انتشار تصاویری از خود اعلام می‌کنند که با حجاب اجباری مخالف‌اند و از دیگر کاربران اینستاگرام می‌خواهند در اتحاد علیه حجاب اجباری با آن‌ها همراه شوند.

کارزار تازه مبارزه با حجاب اجباری و مطالبه حق انتخاب پوشش اما از این نظر حائز اهمیت است که علاوه بر زنانی که حاضر به رعایت حجاب اسلامی نیستند، شماری از زنان محجبه و بسیاری از مردان نیز با به اشتراک گذاشتن تصویری از خود به کارزار اینترنتی علیه حجاب اجباری پیوسته‌اند.

تا لحظه تنظیم این گزارش  بیش از  ۷۰۰ هزار نفر از کاربران ایرانی اینستاگرام  به این کارزار پیوسته‌اند.

همراهان این کارزار پاسخ می‌دهند که چرا به این اتحاد پیوستم.

***

در ماه‌های گذشته فشار مقامات و نیروهای جمهوری اسلامی برای تحمیل حجاب اجباری به زنان و دختران ایرانی افزایش گسترده‌ای یافت؛ اما این تهاجم حکومت با مقاومت تمام‌عیار زنان مواجه شد.

ویدیوی برخورد خشونت‌بار یک زن محجبه در اتوبوس بی‌آرتی با زن جوانی به نام «سپیده رشنو» که در نهایت به خاطر مقاومت مدنی در برابر فردی که رسانه‌های حکومتی، او را «آمر به معروف» نامیدند و پس از آن ویدیوی شیون‌های زنی مقابل ماشین گشت ارشاد که از ماموران می‌خواست فرزند بیمارش را با خود نبرند و مقاومتش راه به جایی نمی‌برد، موجب شد شهروندان اعتراض خود را به برخوردهای سرکوبگرانه گشت ارشاد با جدیت بیشتری دنبال کنند.

«تبسم»، یکی از همراهان کارزار تازه مخالفان حجاب اجباری انگیزه و هدف خود را از همراهی با این پویش چنین توصیف می‌کند: «می‌دانم که با استوری گذاشتن چیزی عوض نمی‌شود؛ اما ما باید دیده شویم. بیشتر و عیان‌تر از قبل.  پوشش و تفکر من هم باید دیده شود. می‌خواهم آدم‌های بیشتری بدانند که ما این وضعیت را نمی‌خواهیم.»

شمار زیادی از افرادی که با این کارزار همراه هستند، انگیزه خود را «همبستگی و یکی بودن هدف» اعلام می‌کنند.

«نگار»، زن جوانی است که می‌گوید: «من گمان می‌کنم این فرصتی است که اینجا در اکثریت بودنمان را نشان بدهیم و به هم‌دیگر هم یادآوری کنیم. این‌طوری کنشگری‌های بعدی ساده تر می‌شوند.»

برخی از همراهان این کارزار از موضع کلان‌تری به مساله انتخاب حق پوشش نگاه می‌کنند.  

«رئوف» یکی از مردان همراه با این کارزار تصویری از یکی از دختران انقلاب را به نمایش گذاشته است. او به ایران‌وایر می‌گوید: «نافرمانی مدنی برای مخالفت با استبداد را باید جدی گرفت. زمانه زمان ابراز عقیده و گفت‌وگو بدون جنگ و خونریزی است. حق مالکیت بر بدن و زندگی شخصی یکی از حقوق اولیه شهروندی است. اما در کشور ما دست‌کم در چهاردهه گذشته هیچ پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده است. اجباری بودن حجاب به ابزار قدرت نمایی و سرکوب بدل شده. ما به عنوان نسل جوان که شانس این را داشته‌ایم که آگاهی بیشتری در این زمینه داشته باشیم باید به بهتر شدن وضعیت کمک کنیم.»

«آرش» یکی دیگر از مردان همراه با کارزار مخالفت با حجاب اجباری با اشاره به اینکه «ذات انسان به آزادی متمایل است» می‌گوید: «وقتی خالق انسان او را با آزادی آفریده، چرا باید بخشی از جامعه انسانی به واسطه جنسیتش محدود شود؟»

«فریده» یکی از زنانی است که حجاب را انتخاب شخصی خودش می‌داند؛ اما با این پویش همراه شده است. او که از خانواده‌ای سنتی و مذهبی است، می‌گوید: «من راستش با این پویش همراهم چون می‌خواهم مرز خودم را با موافقان اجباری بودن حجاب اعلام کنم. من همه عمر حجاب داشته‌ام؛ اما معتقدم که آزادی پوشش و حق انتخاب آدم‌ها در این مورد باید به رسمیت شناخته شود.»

«منا» هم زنی است که تصویری از خودش را با حجاب کامل منتشر کرده و نوشته که با کارزار مخالفت با حجاب اجباری همراه است. او به ایران‌وایر می‌گوید: «من با حجاب مخالف نیستم. با اجبار در حجاب مخالفم. من همراه شدم که بگویم مهم نیست که من چه پوششی دارم، مهم این است که این پوشش را آزادانه انتخاب کنم.»

نگاهی به فضای اینستاگرام نشان می‌دهد، شمار زیادی از هنرمندان در داخل و خارج ایران با اتحاد مخالفان حجاب اجباری همراه شده‌اند. «حسین زمان» خواننده ساکن ایران که به واسطه فعالیت‌های سیاسی و مدنی بارها از سوی حاکمیت مورد غضب واقع شده یکی از همراهان این اتحاد است.

حسین زمان معاون طرح و برنامه و عضو هیات علمی پردیس بین‌الملل دانشگاه صنعتی شریف بود. این هنرمند شناخته شده همچنین به فعالیت‌های اجرایی و تدریس در جزیره کیش مشغول بود؛ اما طی سال‌های گذشته به واسطه همراهی با جنبش‌های مردمی از فعالیت او در عرصه علم وهنر ممانعت به عمل آمده است.

یکی دیگر از هنرمندان همراه با این کارزار «شبنم طلوعی» است. این هنرمند که سال‌ها در عرصه تئاتر و سینما فعالیت کرده است، به شکلی نمادین تصویری از خود را با گریم زخمی در حالی که خون از بینی‌اش جاری است، به اشتراک گذاشته است.

این هنرپیشه، کارگردان و نمایشنامه‌نویس از پاییز ۱۳۸۳ به دلیل اعتقاد به آیین بهایی از کلیه فعالیت‌های هنری محروم شد و در نهایت ناچار شد ایران را ترک کند.

واکنش‌ها به کارزار تازه مخالفت با حجاب اجباری

کارزار تازه مخالفت با حجاب اجباری در ابتدا با عنوان «من محجبه‌ام و با گشت ارشاد مخالفم» به راه افتاد. این جمله مورد انتقاد وارد شد؛ چرا که پیکان نقد را به سمت گشت ارشاد گرفته بود، نه حجاب اجباری.

راه‌اندازان این کارزار ساعاتی بعد جمله «من محجبه‌ام و با حجاب اجباری مخالفم» را جایگزین آن کردند. بسیاری از کسانی که حجاب را به عنوان پوشش خود انتخاب کرده‌اند؛ اما از سیاست‌های سرکوبگرانه حاکمیت در مقابل هم قرار دادن افراد باحجاب و بی‌حجاب به تنگ آمده بودند به این پویش پیوستند؛ چرا که خودشان را جزیی از مردم می‌دانستند.

این رویکرد موجب شد، شمار زیادی از مقامات جمهوری اسلامی به آن واکنش نشان دهند.

«حبیب‌الله شعبانی»، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در  همدان، ایجاد کارزار «نه به حجاب اجباری» را خلاف قانون کشور توصیف کرد.

دیگر نماینده علی خامنه‌ای در استان البرز این کارزار تازه را در توصیفی غریب به «قرآن بر سر نیزه کردن» شبیه دانست و گفت: «خط تحریف پویشی با عنوان من محجبه و مخالف گشت ارشادم راه انداخته است. این پویش مشابه قرآن بر سرنیزه کردن سپاه معاویه در جنگ صفین است.»

«حسین رجایی»، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اما بدون توجه به مطالبه شهروندان در خصوص عدم موافقت با حجاب اجباری بر این باور است که اکثریت جامعه «معتقد به رعایت حجاب» هستند و گفت: «قایٔل به حجاب اجباری برای یک فرد در حوزه شخصی و خصوصی نیستیم.» او در مصاحبه با سایت جماران اضافه کرد که گشت ارشاد فقط برای کسانی است که «قصد هنجارشکنی دارند و می‌خواهند چهره شهرها را عوض کنند.»

همزمان «جلال رشیدی‌کوچی»، عضو کمیسیون امور داخلی مجلس با انتقاد از برخوردهای ماموران گشت ارشاد گفت، هیچ‌کس با روش گشت ارشاد چادری نشده و تا به امروز گشت ارشاد نتیجه مثبتی نداشته است. او گفت: «برخورد گشت ارشاد تبدیل به موضوع امنیتی شده است. التهابی که در جامعه ایجاد می‌شود و دوقطبی شکل گرفته این فضا را ایجاد کرده است.»

از سوی دیگر «ابوفاضل رضوی‌ اردکانی»، امام جمعه شیراز بدون اشاره به کارزارهای راه افتاده در مخالفت با حجاب اجباری طی چند هفته گذشته گفت: «اکثر زنان جامعه باحجاب‌اند، ولی معدود افرادی هم که روسری را برمی‌دارند، به خاطر لج‌بازی با گروهی است، ولی عملا داشتن حجاب را قبول دارند.» او محدودیت‌های حجاب را «مصونیت» توصیف کرد.

هم‌زمان «حسین حسینی»، امام جمعه پردیس هم خواهان «قدردانی» از نیروی انتظامی برای مقابله با «کشف حجاب» و مقابله با کارزارهای مقابله با حجاب اجباری و حضور گشت ارشاد در خیابان‌ها شد.

«علی وحدانی‌فر»، امام جمعه دهدشت نیز در همین رابطه گفته است: «اگر در مساله حجاب کوتاه آمدیم، باید در خیلی مسایٔل دیگر کوتاه بیاییم و حکومت اسلامی باید مقابل کمپین‌های ضدحجاب در فضای مجازی بایستد.»

این اظهار نظر پیش از این نیز از زبان «محمد حسنی»، رییس سازمان عقیدتی سیاسی ارتش شنیده شده بود. او در جریان انتشار ویدیوها و تصاویر زنان حامی کارزار «حجاب بی‌حجاب» که از روز ۲۱ تیرماه سال جاری آغاز شده بود، گفت: «اگر حجاب و عفاف به‌عنوان خاکریز اول مقابله با جنگ نرم دشمن از دست برود، خاکریزهای دیگرمان را نیز از دست خواهیم داد. دشمن برای تسخیر این خاکریز همه توان خودش را به میدان آورده است.»

برخی رسانه‌های حکومتی نیز با انتشار یادداشت‌هایی به این کارزار واکنش نشان داده‌اند. روزنامه «جوان» با انتشار یادداشتی با عنوان «در دام خود نیفتید» از پیوستن افراد محجبه به کارزار علیه حجاب اجباری انتقاد کرده است. روزنامه رسالت هم در سرمقاله خود حجاب اسلامی را «گران‌ترین پوشش و دشوارترین آن از حیث دسترسی و امکان تهیه» عنوان کرده و این موضوع را دلیل مخالفت مردم با حجاب اجباری عنوان کرده است.