علیرضا کاظمی، قائم‌مقام دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر ایران، که از سوی مسعود پزشکیان به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش به مجلس شورای اسلامی معرفی شده، به حکومتی‌ترین و امنیتی‌ترین لایه‌های جمهوری اسلامی تعلق دارد.

آقای کاظمی برای وزارتخانه‌ای در نظر گرفته شده که در دو دهه اخیر یکی از بی‌ثبات‌ترین وزارتخانه‌ها بوده و در این مدت، اغلب وزرای آموزش و پرورش نتوانسته‌اند دوران چهار ساله خود را به پایان برسانند.

همچنین بسیاری از وزرای پیشنهادی برای آموزش و پرورش در دولت‌های مختلف، رای لازم را برای به دست آوردن این مقام از مجلس کسب نکردند؛ به طوری که تقریبا نیمی از دفعات، وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش رای اعتماد نیاورده است.

در صورت رای اعتماد مجلس به کاظمی، او در مجموع هجدهمین وزیر آموزش و پرورش در دوران جمهوری اسلامی خواهد شد.

برآمده از حوزه علمیه مشهد و فعالیت امنیتی

علیرضا کاظمی متولد سال ۱۳۴۴ در مشهد است. او در نوجوانی در همین شهر وارد حوزه علمیه شد و در نوزده سالگی، پس از آن که آستان قدس رضوی در سال ۱۳۶۳ یک دانشگاه علوم اسلامی به راه انداخت، به این دانشگاه رفت و در سال ۱۳۶۸ مدرک کارشناسی الهیات و معارف اسلامی گرفت.

سپس در دانشگاه فردوسی مشهد زبان و ادبیات انگلیسی خواند و مدرک کارشناسی گرفت. پس از آن، به دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد رفت و رشته فقه و مبانی حقوق را در مقطع کارشناسی ارشد گذراند.

بر اساس گزارش رسانه‌های ایران، کاظمی در مقطع دکتری مدیریت راهبردی در دانشگاه عالی دفاع ملی وابسته به ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی پذیرفته شد، اما تحصیل در این مقطع را ناتمام گذاشته است.

با این حال، برخی رسانه‌های ایران از لقب «دکتر» برای او استفاده می‌کنند.

او در اوایل دهه شصت، وقتی که هنوز «طلبه» حوزه‌های علمیه بود، به مدت ۱۷ ماه در جنگ ایران و عراق حاضر بود.

در اوایل آذر ۱۴۰۱، رئیس ستاد مبارزه با مواد مخدر، نهادی که زیر نظر ریاست‌جمهوری است، کاظمی را به عنوان قائم مقام خود منصوب کرد. او همچنان در این مقام در حال فعالیت است.

چند ماه قبل از آن، در تیرماه همان سال، برادر آقای کاظمی به نام«محمد کاظمی» با حکم فرمانده کل سپاه پاسداران رئیس سازمان اطلاعات سپاه شده بود.

معتقد به «تربیت اسلامی» و حامی حجاب

آقای کاظمی که پیشتر مدیرکل آموزش و پرورش استان خراسان رضوی بوده و همچنین عضو هیات علمی دانشگاه فرهنگیان است، در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی به مقام‌هایی در سطوح بالای وزارت آموزش و پرورش رسید.

او زمانی که معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش بود، در پیامی به مناسبت سالروز تاسیس سازمان دانش‌آموزی، خواستار تقویت «تعلیم و تربیت اسلامی دانش‌آموزان» شد.

در این چارچوب، بر سیاست‌هایی چون اعمال حجاب اجباری در میان دانش‌آموزان تاکید کرده، به طوری که در بهمن ۱۳۹۸ گفت: «باید باور قلبی و دینی دانش‌آموزان به حجاب و عفاف عمیق‌تر شود.»

آقای کاظمی وقتی معاون پرورشی وزارت آمورش و پرورش بود، از راه‌اندازی «نرم‌افزار حجاب»، تربیت مامورانی برای اعمال حجاب، برگزاری جشنواره‌هایی مرتبط با حجاب و گنجاندن محتواهایی درباره حجاب در کتاب‌های درسی خبر داد.

همچنین او گفت: «خود من ده‌ها ساعت در تدوین محتوا و دستورالعمل موضوع حجاب وقت گذاشتم. شاید بتوان گفت بیشتر از هر بخش دیگر به این حوزه پرداختیم» و موضوع حجاب «در ۱۱ کتاب درسی و ۲۷ عنوان درس» گنجانده شده است.

با این حال، در همین دوره خواستار افزایش بودجه معاونت پرورشی برای اجرای طرح‌هایی مثل «عفاف و حجاب» شد و گفت: «تقویت حجاب و عفاف، انتقال ارزش‌های دفاع مقدس و ده‌ها موضوع دیگر را از ما انتظار دارند، اما با کدام منابع انسانی و مالی؟»

علیرضا کاظمی همچنین مروج تبلیغات جمهوری اسلامی در زمینه مراسم حکومتی «راهپیمایی اربعین» است.

جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر تبلیغات گسترده‌ای را برای این مراسم به راه انداخته و از آن به عنوان قدرت‌نمایی در منطقه استفاده کرده است.

کاظمی در زمانی که معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش بود اعلام کرد که غیبت دانش‌آموزان و معلمانی که به راهپیمایی سالانه اربعین می‌روند موجه خواهد بود.

او همچنین در این مقام، از آموزش هشت هزار معلم ابتدایی برای اقامه «نماز با کیفیت» در مدارس خبر داد.

حامی بسیج و مخالف سند آموزشی یونسکو

در شهریور ۱۴۰۰ پس از استعفای محسن حاجی‌میرزایی، وزیر وقت آموزش و پرورش، علیرضا کاظمی به مدت سه ماه (از ۴ شهریور تا ۷ آذر سال ۱۴۰۰) سرپرست وزارت آموزش و پرورش دولت سیزدهم شد.

کاظمی در آبان ۱۴۰۰ زمانی که سرپرست وزارت آموزش و پرورش بود، خواستار تشکیل «قرارگاه مقابله با امواج آسیب‌زای فرهنگی» در بسیج دانش‌آموزی شد.

او با تکرار مواضع رهبر جمهوری اسلامی گفت که در این قرارگاه باید «برنامه‌های موثر» برای «جنگ نرم دشمنان» برنامه‌ریزی شود.

رهبر جمهوری اسلامی بارها از «جنگ نرم» دشمنان جمهوری اسلامی سخن گفته و یکی از عرصه‌های این جنگ را وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده است.

آیت‌الله علی خامنه‌ای چند سال پیش، با اجرای سند آموزشی یونسکو معروف به «سند ۲۰۳۰» مخالفت کرد و گفت جمهوری اسلامی «تسلیم» این سند نمی‌شود.

این سند آموزشی بخشی از برنامه سازمان ملل متحد برای توسعه پایدار کشورهای عضو تا سال ۲۰۳۰ است که اهدافی چون رفع تبعیض از اقلیت‌ها، برابری جنسیتی، محافظت از محیط زیست، حقوق بشر، کنار گذاشتن گفتمان هویتی بسته و آموزش صلح و عدم خشونت علیه دانش‌آموزان و جوانان را دنبال می‌کند.

سرانجام در سال ۱۴۰۰، اجرای این سند در نظام آموزشی ایران با صدور ابلاغیه‌ای از سوی ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور وقت، لغو شد.

این ابلاغیه در زمان سرپرستی کاظمی بر وزارت آموزش و پرورش صادر شد و او دستور داد با متخلفان از ابلاغیه ابراهیم رئیسی «برخورد قانونی» شود.

چالش‌های پیش‌رو در آموزش و پرورش

جمهوری اسلامی در حالی با اجرای سند یونسکو مخالفت کرد که خود مدعی طراحی یک برنامه «تحول بنیادین» در آموزش و پرورش است.

وزارت آموزش و پرورش با بیش از ۱۶ میلیون دانش‌آموز و بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار معلم شاغل و بازنشسته، وزارتخانه‌ای است که با جمعیت گسترده‌ای از ایرانیان در رده‌های سنی مختلف سر و کار دارد.

این وزارتخانه در سال‌های اخیر همواره با چالش‌هایی از جمله تامین نیروی انسانی، تامین بودجه سالیانه، پاداش پایان خدمت بازنشستگان و فضاهای آموزشی مواجه بوده است.

معلمان شاغل و بازنشسته در این سال‌ها بارها با برگزاری تجمعات اعتراضی در شهرهای مختلف، خواستار تحقق مطالبات خود از جمله اجرای قانون طبقه‌بندی و رتبه‌بندی مشاغل شده‌اند.

معلمان معترض گفتند که حقوق آنان طبق قانون باید به میزان ۸۰ درصد هیات علمی دانشگاه‌ها برسد، اما دولت و مجلس وعده دادند که حقوق معلمان فقط تا ۲۵ درصد افزایش داده می‌شود.

وضعیت ناگوار معیشتی و شغلی معلمان به طور خاص، و همچنین بحرانی شدن وضعیت اقتصادی به طور عام، به افت کیفیت آموزشی در ایران و افزایش ترک تحصیل دانش‌آموزان منجر شده است.

سال گذشته مرکز پژوهش‌های مجلس ایران آماری را در حوزه بازماندگان از تحصیل منتشر کرده که بسیاری از کارشناسان آموزش و پرورش آن را برای آینده تحصیلی کودکان ایران عمیقا نگران‌کننده توصیف کردند.

بر مبنای گزارش این مرکز که تحت عنوان «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل درآموزش و پرورش» در رسانه‌های ایران منعکس شد، تنها در سال تحصیلی گذشته‌، بیش ۱ میلیون و ۱۹۰ هزار و ۲۹۱ کودک از تحصیل بازماندند که نسبت به آمار شش سال گذشته‌اش ۱۷ درصد افزایش داشت.

این گزارش حاکی بود که تعداد دانش‌آموزان ترک تحصیلی در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ برابر با ۳۴۷هزارو ۲۰۳ نفر بوده که حالا از مرز یک میلیون نفر گذشت.

در چنین شرایطی، وزارت آموزش و پرورش به جای حل معضلات اصلی، به فکر اجرای برنامه‌هایی نظیر حضور بیشتر روحانیون در مدارس در چارچوب برنامه‌هایی همچون «طرح امین» بوده است.

پیشتر وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم در دیدار با حسین نوری همدانی، از مراجع تقلید، گفته بود «۲۵هزار نفر از ۵۰ هزار استخدامی جدید طلبه‌اند.»

در پی واکنش گسترده به این خبر، روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد: « رقم ۲۵هزار نفر طلبه استخدامی درست نیست و سه هزار نفر طلبه هستند.»

سخنگوی وزارت آموزش و پرورش پا را از این فراتر گذاشته و گفته بود ۳ هزار و ۵۰۰ روحانی و طلبه استخدام‌شده در آموزش و پرورش «پس از برگزاری آزمون» و «بدون هیچ سهمیه‌ای» و حتی «به صورت خودجوش و بدون هماهنگی قبلی» به عنوان معلم پذیرفته شده‌اند.

انتقادها به انتخاب کاظمی

حامیان آقای کاظمی می‌گویند که او سوابق طولانی در وزارت آموزش و پرورش دارد و سلسله مراتب را در این وزارتخانه طی کرده است.

اما منتقدان می‌گویند که انتخاب او برای تصدی وزارت آموزش و پرورش به معنی ادامه وضعیت موجود در این وزارتخانه است. همچنین برخی با اشاره به سوابق امنیتی از جمله مقام کنونی‌اش در ستاد مبارزه با مواد مخدر، نسبت به آینده وزارت آموزش و پرورش ابراز نگرانی کرده‌اند.

طاهره نقی‌ئی، دبیر کل سازمان معلمان که یکی از اعضای کارگروه انتخاب گزینه پیشنهادی وزیر آموزش و پرورش بود، به خبرگزاری مهر گفت که آقای کاظمی «هشتمین گزینه پیشنهادی» این کارگروه به مسعود پزشکیان بود.

نرگس ملک‌زاده، از فعالان حوزه آموزش و حقوق معلمان، پس از اعلام نام آقای کاظمی به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش گفت: «کاظمی گزینه مورد انتظار معلمان در دولت پزشکیان نبود.»

او با توجه به اعتراضات سال‌های اخیر معلمان در سراسر ایران افزود وزیری که «پشتش خالی از حمایت سرمایه انسانی و سرمایه‌های اجتماعی وزارتخانه خود باشد زنگ خطر جدی برای او خواهد بود.»

به گفته این فعال صنفی، «معلم در هر دولتی مطالبه‌گر حق است مخصوصا دولت پزشکیان که قول همراهی در مسیر مطالبه‌گری را داده بود.»

اسماعیل عبدی، فعال صنفی و زندانی سیاسی پیشین، در واکنش به انتخاب آقای کاظمی به سوابق او از جمله حضور در «حلقه صالحین در مرکز آموزشی ثامن الحجج مشهد» اشاره کرد و نوشت: «با چنین رویکرد سنتی به آموزش که مکتب را به کلاس درس ترجیح می‌دهد، نمی‌شود میلیون‌ها دانش‌آموز امروزی را مدیریت کرد.»

علی پورسلیمان، مدیر وبسایت «صدای معلم» نیز به رویداد۲۴ گفته که آقای کاظمی «شخصیت دگمی» دارد و «نقدپذیر و تحول‌خواه نیست».

بی بی سی