هانا کاویانی
پرستو فروهر در خانهٔ فروهرها در تهران، عکس از باربد گلشیری
این روزها «دادخواهی » عنصری مهم از ادبیات سیاسی ایران شده است؛ امروز یکم آذر در تاریخ معاصر ایران با یکی از ملموس‌ترین حرکت‌های دادخواهیِ ربع قرن اخیر گره خورده است.
۲۵ سال از آن اول آذر که پروانه اسکندری و داریوش فروهر در خانه‌شان در تهران به قتل رسیدند، می‌گذرد؛ دو مورد از قتل‌هایی که به قتل‌های زنجیره‌ای وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی مشهور شد.
یکی از فرزندان این دو فعال سیاسی، پرستو فروهر، حالا ۲۵ سال است که هر سال به تهران می‌رود و به‌رغم فشارها و تهدیدها مراسمی را برای بزرگداشت والدینش برگزار می‌کند.
در سال‌های اول جمع بسیار عظیمی راهی خانهٔ خیابان هدایت می‌شدند. بعدتر حکومت تلاش کرد آن را محدود کند، اما پرستو فروهر نه تنها از پا ننشست بلکه هر سال، با استفاده از ذهن مبتکر و هنرمندش، به‌نوعی این روز را در اذهان زنده نگه داشت؛ تا همین سال گذشته که در میانهٔ اعتراضات پاییز، شعار «زن زندگی آزادی» را روی کاغذهایی سفید نوشت و از درختان خانهٔ فروهرها آویخت.
پرستو فروهر درخت خانه و قتلگاه فروهرها را به #زن_زندگی_آزادی و #دادخواهی آراسته است. این درخت را #پروانه_فروهر کاشته بود. #داریوش_فروهر
داد خواهیم این بیداد را! https://t.co/waropRmJEj pic.twitter.com/DJwnOaL1nD— باربَد گلشیری◾Barbad Golshiri (@Barbad_Golshiri) November 22, 2022
پرستو فروهر پیش از آن‌که در آستانهٔ این سالگرد راهی ایران شود، از برگزاری یک نمایشگاه گروهی در آلمان خبر داده بود.
او در توضیح این نمایشگاه در اینستاگرام با اشاره به روزهای منتهی به اول آذر نوشته بود: «در این روزهای آخر هر سال آرزویی محال سر برمی‌آورد که ای کاش آن فاجعه در یکم آذر ۷۷ هرگز رخ نمی‌داد، که وقوع آن بربریت کابوسی بیش نبود. تخیل زندگی در دریغ فرومی‌کشد.»
اما پس از این اشاره به «دریغ» است که دختر پروانه اسکندری و داریوش فروهر، دو فعال سیاسی ملی‌گرا، می‌نویسد: «سال‌هاست که تلاش می‌کنم تا از دل این دریغ، استقامت و دادخواهی بیرون بکشم. راهی جز این نمی‌شناسم و نخواهم جست.»
هشتگی هم که او برای این نوشته برگزیده، عنوان نمایشگاه در اوسنابروک در آلمان است: #به_خستگی_تن_ندادن.
لغت‌نامهٔ دهخدا «دادخواهی» را «تظلم و شکایت مظلوم از ظالم و درخواست دفع ظلم» معنا می‌کند. آیا پرستو فروهر خود را مظلوم می‌داند؟ یا انفعالی در این واژه وجود دارد که قدرت را از یک دادخواه می‌گیرد؟
پرستو فروهر، جایی در اینستاگرام، وقتی یکی از مخاطبان صفحه‌اش از او پرسیده چگونه پس از تجربهٔ قتل پدرومادرش به زندگی بازگشته، چنین نوشته است: «برای دادخواهیِ چنین جنایتی تلاش کردن عین زندگی و تلاش برای آینده‌ای بهتر و انسانی است. دادخواهی و استقامت به آدم نیرو و به بودنِ انسان مفهوم می‌دهد.»
اما آیا تجربهٔ زیستهٔ او که در کتاب «بخوان به نام ایران» هم به تفصیل دربارهٔ آن توضیح داده، برای دادخواهی به کمک او آمده است؟ و حالا آیا حلقهٔ اتصال دادخواهان، از خاوران تا هواپیمای اوکراینی، از قتل‌های زنجیره‌ای تا مادران پارک لاله و کشتگان اعتراضات بر قدرت آن‌ها می‌افزاید؟ به واقع چه چیز استقامت را در یک دادخواه رقم می‌زند؟
پرستو فروهر در تهران به رادیوفردا در پاسخ به این پرسش‌ها می‌گوید که دادخواهی یک «وظیفهٔ انسانی و اخلاقی» است که هم بر دوش خانواده‌ها و هم بر دوش جامعه است. خانم فروهر در این گفت‌وگو توضیح می‌دهد که «تبادل تجربه و گفت‌وگو به مفهوم‌سازی بر سرِ مسئلهٔ دادخواهی کمک می‌کند».
متن کامل گفت‌وگوی رادیوفردا با پرستو فروهر را بشنوید:
از: رادیو فردا
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید