یون فوسه، نمایشنامه‌نویس نروژی، برنده جایزه نوبل ادبیات امسال شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، فرهنگستان سوئد، روز پنجشنبه ۵ اکتبر (۱۳ مهر)، جایزه ادبی نوبل را به یون فوسه، نمایشنامه‌نویس نروژی، به‌خاطر «نثر نوآورانه‌اش در روایت ناگفتنی‌ها» اهدا کرد.

در نوشته‌های یون فوسه فرم حضور پررنگ‌تری دارد تا محتوا، و آنچه گفته نمی‌شود از آنچه بیان می‌شود آشکارتر است.

آثار فوسه اغلب با ساموئل بکت، نمایشنامه‌نویس، رمان‌نویس و شاعر بلندآوازه ایرلندی، مقایسه می‌شود. در این آثار، نویسنده با رهیافتی کمینه‌گرا (مینیمالیستی) و تکیه بر زبانی ساده، پیام خود را از طریق ترکیب ضرب‌آهنگ ملودی و سکوت به خواننده انتقال می‌دهد.

یون فوسه پس از تحصیل در رشته ادبیات، نخستین رمان خود را با نام «قرمز، سیاه» در سال ۱۹۸۳ منتشر کرد. او در سال ۱۹۸۹، با رمان «قایق‌خانه» درخشید و اندکی پس از آن، در سال ۱۹۹۲ با «کسی می‌آید»، به محفل نمایشنامه‌نویسان بزرگ راه یافت. فوسه تاکنون نزدیک به ۱۵ نشان فرهنگی و جایزه ملی و بین‌المللی، از‌جمله «ایبسن» را از آن خود کرده است.

از آثار او می‌توان به «قایق‌خانه» (۱۹۸۹) و «مالیخولیا» اول و دوم (۱۹۹۵-۱۹۹۶) اشاره کرد که با استقبال منتقدان روبرو شد. آثار او به ده‌ها زبان برگردانده شده است.

آثار این نویسنده در ایران نیز با استقبال زیادی روبرو بوده و دست‌کم ۱۲ اثر او به فارسی برگردانده شده است، از‌جمله می‌توان به «آلیس کنار آتش»، «بچه و یک روز تابستانی» و «دختر با بارانی زرد» اشاره کرد. بیشتر کارهای فوسه را محمد حامد به فارسی برگردانده است.

نام این نویسنده ۶۴ ساله از چند سال پیش در میان نامزدهای نوبل مطرح است. هیئت‌ داوران فرهنگستان سوئد سرانجام در سال ۲۰۲۳ او را شایسته تقدیر دانست. در بیانیه‌ این نهاد فرهنگی آمده است: «نمایشنامه‌ها و نثر نوآورانه یون فوسه، نوایی منحصر‌به‌فرد به ادبیات داده است».

آثار فوسه به زبان نروژی نو (نیونورسک) نوشته شده است و ژانرهای مختلفی را در برمی‌گیرد. آثار او شامل چند نمایشنامه، رمان، مجموعه شعر، مقاله‌، کتاب‌ کودک و ترجمه است.

در حالی‌که نمایش‌نامه‌های یون فوسه در بین نمایشنامه‌نویسان معاصر اروپا از پربازدیدترین‌ها به شمار می‌رود، این نویسنده به‌خاطر نثر ویژه‌اش، منحصربه‌فرد ارزیابی می‌شود.

جایزه نوبل ادبیات از معتبرترین جوایز جهان محسوب می‌شود. این جایزه‌ نقدی به ارزش یک میلیون دلار (۱۱ میلیون کرون سوئد) میراث خالق آن، آلفرد نوبل، مخترع سوئدی است که در سال ۱۸۹۶ درگذشت.

فرهنگستان سوئد سال گذشته، آنی ارنو، نویسنده ۸۳ ساله فرانسوی را به‌خاطر «شجاعت و تیزهوشی واقع‌بینانه‌اش در کشف ریشه‌ها، بیگانگی‌ها و قید‌وبند‌های جمعی حافظه شخصی» سزاوار تقدیر دانست و جایزه نوبل را به او اهدا کرد.