ایران وایر
یازدهمین جشنواره فیلم‌های ایرانی در جمهوری چک با موضوع «مقاومت مدنی» برگزار شد. این جشنواره که عموما برآیند نگاه فیلمسازان مستقل در داخل یا خارج از ایران را به نمایش می‌گذارد، امسال با نمایش ۱۲ فیلم بلند و ۷ فیلم کوتاه و مستند، از ۲۷ دی تا یکم بهمن در شهر پراگ و سپس از ۳ تا ۵ بهمن در شهر برنو میزبان علاقمندان بود.
حضور مهمانانی از جمله «مجید برزگر»، «هوشنگ گلمکانی»، «علی زرنگار»، «سپیده فارسی»، «محمدعلی طالبی»، «علیرضا ثانی‌فر»، و «بانیپال شومون» در کنار مهمانان خارجی این دوره، فرصت بحث و گفت‌وگو درباره آثار به نمایش درآمده را در اختیار مخاطبان می‌گذاشت. در این دوره از جشنواره، غیر از نمایش آثار فیلمسازان مستقل ایرانی، فیلمهایی از دیگر کشورها با حال‌وهوا و بحران‌های اجتماعی-سیاسی مشابه ایران نیز به نمایش درآمد و مانند دو دوره گذشته از بخش مسابقه و داوری آثار خبری نبود.
درباره ویژگی این دوره از جشنواره و تفاوت آن نسبت به ده سال گذشته، «کاوه دانشمند»، مدیرهنری جشنواره در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» گفت: «امسال طبیعتا تفاوت اصلی در نمایش فیلم‌های خارجی بود که بر خلاف نگرانی‌های ما، اتفاقا واکنش مثبت مخاطبان را به‌همراه داشت. ما فیلمهایی از ارمنستان، افغانستان، تبت، فلسطین، آذربایجان را داشتیم که حتی از فیلم‌های ایرانی هم مخاطب بیشتری داشتند. حضور این فیلم‌ها طبیعتا کل اجرای جشنواره را متفاوت کرد. ولی به لحاظ ایده و مستقل بودن فیلم‌ها و کیفیت هنری‌شان، ما هنوز به روال گذشته پیش می‌رویم.»
کاوه دانشمند که خود به عنوان فیلم‌ساز مستقل، فیلم «سندروم تابستان بی‌پایان» (محصول فرانسه و چک، ۲۰۲۳) را در روز پایانی جشنواره بر روی پرده داشت، در ادامه گفت‌وگو با ایران‌وایر با اشاره به تعداد بیشتر مهمانان خارجی این دوره نسبت به دوره‌های پیشین، حال‌و‌هوای جشنواره را جذاب‌تر ارزیابی کرد: «من امسال از همه دوره‌ها راضی‌تر هستم. با توجه به این که جشنواره فیلم‌های ایرانی از نظر زمانی دقیقا منطبق بود با یک جشنواره سینمای اسکاندیناوی که مردم جمهوری چک خیلی آن سینما را دوست دارند، حتی در آن شرایط هم ما باز مخاطب‌مان را از دست ندادیم. علی‌رغم نگرانی ما بابت فروش بلیت، (مخاطبان جشنواره فیلم‌های ایرانی) آمدند سینما و نگرانی ما بی‌جا بود.»
این دوره از جشنواره با سخنان مدیران جشنواره و خواندن بیانیه کانون فیلمسازان مستقل ایران (ایفما) توسط «کاوه فرنام»، از اعضای کانون آغاز شد. این بیانیه با اشاره به راه پرفراز و نشیب سینمای ایران در سال‌های بعد از انقلاب و تحمل سانسور و تهدید و به زندان افتادن فیلمسازان و سینماگران، تلاش آنان را در به تصویر کشیدن گوشه‌ای از زندگی و رنج مردم ایران تحسین کرد. در ادامه با نام بردن از تلاش‌های ایفما، از زمان تاسیس آن در روزهای جنبش «مهسا» تا حضور فیلمسازان مستقل در جشنواره‌های «کن»، «برلین» و «ونیز» و پس از آن، کانون بر حضور پررنگ‌تر خود در آینده و حمایتش از آثار مستقل تاکید و از مشوقان خود قدردانی کرد و بیانیه با شعار «زن، زندگی، آزادی» به پایان رسید.
جشنواره با نمایش فیلم «شیدا» ساخته «نورا نیاسری»، محصول ۲۰۲۳ استرالیا با بازی «زر امیرابراهیمی»، آغاز شد که به مصایب مادر و دختری ایرانی در پناهگاه زنان در استرالیا و مقاومت آنان می‌پرداخت. «سندروم تابستان بی‌پایان» ساخته کاوه دانشمند، محصول ۲۰۲۳ جمهوری چک و فرانسه، با موضوع بحران اخلاقی در یک خانواده فرانسوی نیز به عنوان فیلم اختتامیه جشنواره در پراگ اکران شد. جشنواره فیلم‌های ایرانی سپس راهی برنو و به مدت سه روز پذیرای علاقمندان شد.
برخی از آثار بلند به نمایش درآمده در این رویداد عبارت بودند از «مرزهای بی‌پایان» ساخته «عباس امینی»، محصول ۲۰۲۳ ایران، آلمان، جمهوری چک، «علت مرگ: نامعلوم»، ساخته «علی زرنگار»، محصول ۲۰۲۳ ایران، «پری آبادان»، ساخته «سپیده فارسی»، محصول ۲۰۲۳ فرانسه، آلمان، بلژیک، لوگزامبورگ، «نسخه ایرانی»، ساخته «مریم کشاورز»، محصول ۲۰۲۳ آمریکا، «آهو»، محصول ۲۰۲۳ ایران، «حوا، مریم، عایشه»، ساخته «صحرا کریمی»، محصول ۲۰۱۹ فرانسه و افغانستان، «فانوس دریایی»، «ساخته ماریا ساکیان»، محصول ۲۰۰۶ ارمنستان و روسیه، به همراه فیلمی از «الیا سلیمان»، محصول ۲۰۰۹ فرنسه، بلژیک، امارات متحده عربی، فلسطین، اسراییل و فیلمی از «خینسه نوربو»، محصول ۲۰۱۹ نپال و سنگاپور. همه این آثار به مسایل و بحران‌های اجتماعی زنان می‌پرداخت.
نسخه مرمت‌شده «قضیه شکل اول، شکل دوم»، ساخته «عباس کیارستمی»، محصول ۱۹۷۹ ایران نیز به روی پرده رفت و با حضور «محمدعلی طالبی»، از دستیاران کارگردان در زمان ساخت فیلم جلسه پرسش‌و پاسخی درباره فیلم برگزار شد.
همچنین فیلم‌های کوتاهی از «محمدرضا فرزاد»، «سارا سعادتمند»، «نسرین محمدپور»، «سارا مخاوات» و «محمد ولی‌زادگان» در روزهای این جشنواره برای مخاطبان به نمایش گذاشته شد.
محمدرضا فرزاد، فیلم‌ساز و مشاور انتخاب آثار مستند در ادوار پیشین این جشنواره، با فیلم کوتاه «مجموعا»، محصول ۲۰۲۲ ایران، لهستان و آلمان در این رویداد حضور داشت. او پس از نمایش فیلم کوتاهش، به موضوع آن اشاره کرد و گفت: «این مستند، فیلم‌جستاری است درباره این که انسان در زندگی خودش به کرات کارهایی را انجام می‌دهد که هرگز آن‌ها را شمارش نکرده است؛ موضوعی بدیهی که ابزورد به نظر می‌رسد، ولی معتبر است و قابل تامل. فیلم، تاملی است در مورد این‌که انسان نه حساب و کتاب زندگیش را در دست دارد، نه آماری از سلایق و پسندهایش دارد و این تا جایی پیش می‌رود که حین تماشا به نوعی اضطراب اگزیستنسیال منجر می‌شود.»
کارگردان فیلم «مجموعا» که تاکنون ۵ اثر کوتاه و بلندش در جشنواره فیلم‌های ایرانی پراگ به روی پرده رفته، در مورد استقبال مخاطبان خارجی جشنواره گفت: «موضوع قابل توجه این است که مخاطبان چک این جشنواره از فیلم‌ها استقبال خاصی می کنند، در تماشا تیزهوش هستند و این، تجربه حضور در این جشنواره را دلنشین می‌کند. من دومین بار است که به‌عنوان مهمان و نه دست‌اندرکار جشنواره، دعوت شده‌ام و تماشای فیلم‌ها در کنار مخاطبان خارجی برایم دلنشین بوده.»
هوشنگ گلمکانی، صاحب‌امتیاز، مدیرمسوول و سردبیر مجله« فیلم امروز» از دیگر مهمانان جشنواره بود که در مقام کارگردان در این رویداد حضور یافته بود. او که فیلم «آهو» را به روی پرده داشت، در گفت‌وگو با ایران‌وایر گفت:
«آهو در اکران عمومی در ایران، با آن که در بخش سینمای بدنه و نه هنروتجربه اکران شد، تماشاگر کمی داشت و این به نظر من در فضای موجود، طبیعی بود. الان تماشاگر سینما فقط برای تماشای فیلم‌های کمدی به سینما می‌رود. به‌طرز غیرمنتظره‌ای که در تاریخ اکران سینمای ایران سابقه نداشته، همین الان هفت تا فیلم کمدی روی پرده است و این خیلی عجیب است. علتش هم این است که این روزها کسانی به سینما می‌روند که تماشاگر همین فیلم‌ها هستند. مخاطبان فیلم‌های هنری و خاص سینما نمی‌روند، اغلب افسرده و بی‌حوصله هستند. تجربه دست‌اندرکاران تولید و پخش هم نشان داده که این جور فیلم‌ها تماشاگر خود را در اکران‌های آنلاین و در فضای مجازی پیدا می کند. البته دلایل اقتصادی هم در کار هست، مثلا روزهای سه‌شنبه که بلیت سینماها نیم‌بهاست، کلا تماشاگر چندبرابر می‌شود.»
نخستین نمایش فیلم «آهو» در جشنواره با سخنان فیلم‌ساز در بزرگ‌داشت و تشکر از «پرویز دوایی»، منتقد قدیمی و پیش‌کسوت مقیم پراگ و با حضور پرویز دوایی و جمعی از دوست‌داران او همراه بود.
از دیگر آثار به نمایش‌درآمده، فیلم «علت مرگ: نامعلوم» اولین ساخته بلند علی زرنگار بود که سال گذشته با دخالت وزارت ارشاد از جشنواره فیلم فجر کنار گذاشته شده و پروانه نمایش دریافت نکرده بود. این فیلم توقیف‌شده که با استقبال مخاطبان جشنواره پراگ روبرو شد، در نخستین نمایش خود در شانگهای برنده جایزه بهترین فیلم‌برداری و نامزد دریافت سه جایزه دیگر شده بود.
از سپیده فارسی، فیلم‌ساز مقیم فرانسه نیز انیمیشن سینمایی «پری آبادان» در جشنواره اکران شد که روایت متفاوتی از جنگ ایران و عراق و مقاومت اهالی آبادان را از دیدگاه پسر نوجوانی در آستانه بلوغ ارایه می‌داد.
جشنواره فیلم‌های ایرانی جمهوری چک در نظر دارد در دوره بعدی، با افزودن بیشتر فیلم‌های غیرایرانی، دامنه نمایش آثار در این رویداد را گسترش دهد و به سوی بین‌المللی‌شدن جشنواره گام بردارد. کاوه دانشمند، مدیر هنری جشنواره در گفت‌وگو با ایران وایر در این‌باره گفت:
«امیدواریم جشنواره در دوره‌های بعدی گسترش پیدا کند و ما شاهد نمایش فیلم‌های درخشانی نه تنها از ایران، بلکه از کشورهایی باشیم که سینمای آن‌ها به شکلی شباهت‌هایی با سینمای ایران دارند و بر آن آثار هم تمرکز کنیم. ما طبیعتا نمی‌خواهیم فیلمهایی از کشورهای دیگر را بیاوریم که در پراگ تا حدی شناخته شده‌اند. وقتی جشنواره خودمان را راه انداختیم، سینمای ایران در این‌جا شناخته شده نبود. خیلی ترجیح می‌دهیم روی مناطق، کشورها و داستان‌هایی تمرکز کنیم که این‌جا خیلی دیده نشده‌اند و در سینما زیاد به آن‌ها پرداخته نشده است. فضای پخش (فیلم‌های خارجی) در جمهوری چک و کلا اروپا خیلی کنسرواتیو (محافظه‌کارانه) است و من فکر می‌کنم کاری را که پخش‌کننده‌ها باید انجام بدهند، عموما جشنواره‌ها دارند انجام می‌دهند. ما هم برنامه‌مان این است که فیلمهایی را از منطقه‌ها و کشورها و فیلمسازان نشان بدهیم که تا حد ممکن امکان دیده‌شدن نداشته‌اند. این مساله که فیلم از کجا باشد و چقدر در دنیا دیده شده باشد و چقدر در جایی مثل جمهوری چک ارائه‌شدنی باشد برای ما مهم است، اما طبیعتا کیفیت هنری فیلم برای ما اولویت دارد.»
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید