سینمای ایران امسال جایگاهی متفاوت در جشنواره فیلم برلین دارد. گلشیفته فراهانی به عضویت هیئت داوران برگزیده شد، جعفر پناهی عضو هیئت داوران در سال ۲۰١١ از زندان آزاد شده است و همزمان با تحریم مقام ها و نهادهای سینمائی رسمی جمهوری اسلامی، فیلمسازان ایرانی تبار مقیم اروپا و کانادا با ۱۵ فیلم حضوری چشمگیر دارند.

بر پایه اطلاعیه جشنواره فیلم برلین، ریاست هیئت داوران هفتاد و سومین دوره این جشنواره را امسال کریستن استوارت بازیگر ٣٢ ساله آمریکائی به عهده دارد و گلشیفته فراهانی بازیگر ایرانی فرانسوی، والسکا گریس باخ از آلمان، ادو ژوده از رومانی، جانی تو از هنگ کنگ و چین، فرانسیس مایسلر از آمریکا و کارلا سیمون از اسپانیا، شش عضو این هیئت را تشکیل می دهند.

تحریم بنیاد فارابی و رسانه های وابسته

فستیوال فیلم برلین (برلیناله) از ١۶ تا ۲۶ فوریه برگزار می شود. امسال در حالی که مقام‌ها، رسانه های دولتی و بنیاد سینمائی فارابی از سوی برگزارکنندگان فستیوال تحریم شده‌اند، ۱۵ فیلم از ایران یا درباره ایران در بخش های مختلف جشنواره به نمایش در می‌آیند. حضوری چشمگیر که در تاریخ جشنواره برلین سابقه ندارد.

فیلم «یک روز ما همه چیز را به هم خواهیم گفت» به کارگردانی امیلی عاطف امسال در بخش مسابقه حضور دارد. امیلی عاطف از پدری ایرانی و مادری فرانسوی ۵٠ سال پیش در برلین متولد شده است. از این کارگردان در سال ٢۰٢٢ فیلم «بیش از همیشه» در بخش نوعی نگاه جشنواره کن نمایش داده شده است.

مهران تمدن، مستند ساز ایرانی مقیم فرانسه امسال با دو فیلم مستند «بدترین دشمن من» و «جائی که خدا نیست» در دو بخش مواجهه و فوروم حضور دارد. هر دو فیلم محصول مشترک فرانسه و سویس هستند و در فیلم نخست زهرا امیرابراهیمی ایفای نقش می کند. مهران تمدن پیش تر با ساختن مستندهای «بهشت زهرا»، «بسیجی»، و «ایرانی» جنجال آفریده است.

آژیر خطر از آبادان تا برلین

بخش پانوراما، به عنوان یکی از مهم ترین بخش های فستیوال امسال، با نمایش فیلم انیمیشن «آژیر خطر»» ساخته سپیده پارسی و محصول مشترک آلمان، فرانسه، بلژیک و لوکزامبورگ افتتاح خواهد شد. این فیلم روایتگر نخستین روزهای جنگ ایران و عراق در آبادان است.

در بخش پانوراما، علاوه بر فیلم حریف از میلاد اعلمی فیلمساز ایرانی مقیم سوئد، مستندی هم با عنوان «به سوی کوچه های خوشبختی» از خانم سری مویی کارگردان هندی در ستایش سینمای ایران پخش می شود که جعفر پناهی هم در آن حضور دارد.

جعفر پناهی در سال ۲٠۲١ به عنوان عضو هیئت داوران جشنواره فیلم برلین برگزیده شد، اما ممنوع الخروج بود و نتوانست به برلین سفر کند. ممنوع الخروج شدن پناهی اعتراض های گسترده ای را در سراسر جهان برانگیخت و صندلی او در طول جشنواره خالی نگهداشته شد.

حضور چشمگیر ایرانی ها در بخش های «فوروم» و «مرور» جشنواره برلین

در بخش فوروم جشنواره، امسال علاوه بر فیلم «جائی که خدا نیست» از مهران تمدن، فیلم «نظم» از زنده یاد سهراب شهید ثالث و فیلم های «صحنه های استخراج» و «زمان که ما را از هم جدا خواهد کرد» از ساناز سهرابی و پرستو انوشه پور دو فیلمساز ایرانی‌تبار ساکن کانادا به نمایش در می آید.

بخش مرور بر سینمای آلمان با نمایش فیلم «هفت زمستان در تهران» گشایش می یابد. این فیلم را اشتفی نیدرزول با تهیه کننده آلمانی کارگردانی کرده است. هفت زمستان بر محور یک موضوع ملتهب در ایران ساخته شده است.

در بخش مرور، انیمیشن «تهران تابو» ساخته علی سوزنده فیلمساز ۵۳ ساله متولد شیراز هم نمایش داده خواهد شد. این فیلم در سال ٢۰۱٧ ساخته شده و در فستیوال کن نیز به نمایش درآمده است.

مستند «کیسه برنج» از محمدعلی طالبی، «دروازه رویاها» از نگین احمدی، «من هم می رقصم» از محمد ولی زادگان و فیلم کوتاه «بیدار شدن سکوت» از دنیل اسدی فائز و ژلو کتنکو نیز در بخش نسل به روی پرده خواهند رفت. فیلم «دروازه رویاها» محصول مشترک ایران، نروژ و فرانسه، فیلم «من هم می رقصم» محصول آلمان و جمهوری چک و فیلم «بیدار شدن در سکوت» محصول آلمان و اوکراین است.

بخش تولید مشترک برلیناله نیز میزبان یک پروژه سینمائی به نام «بوران» است که بهتاش صناعی ها و مریم مقدم آن را کارگردانی کرده اند.

تعداد فیلم های ساخته فیلمسازان ایرانی و یا مرتبط با ایران که امسال در بخش های گوناگون برلیناله به نمایش در می آیند، از تمام دوره های گذشته جشنواره بیشتر است. تفاوت اساسی‌تر این دوره با دوره های پیشین، استقبال مدیریت جشنواره از فیلمسازان ایرانی تبار مقیم خارج از کشور است، در حالی که مقام ها و نهادهای سینمائی ایران و روسیه در فستیوال جائی نخواهند داشت.

رسانه های آلمانی حدود دو هفته پیش نوشتند که جشنواره برلین و بازار فیلم اروپا EFM در همبستگی با معترضان ایرانی پذیرای رسانه ها و عوامل دولتی ایران و روسیه نخواهند بود. بنیاد فارابی که سال ها در غرفه فیلم فستیوال شرکت داشته و قوی ترین لابی جمهوری اسلامی در خارج از کشور است، در شمار نهادهای تحریم شده قرار دارد.

برلیناله و معترضان شجاع ایران

مدیریت فستیوال فیلم برلین در یک اطلاعیه مطبوعاتی نوشته است: «… این جشنواره در کنار معترضان شجاع در ایران می ایستد. شهروندانی که به دفاع از خود در برابر یک رژیم خشن غیردموکراتیک برخاسته اند».

جشنواره فیلم برلین همواره در کنار کیفیت کارهای سینمائی، به اوضاع سیاسی کشورها نیز نظر داشته است. به همین دلیل، ارجحیت را در سال های گذشته نیز اغلب به آن گروه از فیلمسازان ایرانی داده که مستقل از سیاست های فریبکارانه جمهوری اسلامی، روایتگر واقعیت های جامعه ایران بوده اند. گزینش جعفر پناهی و گلشیفته فراهانی به عضویت هیئت داوران در سال های ۲٠١١ و ٢۰٢۳ بی رابطه با این سیاست نبوده است.

جشنواره برلین در سال های گذشته نیز دستگیری محمد رسول اف فیلمساز برجسته ایرانی را به شدت مورد اعتراض قرار داد و آثار او را در غیاب خودش به نمایش در آورد.

جایزه های برلیناله برای فیلمسازان ایرانی

جشنواره فیلم برلین از سال ۱۹۵۱ آغاز به کار کرد. ایران در جایگاه یکی از مهم ترین کشورهای خاورزمین در اغلب سال ها نماینده یا نمایندگانی در این فستیوال داشته است.

جایزه خرس نقره ای برلیناله تاکنون به سهراب شهید ثالث، پرویز کیمیائی، جعفر پناهی، رضا ناجی، اصغر فرهادی و گروه بازیگران زن و گروه بازیگران مرد فیلم جدائی نادر از سیمین اعطا شده است. علاوه بر این، جایزه خرس طلائی به عنوان برجسته ترین جایزه برلیناله به اصغر فرهادی کارگردان فیلم جدائی نادر از سیمین تقدیم شده است.

---

به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید