حمید ترابی
در دنیا، درحوادث رانندگی موجب مرگ یک میلیون و دویست هزار نفر کشته می شوند، در ایران، در ۴۰ سال گذشته حدود یک میلیون و صد هزار نفر در اثر تصادفات جان خود را از دست داده اند، تعداد کشته های تصادفات رانندگی در ایران در سال ۲۰۲۲ با تعداد کشته های تصادفات رانندگی در کل اتحادیه اروپا (۲۷ کشور) برابری می کند. ایران در قیاس با امن‌ترین کشور‌های جهان از نظر میزان حوادث جاده‌ای، گاه سالانه تا ۱۰ برابر، موارد مرگ و میر بیشتری در این زمینه به ثبت می‌رساند. غیراستاندارد بودن شدید خودروها، وضعیت نامناسب و غیر استاندارد جاده های کشور، عدم تامین امکانات فنی در جاده ها و بی احتیاطی رانندگان چهار عاملی هستند که دست به دست هم داده اند و سبب بالا بودن میزان مرگ و میر در تصادفات جاده ای کشور شده اند.
سالانه، حوادث رانندگی موجب مرگ یک میلیون و دویست هزار نفر و آسیب‌دیدگی بیش از پنجاه میلیون نفر در سراسر جهان می‌شود. در شرایط کنونی، ایران یکی از کشور‌های دارای بیشترین نرخ مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در دنیا است. بررسی ها نشان می‌دهد ایران در جایگاه هفتمین کشور با میزان مرگ و میر جاده‌ای بالا در قاره آسیا قرار گرفته و در قیاس با امن‌ترین کشور‌های جهان از نظر میزان حوادث جاده‌ای، گاه سالانه تا ۱۰ برابر، موارد مرگ و میر بیشتری در این زمینه به ثبت می‌رساند. کشوری نظیر انگلیس با جمعیتی تقریبا معادل کشورمان و با حدود ۳۸ میلیون وسیله نقلیه (مجموع خودروی سواری، موتور سیکلت و خودرو سنگین)، قربانیانی حدود ده درصد ایران را در آمار سالانه نشان می دهد (کمتر از ۱۹۰۰ کشته و ۲۵ تا ۲۸ هزار مصدوم سالانه)، حال آنکه آمار سال ۹۸ ایران با حدود ۳۶ میلیون خودرو، حاکی از حدود ۱۷ هزار کشته و ۲۵۰ هزار مصدوم است. کشور ترکیه در همسایگی ما با جمعیتی تقریبا برابر ایران و با تعداد مجموع خودروی بیش از ۲۵ میلیون دستگاه، تعداد قربانیان سالانه آن حدود پنج هزار و پانصد تن در سال ۲۰۱۹ است. (منبع ۲)
در تصویر زیر مقایسه تعداد کشته شدگان تصادفات رانندگی در ایران، ترکیه، آلمان و اتحادیه اروپا (۲۷ کشور) در از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ دیده می شود، همانطور که می بینیم، تعداد کشته های تصادفات رانندگی در ایران در سال ۲۰۲۲ با تعداد کشته های تصادفات رانندگی در کل اتحادیه اروپا (۲۷ کشور) برابری می کند.
در پیش از انقلاب آمار رسمی کمی از تصادفات در ایران وجود دارد. روزنامه اطلاعات ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۶ درباره آمار کشته‌های تصادف در ایران را منتشر کرد. در این گزارش در تهران با جمعیت آن زمان ۴/۵ (چهار و نیم) میلیون نفر، در۶ ماهه اول ۵۶: ۲۴ هزار تصادف، ۶۵۱ فوتی، هر ۸ مجروح ۱ فوتی داشته ایم. (منبع ۱)
در سال ۱۳۵۷ آنطور که حدس زده می‌شود، آمار کشته‌های تصادفات در ایران بین ۶۵۰۰ تا ۷۵۰۰ نفر در سال بوده است. این آمار به تدریج بالا می رود. در سال ۱۳۷۳ تعداد کشته های حوادث رانندگی به ۱۰۵۴۵ می رسد، این تعداد کشته ها با رشد ۹/۲ (نه و دو دهم درصدی) تا سال ۱۳۸۴ دامه می‌یابد و در سال ۱۳۸۴ تعداد کشته‌های تصادف در ایران به ۲۷۷۵۵ نفر می رسد، از این سال این رقم قدری کاهش می‌یابد و مجدد شیب آن افزایشی شده و در سال ۱۴۰۲ به رقم ۲۰۰۴۵ نفر کشته در سال می رسد. (منبع ۳)
در ایران، در ۴۰ سال گذشته حدود یک میلیون و صد هزار نفر در اثر تصادفات جان خود را از دست داده اند و حدود ده تا پانزده میلیون نفر نیز دچار مصدومیت شده اند. بر اساس اعلام نیروی انتظامی ۶/۴ (شش و چهاردهم) درصد از درآمد ناخالص ملی کشور صرف هزینه های تصادفات رانندگی می شود. (منبع ۲)
در تصویر زیر تعداد مرگ و میر تصادفات جاده ای در نوروز ۱۳۹۳ مشاهده می شود:
در تصویر زیر تعداد مرگ و میر تصادفات جاده ای به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در ایران و برخی کشورها دیده می شود، همانصور که می‌بینیم، ایران از این لحاظ رتبه ۵۴ ام از نظر میزان کشته در تصادفات به ازا هر ۱۰۰ هزار نفر را دارد.
غیراستاندارد بودن خودروها، وضعیت نامناسب جاده های کشور، عدم تامین امکانات فنی در جاده ها و بی احتیاطی رانندگان چهار عاملی هستند که دست به دست هم داده اند و سبب بالا بودن میزان مرگ و میر در تصادفات جاده ای کشور شده اند. غیراستاندارد بودن خودروها یکی از عوامل اصلی بروز تصادفات و حوادث رانندگی و مرگ و میر ناشی از آن در کشور می باشد. خودروهای ساخت داخل، آن‌چنان با کیفیت نازل و ضعیف تولید می شوند که اغلب غیراستاندارد و نا ایمن می باشند.
در حالی که خودرو سازان دنیا هر خودرو را پنج سال تولید می‌کنند و پس از آن آنرا با یک محصول جدید جایگزین می کنند، در اثر سیاست‌های غلط در شرکت های خودرو سازی ایران، برای نمونه خودروی سواری پیکان از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۸۴ یعنی به مدت ۳۸ سال توسط ایران خودرو تولید شد، تا این خودرو باز هم در قالب پیکان وانت تا سال ۱۳۹۳ توسط ایران خودرو تولید شد. همه این‌ها در حالی است که این پیکان قبل از آن بنام خودرو هیلمن از سال۱۹۷۰ تا ۱۹۸۱ به مدت ۱۱ سال توسط شرکت روتس انگلیس در انگلستان تولید شده بود و پس از آن خط تولید آن در آنجا جمع شد و به ایران فروخته شد.
از دیگر خودرو های ایران پراید است که از سال ۱۳۷۲ توسط شرکت سایپا در دو مدل سدان و هاچ‌بک تحت عنوان «صبا» و «نسیم» آغاز شد، مدل‌های اولیه پراید از خودروهای مزدا ۱۲۱ و فورد فستیوا گرفته شد و سپس توسط شرکت کیا موتورز با تغییراتی در کره جنوبی ساخته شد ولی به دلیل نبود ایمنی لازم نتوانست مجوز صادرات به آمریکا و اروپا را بگیرد. این خودرو بیش از سی سال در ایران تولید شد و در قالب‌های دیگر همچنان تولید می شود.
از دیگر خودرو های ایران پژو ۴۰۵ می‌باشد که از سال ۱۹۸۷ (۱۳۶۶) تا ۱۹۹۶ در اروپا تولید شد و پس از آن خط تولید آن به ایران خودرو فروخته شد، بعد از ورود این خودرو به ایران، پژو ۴۰۵ مبنای تولید بسیاری از محصولات در شرکت خودروسازی ایران خودرو شد. هم‌اکنون نیز این خودرو قالب پژو پارس (بعد از ۳۷ سال پس از طراحی) در ایران هم چنان تولید می‌شود و مدیر عامل ایران خودرو در ایران رابطه در فایل صوتی ای که اخیراً افشا شده است، گفته است: بگذارید شش ماه دیگر هم پژو پارس آدم بکشد!
غیراستاندارد بودن جاده ها یکی از عوامل اصلی بروز تصادفات و حوادث رانندگی و مرگ و میر ناشی از آن در کشور می باشد. برای مثال جاده تهران چالوس در زمان رضا شاه احداث شد، آزادراه تهران-شمال یکی از پروژه‌های کشوری ایران است که طرح آن به دوران پادشاهی پهلوی و سال ۱۳۵۳ بازمی‌گردد و این آزادراه، بخشی از «آزادراه سراسری شمال-جنوب» خواهد بود که کوتاه‌ترین راه ارتباطیِ دریای خزر (بندر نوشهر) با خلیج فارس بوده و در ترانزیت منطقه نقش بزرگی خواهد داشت، در سال ۱۳۵۳ مطالعات ساخت آزادراهی از تهران به شمال ایران و شهر چالوس آغاز شد. ۳ سال بعد در سال ۱۳۵۶ شرکتی فرانسوی اعلام کرد در ازای ۱۰سال عوارض و دریافت ۷۵میلیارد تومان آن را خواهد ساخت اما با این پیشنهاد مخالفت شد. احداث عملی این آزادراه از سال ۱۳۷۵ آغاز شد. آزاد راه تهران شمال هنوز بعد از ۲۸ سال از شروع احداث این پروژه هنوز توسط مسئولین بی‌کفایت ایران به پایان نرسیده است. این مشتی نمونه خروار است!
منابع:
۱-از هر۸ مجروح حوادث رانندگی تهران یک نفر میمیرد -روزنامه اطلاعات ۱۹ اردیبهشت ۲۵۳۶ (۱۳۵۶)
۲-علل و عوامل افزایش تصادفات در کشور؛ قوانین و آمارها چه می گویند؟ – دکتر مریم بیگ پور – خبرگزاری صدا و سیما – تاریخ انتشار: ۰۹ آبان ۱۴۰۰
۳-آمارهای پزشکی قانونی در رابطه با کشته های سالانه تصادفات
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید