عبدالرحمن الراشد

جمهوری اسلامی به دنبال ایجاد رابطه با دولت ترامپ و دستیابی به توافق در شرایط سختی است که تهران مهم‌ترین کارت‌های مذاکره، یعنی حزب‌الله و حماس، را از دست داده است

در حالی که جمهوری اسلامی برای حمله نظامی مورد انتظار به اسرائیل آماده می‌شود، محمد جواد ظریف، معاون راهبردی رئیس‌جمهوری، در پیامی ویدیویی فرا رسیدن سال نو یهودیان را تبریک گفت.

ظریف گفت: «همان‌طور که خورشید جای خود را به ماه می‌دهد، برای همه یهودیان هم‌میهن و یهودیان سراسر جهان سال نو سرشار از صلح و همبستگی را آرزو می‌کنم. روش هاشانا مبارک.»

برخلاف اظهارات انتقادی، تحسین‌آمیز و محکوم‌کننده، به‌نظر من جواد ظریف هم باهوش است و هم ابتکارات شگفت‌انگیز دارد. ظریف با این پیام تصویری به دنبال آن است تا در فضای خشم و تنش میان دو طرف (ایران و اسرائیل) کارزار هوشمندانه‌ای را برای بهبود روابط عمومی ایجاد کند. تردیدی نیست که درصد زیادی از یهودیان، بدون در نظر گرفتن اینکه این پیام توجه آن‌ها را جلب کرده باشد یا نه، به سخنان ظریف گوش داده‌اند. واکنش شدید رسانه‌های اسرائیلی به این پیام بیانگر تلاش ظریف برای تغییر دیدگاه‌ها است، به‌ویژه اینکه رسانه‌های مزبور به مخاطبانشان یادآوری کردند که جمهوری اسلامی خطر و تهدیدی جدی برای اسرائیل است. روزنامه‌های اسرائیلی تاکید کردند که برخلاف اظهارات ظریف مبنی بر اینکه این ایرانی‌ها بودند که در طول تاریخ سه بار یهودیان را نجات دادند، جمهوری اسلامی به دنبال محو اسرائیل از نقشه جهان است.

ظریف قصد دارد با قدرتی متفاوت وارد صحنه شود. پس از شکست در مقابله نظامی، ظریف به دنبال آن است تا در جنگ تبلیغاتی به پیروزی و اهداف موردنظر جمهوری اسلامی برسد. جمهوری اسلامی که چندی پیش تمایلش برای ازسرگیری مذاکره با آمریکا را ابراز کرد، سعی دارد با بهره‌جویی از پیام تبریک ظریف، از یهودیان دلجویی کند و با این ترفند، تا آنجا که ممکن است، اسرائیل را باز دارد که همچون مانعی بر سر راه برقراری ارتباط با دولت دونالد ترامپ قرار گیرد.

با اینکه ظریف در این پیام سال نو را به یهودیان ایران و جهان تبریک می‌گوید، مخاطب اصلی این پیام شهروندان اسرائیل‌اند، نه یهودیان جهان و نه یهودیان ایران؛ زیرا از هشتاد هزار یهودی ایرانی که در ایران زندگی می‌کردند اکنون حدود ۱۰ هزار نفر باقی مانده‌اند و بیشترشان پس از انقلاب ۵۷ و به قدرت رسیدن روحانیون ایران را ترک کردند.

درنتیجه، می‌توان گفت که معمار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ماموریت دشواری پیش رو دارد. هدف از این ماموریت، ایجاد رابطه با دولت ترامپ و دستیابی به توافق در شرایط سختی است که تهران مهم‌ترین کارت‌های مذاکره، یعنی حزب‌الله و حماس، را از دست داده است.

جنگ غزه و لبنان و شکست شبه‌نظامیان نیابتی بسیاری از مفاهیم تقابل را تغییر داد و اکنون جمهوری اسلامی و اسرائیل به یک چارچوب مذاکره نیاز دارند تا از یک سو جنگ کنونی متوقف شود و از سوی دیگر، دو طرف به توافقی دست یابند تا خطر رویارویی‌های احتمالی مستقیم و غیرمستقیم آینده برطرف شود.

پنج سال پیش، ظریف با نشر پیامی در شبکه توییتر (ایکس) به اظهارات پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا، که گفته بود «ممکن است ترامپ را خدا فرستاده باشد تا اسرائیل را از شر جمهوری اسلامی ایران نجات دهد»، چنین پاسخ داد: «این ایرانیان بودند که یهودیان را از بردگی و نسل‌کشی نجات دادند. کوروش پادشاه ایران یهودیان را از اسارت در بابل نجات داد و یکی از پادشاه‌هان دیگر ایرانی هم یهودیان را از نسل‌کشی نجات داد و این ساکنان صحرای نگب بودند که از نسل‌کشی یهودیان استقبال کردند، نه ایرانیان امپراتوری پارس.»

در حالی که اظهارات آن زمان ظریف تهاجمی و توهین‌آمیز بود، اما پیام اخیرش که با «شالوم» آغاز می‌شود، آشتی‌جویانه و صلح‌طلبانه است.

بنابراین انگیزه اصلی پیام تبریک سال نو یهودیان، سیاسی و هدف واقعی‌اش نزدیک شدن به اسرائیل و ایجاد شکاف میان نتانیاهو و یهودیانی است که ظریف آن‌ها را خطاب قرار می‌دهد، با این امید که شاید سرانجام از موضع ایران دربرابر یهودیان آگاه شوند. ظریف با استناد به روایات تاریخی، که نقش عمده‌ای در باور یهودیان و بینش آن‌ها درمورد جهان پیرامون دارد، تاکید کرد که مفهوم خصومت با یهودیان تبلیغات سیاسی مغرضانه علیه جمهوری اسلامی است.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط