این سومین تابستان است که دریاچه نیلگون ارومیه، که در دهه اخیر با مصائب بسیاری دست و پنجه نرم کرده است، سرخ رنگ می شود
سرخ شدن آب دریاچه که در مورد دریاچه مهارلوی فارس نیز پیش آمده براثر فراوان شدن کشند سرخ یا نوعی جلبک، بوجود می آید که به علت تغییر رنگ آب دریا به رنگ سرخ یا مایل به سرخ به آن کشند سرخ یا موج سرخ می‌گویند. پدیده ای خطرناک برای ماهیان و میگوها و دیگر زندگان درون آب دریاچه ها و دریاها که با گرفتن اکسیژن آب آن ها را به خفگی و مرگ می کشاند.
دریاچه ارومیه امسال هم سرخ شد. این سومین تابستان است که دریاچه نیلگون ارومیه، یا اورمیه، سرخ رنگ می شود. اما اگر تا دوسال پیش بخش هایی از دریاچه رنگ شفق می یافت به گواهی شاهدان، امسال، با گذار از میان گذر دریاچه می توان دید که سراسر سطح دریاچه خون رنگ شده است. سرخ شدن رنگ این میراث تاریخی ملی و گنجینه طبیعی جهانی نشانه بحرانی شدن وضع دریاچه است که در دهه اخیر با مصائب بسیاری دست و پنجه نرم کرده است.
سرخ شدن آب دریاچه که در مورد دریاچه مهارلوی فارس نیز پیش آمده براثر فراوان شدن کشند سرخ یا نوعی جلبک، بوجود می آید که به علت تغییر رنگ آب دریا به رنگ سرخ یا مایل به سرخ به آن کشند سرخ یا موج سرخ می‌گویند. پدیده ای خطرناک برای ماهیان و میگوها و دیگر زندگان درون آب دریاچه ها و دریاها که با گرفتن اکسیژن آب آن ها را به خفگی و مرگ می کشاند.
خلیج فارس و دریای خزر نیز ازاین پدیده در امان نمانده اند. بخشی از بروز این پدیده به دلیل ورود فاضل آب ها و مواد آلوده و میکربی و سمی به درون آب است و بخشی دیگر، که درمورد دریاچه های بسته و اب شور مانند مهارلو و ارومیه صدق دارد، به خاطر کم شدن میزان آب دریاچه و افزایش غلظت نمک است.
در این که چاره بیماری دریاچه ارومیه رساندن آب به آن است، تردیدی نیست. آنچه مورد بحث است چگونگی رساندن آب به این دریاچه است. با این حال یک کارشناس علوم جغرافیایی می گوید حتی پیش از رساندن آب به دریاچه باید نمک موجود در آن را خارج کرد. به گفته سمیه محمدی، بررسی هایی که برای استحصال نمک دریاچه ارومیه انجام شده نشان می دهد که مجموع ته نشست نمک جامد دریاچه به بیش از ۵ میلیاردتن می رسد. که به گفته او «با خارج کردن آن طرح نجات دریاچه با سهولت بیشتری انجام می شود و حتی اگر در آینده آب کافی برای رساندن حجم آب دریاچه به وضعیت اولیه نبود شوری دریاچه بیش از این حد بالا نخواهد رفت و گونه های حیات آن تهدید نمی شود».
نابسامانی وضع دریاچه ارومیه که به سوی خشک شدن تدریجی پیش می رود، به گفته کارشناسان محیط زیست موجب فاجعه ای زیست محیطی در منطقه خواهد بود و به آوارگی و مهاجرت حدود ۱۳ میلیون ساکنان این منطقه خواهد انجامید. خطری که سبب شده است سرنوشت این دریاچه اکنون به دغدغه ای جهانی تبدیل شود و برنامه حمایت از محیط زیست سازمان ملل در این باره هشدار دهد و در جست و جوی راه حل برآید.
خشک شدن ارومیه و عواقب آن: گزارش برنامه محیط زیست سازمان ملل
برنامه حمایت از محیط زیست سازمان ملل در گزارش مفصلی با عنوان «خشک شدن دریاچه اورمیه و عواقب آن» منتشر کرده است، چنین می نویسد:
دریاچه ارومیه یکی از دریاچه های پرنمک دائمی جهان و بزرگ ترین دریاچه در خاورمیانه است. این دریاچه به طول ۱۴۰ کیلومتر از شمال به جنوب کشیده است و عرض آن از شرق به غرب حدود ۸۵ کیلومتر است. در کنوانسیون رامسر در سال ۱۹۷۱ این دریاچه به عنوان «تالاب مهم بین المللی» اعلام شد و در سال ۱۹۷۶ به عنوان «ذخیره گاه زیست کره» به ثبت یونسکو در آمد. این دریاچه مسکن نوعی میگوی آب شور منحصر به فرد در جهان است که به نام این دریاچه آرتمیا اورمانیا نام گذاری شده است. در اطراف تالاب و زیستگاه های مرتفع این دریاچه انواع خزندگان، دوزیستان، و پستانداران زندگی می کنند. این دریاچه درعین حال زیست بوم موسمیِ گونه های مختلف و پرشمار پرندگان مهاجر است. حدود ۲۰۰ گونه پرنده بر روی دریاچه و پیرامون آن مشخص شده اند که از جمله آنها می توان از پلیکان، مرغابی، حواصیل (مرغ ماهی خوار)، لک لک و فلامینگو نام برد. آبخیز این دریاچه مکان مهمی برای کشاورزی منطقه است که بیش از ۶ میلیون و چهار صد هزار نفر را در خود جا داده است. حدود ۷۶ میلیون نفر در شعاع ۵۰۰ کیلومتری این دریاچه زندگی می کنند.
سطح دریاچه زمانی حدود ۶۱۰۰ کیلومتر مربع وسعت داشت. اما از سال ۱۹۹۵ رو به کاهش گذاشته و بنابر اطلاعات ماهواره ای در ماه اوت ۲۰۱۱ به ۲۳۶۶ کیلومتر مربع کاهش یافته است که دلیل آن را مجموعه ای از عوامل می دانند. خشکسالی، آب برداری های بی رویه و بیش از حد در آب پخشان ها برای آبیاری کشاورزی و سوء مدیریت آبی. به علاوه، احداث پل میان گذر بر دریاچه به طول ۱۵۰۰ متر برای متصل کردن ضلع شمالی دریاچه به جنوب آن که دریاچه را به دوقسمت تقسیم کرده، سبب کاهش جریان درون دریاچه شده و الگوی شیمیایی آب دریاچه را به هم زده است. با این حال به استناد شواهد، میزان تأثیر پل میان گذر بر یکدستی فرمول شیمیایی آب دریاچه اندک است.
با بروز فاجعه زیست محیطی، بخش اعظم بستر دریاچه به شوره زاری بایر تبدیل خواهد شد. دانشمندان هشدار داده اند که با ادامه کاهش آب، غلظت شوری دریاچه بالا می رود و زنجیره غذایی و اکوسیستم دریاچه فرو می پاشد و این در نهایت به از میان رفتن بوم گاه و وزش و بارش « توفان های نمکی»، تغییر آب و هوای محلی از معتدل به خشک و تأثیرهای جدی و وخیم بر کشاورزی و معیشت مردم محلی و نیز بر سلامت و بهداشت منطقه منجرخواهد شد.
هزاران تن از معترضان به خشک شدن ارومیه در اواخر ماه اوت سال ۲۰۱۱ به خیابان های تبریز و ارومیه آمدند. به نظر آنان مسئولان برای نجات دریاچه کاری نکرده اند. کسانی که در اطراف دریاچه زندگی می کنند، بیم از آن دارند که به سرنوشت ساکنان اطراف دریاچه آرال محکوم شوند. دریاچه یا دریای آرال در طی دهه های گذشته خشک شد و با ناپدید شدن این دریاچه و پدیدار شدن توفانهای نمکی، فاجعه ای زیست محیطی بوجود آمد. از آنجا که جمعیت ساکنان پیرامون ارومیه از آرال بسیار بیشتر است، با مرگ ارومیه بی شک جان و زندگی عده بیشتری به خطر خواهد افتاد.
از: نازی عظیما، صدای آمریکا
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید