از آغاز اعتراض‌های مردمی به قتل مهسا امینی در ایران بیش از دو هفته می‌گذرد. علاوه بر جنبه‌های مختلف این خیزش سراسری که ناظران و تحلیلگران را غافلگیر کرد، بازتاب‌های بین‌المللی آن هم ابعاد بی‌نظیری داشت. این بار فقط سیاستمداران به چرخه واکنش وارد نشدند، بلکه مشهورترین چهره‌های هنری دنیا هم از مردم ایران و ایستادگی آن‌ها حمایت کردند.

در این مدت، تقریبا هر روز یکی از بازیگران، خوانندگان یا نویسندگان سرشناس غربی با انتشار متن یا تصویر زنان ایرانی، تاکید کرد که کنار زنان و مردم معترض در ایران می‌ایستد. مسئله گاه از حد یک واکنش فراتر رفت و مثلا جی.کی. رولینگ، نویسنده مشهور بریتانیایی و خالق مجموعه داستان‌های هری پاتر، چندین بار درباره تحولات اخیر ایران موضع‌ گرفت.

موج حمایت بین‌المللی از مردم ایران این هفته حتی صنعت مد جهان را هم درگیر کرد و دو نشان تجاری مشهور با انتشار شعار «زن، زندگی، آزادی» در استوری اینستاگرام خود به این کارزار پیوستند؛ گوچی با بیش از ۴۹ میلیون دنبال‌کننده در اینستاگرام و بالنسیاگا با ۱۴ میلیون دنبال‌کننده.

یک روز پیش از آن، ژولیت بینوش، بازیگر صاحب‌نام فرانسوی، ویدیویی را منتشر کرد که در آن، چندین بازیگر و خواننده مشهور رو به دوربین، موهای خود را در همبستگی با جنبش زنان ایران علیه حجاب اجباری، قیچی می‌کنند. در این ویدیو، علاوه بر خود بینوش، چهره‌هایی مانند ایزابل آجانی، ایزابل هوپر، جین برکین، ماریون کوتیار، شارلوت گینزبورگ، برنیس بژو و شارلوت رامپلینگ هم حضور دارند.

کمدین‌های مشهور و بازتاب جنبش ایران

لویی سی.کی، استندآپ کمدین و کارگردان سرشناس، درباره ایران حتی پا را فراتر گذاشت و از نحوه پوشش اتفاق‌های داخل ایران در رسانه‌های آمریکایی مانند سی‌ان‌ان انتقاد کرد. او اعتراض ایرانیان را «انقلاب» خواند و گفت که در وب‌سایت سی‌ان‌ان، مسائل داخلی آمریکا و خبرهای بی‌اهمیت تکرار می‌شوند اما از حرکت مردم ایران خبری دیده نمی‌شود.

ترور نوا، دیگر استندآپ کمدین مشهور اهل آفریقای جنوبی و مجری برنامه «دیلی شو»، حداقل در دو نوبت در این برنامه به ایران و خیزش مردمی آن پرداخت و نقش زنان را ستود. از سوی دیگر، کمدین‌های ایرانی‌تبار سرشناس مانند امید جلیلی، مکس امینی و ماز جبرانی هم در کنار چهره‌های مشهوری مانند جیدا پینکت اسمیت و خواننده‌های ایرانی مثل ابی و آرش، در ویدیوهایی با نگه داشتن اسم مهسا امینی مقابل دوربین، گفتند که کنار «مردم شجاع» ایران می‌ایستند.

در دو هفته اخیر، برخی از این کمدین‌ها در حساب‌های خود در رسانه‌های اجتماعی، کوشیدند برای طرفداران غیرایرانی خود درباره ماهیت اعتراض‌های اخیر و شرایط دشوار زنان در سرزمین مادری‌ خود و نیز جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی این خیزش توضیح دهند. به این ترتیب، ماهیت انتقادی استندآپ کمدی که معمولا مناسبات و روابط حاکم بر جوامع غربی را به شکلی گزنده به چالش می‌کشد و به دلیل حرکت کمدین‌ها بر خلاف جریان رسمی رسانه‌ای کشورها، به دفعات جنجال‌آفرین شده است، این بار از ظرفیت خود استفاده کرد تا اقتدارگرایی، سرکوب و پایمال کردن حقوق طبیعی زنان در جمهوری اسلامی را به گوش دنیا برساند.

ستاره‌های سینما و موسیقی دنیا در کنار زنان ایرانی

اما پیش از این موضع‌گیری‌ها، بسیاری از سینماگران مشهور دنیا به شکل‌های مختلف صدای ایران شدند و رسانه‌های اجتماعی به‌خصوص توییتر و اینستاگرام به آن‌ها این امکان را دادند تا بی‌واسطه، به علاقه‌مندان خود در سراسر دنیا خبر دهند که در ایران چه می‌گذرد.

شارلیز ترون، بازیگر برنده جایزه اسکار، با انتشار توییتی همراه با عکس مهسا امینی، نوشت در کنار زنان ایرانی که جان خود را به خطر می‌اندازند، می‌ایستد. آنجلینا جولی، دیگر ستاره هالیوود که سال‌ها است با سازمان ملل همکاری می‌کند، زنان ایرانی را «شجاع، نترس و بی‌باک» خواند و خطاب به آن‌ها گفت: «همه شما را می‌بینم.»

شارون استون دیگر بازیگر زن مشهوری بود که با جمله «دست خود را از بدن ما کوتاه کنید» از جنبش زنانه ایران حمایت کرد. دنیل دی لوییس، بازیگر بریتانیایی و برنده سه جایزه اسکار، هم در دو نوبت، با انتشار عکس مهسا امینی و تصاویری از راهپیمایی‌ها در حمایت از او، نقش زنان ایرانی را ستود. جسیکا چستین، دیگر بازیگر برنده اسکار، هم متنی در اینستاگرام منتشر کرد و با اشاره به اینکه کنار زنان ایرانی می‌ایستد، نوشت: «وقتی به یک زن حمله می‌شود، به همه ما حمله شده است.»

برایان کاکس، بازیگر باسابقه اسکاتلندی که در سال‌های اخیر با بازی در سریال «وراثت» بسیار مشهور شده است، در چند نوبت با خیزش ایران همراهی کرد. او در اقدامی کم‌سابقه، در استودیو یکی از شبکه‌های فارسی‌زبان در لندن حاضر شد و در حمایت از اعتراض زنان ایرانی صحبت کرد.

راجر واترز، آهنگساز و خواننده افسانه‌ای بریتانیا، دیگر چهره‌ای بود که در دو هفته اخیر به شکل مداوم از اعتراض‌ها در ایران حمایت کرده است؛ چه از طریق نوشتن در حساب‌هایش در رسانه‌های اجتماعی، چه در مصاحبه‌ها یا پخش تصاویر مهسا امینی در یکی از کنسرت‌هایش.

جون بایز، اسطوره موسیقی فولکور آمریکا، هم ترانه سال ۲۰۰۹ خود در حمایت از جنبش سبز را بازنشر و حمایت خود از اتفاق‌های اخیر را اعلام کرد. آریانا گرانده، خواننده مشهور پاپ، دیگر چهره مطرحی بود که با این موج حمایت همراه شد.

یکی دیگر از اقدام‌های نمادین برای حمایت از جنبش زنانه اخیر ایران، انتشار ویدیویی بود که در آن بازیگران مشهوری مانند الیویا کلمن، آریانا دبوز، کیت بکینسل و جولیا لویی دریفوس متنی را خواندند که در آن نام مهسا امینی تکرار می‌شد و در ادامه خواستار اجرای عدالت شدند.

حمایت گسترده چهره‌های مشهور ترکیه

طی دو هفته اخیر، بازیگران و خواننده‌های ترکیه‌ای به شکلی بی‌سابقه‌ از اعتراض‌ها در کشور همسایه خود حمایت کردند که نقش ستاره‌های زن پررنگ‌تر بود. ملک موسو، خواننده ترکیه‌ای، برای نمایش همبستگی خود با زنان ایرانی که در نخستین روزهای اعتراض، موهای خود را قیچی می‌کردند، روی صحنه و حین اجرای کنسرتش همین کار را کرد. گونجا ووسلاتری، بازیگر، از این اقدام موسو حمایت کرد.

پینار دنیز، بازیگر ترکیه‌ای، با انتشار عکس مهسا امینی در حساب اینستاگرامش، از ایرانیان حمایت کرد و ادا اجه، دیگر ستاره سینما و تلویزیون ترکیه، نوشت که از زنان ایرانی حمایت می‌کند.

نورگل یشیل‌چای، بازیگر زن این کشور که سابقه حضور در ایران و بازی در یک فیلم ایرانی را هم دارد، با انتشار متنی در رثای مهسا امینی، نوشت: «افسوس برای همه زنان دنیا.»

ابرو گوندش، خواننده و بازیگر سرشناس، هم در توییتر و اینستاگرام یاد مهسا امینی را زنده کرد. دمت اوزدمیر دیگر بازیگر این کشور بود که با انتشار خبر کشته شدن مهسا امینی در اینستاگرام خود، به اتفاق‌های ایران واکنش نشان داد. بورجو بیرجیک، بازیگر سریال تحسین‌شده «دختر پشت پنجره»، هم در اینستاگرام با ایرانیان همدردی کرد.

حمایت از وقایع اخیر ایران به ستاره‌های زن سینما و موسیقی ترکیه محدود نبود. ابراهیم تاتلیسس، اسطوره موسیقی این کشور، متنی منتشر کرد و ضمن ابراز اندوه از کشته شدن مهسا امینی، نوشت: «خدا حامی همه زنان است.» گوکان آلکان، بازیگر ترک، هم در اینستاگرام، کنار هشتگ مهسا امینی به دو زبان فارسی و انگلیسی، نوشت: «برای ایران کاری کنید.»

از نظر برخی تحلیلگران، این حمایت گسترده چهره‌های سرشناس فرهنگی و صنعت سرگرمی‌سازی ترکیه برای دولت اسلامگرای حاکم در این کشور هم پیامی غیرمستقیم دارد. زنان این کشور سال‌ها است که به افزایش محدودیت‌ها اعتراض دارند و در ماه‌های اخیر، گلشن، خواننده ترکیه‌ای، به دلیل آنچه دولت توهین به مدارس دینی خواند، بازداشت شد.

هنرمندان ترکیه در انتقاد از سیاست‌های حزب عدالت و توسعه نقش قابل توجهی داشته‌اند. در جریان اعتراض‌های پارک گزی در استانبول، تصاویر برخی از بازیگران در تجمع‌های اعتراضی منتشر شد. حالا آن‌ها که خطر ایجاد محدودیت با انگیزه‌های مذهبی را سال‌ها است، حس کرده‌اند، به دلیل نقش پررنگ اعتراض به حجاب اجباری در جنبش اخیر ایران، با همبستگی کم‌نظیری حمایت خود را از آن اعلام می‌کنند.

فارغ از نتیجه کوتاه‌مدت اعتراض‌ها در ایران، به نظر می‌رسد افکار عمومی جهان برای نخستین بار به نقش پررنگ زنان ایرانی در تحولات اجتماعی پی برده است. در سال‌های اخیر، جنبش‌های حمایت از حقوق زنان در کشورهای اروپایی و آمریکا جان تازه‌ای گرفته و به‌خصوص در صنعت سینما انعکاسی وسیع داشته است. به همین دلیل وقتی صدای اعتراض زنان از دل خاورمیانه بلند شد، هنرمندان مشهور بین‌المللی وظیفه خود دانستند که این صدا را به گوش مردم سراسر دنیا برسانند.