نشریه پولیتیکو روز شنبه ۲۴ نوامبر در یادداشتی به قلم مایکل هرش به این موضوع پرداخت که دونالد ترامپ، چهل‌وهفتمین رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا، پس از روی کار آمدن با مهم‌ترین رویدادهای جهانی از جمله جنگ روسیه و اوکراین، جنگ غزه و تنش‌ها در خاورمیانه، کره شمالی و جمهوری اسلامی ایران چگونه مواجه خواهد شد.

هرش در این یادداشت می‌نویسد: «آن‌هایی که ترامپ را می‌شناسند، می‌گویند ترامپ جنجال‌آفرین که تمایل دارد وضعیت موجود را به هم بزند، همان ترامپ کتاب «هنر معامله» نیز هست. کسی که خود را استاد مذاکره معرفی می‌کند و در دوره قبلی ریاست‌جمهوری‌اش تلاش می‌کرد با دشمنان آمریکا در سراسر جهان معامله کند. او اکنون نیز قصد دارد دوباره همان کار را انجام دهد.»

این ویژگی است که ترامپ همچنان آن را حفظ کرده است؛ چنانچه رابرت اوبراین، آخرین مشاور امنیت ملی ترامپ در اولین دوره ریاست‌جمهوری او، نقل کرده که به ترامپ گفته است: «شما یک برپاکننده صلح‌ شناخته خواهید شد.»

تحلیلگر پولیتیکو ادامه می‌دهد: «مشکل این است که حتی ترامپ هم در دوره قبل، در دستیابی به توافق موفق با چین، ایران و کره شمالی شکست خورد. واقعیت این است در چهار سالی که او کاخ سفید را ترک کرده، جهان بسیار دگرگون شده و او با جهانی بسیار خشن‌تر و شرایطی بسیار سخت‌تر نسبت به دفعه قبل مواجه است؛ به‌طوری که حتی جنگ‌های اوکراین و خاورمیانه هم که همه طرف‌ها را خسته کرده‌اند، به احتمال زیاد به‌ این زودی‌ها به پایان نمی‌رسند.»

هرش در ادامه به بررسی درگیری‌های جهانی پرداخته و مشکلاتی را که ترامپ به منظور رسیدن به ثبات بین‌المللی باید برای حل آن‌ها قدم بردارد، بررسی می‌کند.

۱ــ تشدید جنگ روسیه و اوکراین

ترامپ در مبارزات انتخاباتی‌ تاکید می‌کرد که «حتی قبل از اینکه رسما رئیس‌جمهوری شوم» به جنگ روسیه و اوکراین پایان خواهم داد. با این حال آنچه در حال حاضر رخ داده این است که رئیس‌جمهوری روسیه همچنان در حال تجمع نیروهایش در جنوب شرق اوکراین به منظور آماده‌سازی برای یک حمله جدید است و در هفته گذشته، پوتین برخی از بزرگ‌ترین حملات موشکی چند ماه اخیر به اوکراین را انجام داد.

در همین حال، اوکراین با کمبود نیرو مواجه است. این هفته، جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا، با صدور اجازه استفاده از موشک‌های دوربرد به اوکراین برای حمله به خاک روسیه، تلاش کرد تا قبل از ترک قدرت، قدرت چانه‌زنی بیشتری به کی‌یف بدهد. اوکراین هم بی‌درنگ از آن‌ها برای حمله به روسیه استفاده کرد و این امر به تهدید دوباره مسکو به جنگ هسته‌ای منجر شد. این اقدام بایدن باعث شد مایکل والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، بگوید: «این یک پله دیگر از نردبان تشدید تنش است که هیچ‌کس نمی‌داند به کجا خواهد رسید.»

ترامپ بارها گفته بزرگ‌ترین خطری که آمریکا با آن مواجه است «جنگ جهانی سوم» است و فقط او می‌تواند از آن جلوگیری کند. در چنین شرایطی، با اینکه به نظر می‌رسد این لحظه موقعیت خوبی برای ترامپ باشد تا بتواند توانایی‌اش را نشان دهد، نه پوتین و نه اوکراینی‌ها در حال حاضر کوتاه نمی‌آیند. علاوه بر این، حتی در داخل حزب جمهوری‌خواه هم بسیاری از اعضا همچنان از اوکراین حمایت می‌کنند.

۲ــ تنش‌های روزافزون در خاورمیانه

رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا هم به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و هم به مذاکره‌کنندگان ارشد در قطر اعلام کرده که از طرح‌های نظامی نتانیاهو حمایت می‌کند اما می‌خواهد شاهد آن باشد که این جنگ‌ها پیش از تاریخ تحلیف او در بیستم ژانویه ۲۰۲۵ به پایان رسیده‌اند.

در حالی که انتظار می‌رود نتانیاهو نسبت به بایدن، به تسلیم شدن در برابر خواسته ترامپ تمایل بیشتری داشته باشد، رهبر اسرائیل از نظر سیاسی در موقعیتی قوی‌تر از گذشته قرار دارد و باید دید که او واقعا به جنگ پایان خواهد داد یا نه. پس از موفقیت‌های اسرائیل در مبارزات علیه حزب‌الله و حماس، نتانیاهو حمایت بیشتری در کابینه به دست آورد و احتمالا می‌تواند حداقل به مدت یک سال دیگر در قدرت باقی بماند.

درست است که نیروهای دفاعی اسرائیل مدتی است که می‌گویند اهداف نظامی آن‌ها در غزه محقق شده است و واشینگتن پست هم پیش‌تر گزارش داده بود که اسرائیل در حال آماده کردن یک توافق آتش‌بس با حزب‌الله لبنان به عنوان «هدیه» به ترامپ است، اما نتانیاهو یک هفته بعد گفت که اسرائیل به‌رغم هرگونه آتش‌بس، به عملیات نظامی علیه حزب‌الله ادامه خواهد داد.

در سوی دیگر، مشکل این است که دولت نتانیاهو آشکارا درباره الحاق کرانه باختری بحث می‌کند. این امر ممکن است با حمایت برخی طرفداران اسرائیل در تیم ترامپ همراه باشد، اما به طور قطع، خصومت‌ها را طولانی‌تر می‌کند و توافق عادی‌سازی روابط عربستان سعودی و اسرائیل را که به‌عنوان محور یک توافق صلح گسترده‌تر در منطقه دیده می‌شود، به تاخیر می‌اندازد.

۳: ایران به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر شده است

ترامپ در اجرای یکی دیگر از تعهدات کارزار انتخاباتی خود هم با موانع جدیدی روبرو است: وادار کردن ایران به کنار گذاشتن برنامه تسلیحات هسته‌ای. بر اساس گزارش‌ها، ترامپ قصد دارد کارزار «فشار حداکثری» را با افزایش چشمگیر تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی و ممانعت از فروش نفت آن تجدید کند.

مشکل ترامپ این است که تهران اکنون برای دستیابی به سلاح هسته‌ای انگیزه بیشتری دارد. در ماه‌های اخیر، بازدارندگی متعارف ایران در برابر اسرائیل به طرز فاجعه‌باری شکست خورده است. تهران نیروهای نیابتی‌ خود از جمله حزب‌الله و حماس را بسیار تضعیف‌شده می‌بیند و به همین دلیل تلاش می‌کند اسرائیل را به روش دیگری تهدید کند.

اوایل سال جاری، یکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران ایران گفت که ایران ممکن است در مواجهه با تهدیدهای اسرائیل در «دکترین هسته‌ای» خود بازنگری کند. واقعیت نیز این است که ایران اکنون نسبت به سال ۲۰۱۸، زمانی که ترامپ توافق هسته‌ای را کنار گذاشت، به سلاح هسته‌ای بسیار نزدیک‌تر شده است.

۴‌ــ قدرت گرفتن کره شمالی

ترامپ به هر نوع توافق خلع سلاح با کره شمالی هم نمی‌تواند امید داشته باشد. او در اولین دوره ریاست‌جمهوری خود، با کیم جونگ اون، دیکتاتور کره شمالی، ارتباط گرفت اما کیم از زمانی که ترامپ کاخ سفید را ترک کرد، برنامه هسته‌ای و موشکی‌اش را به میزان چشمگیری پیش برده است.

رهبر کره شمالی همچنین یک هم‌پیمانی نظامی جدید با روسیه را پذیرفته که باعث شده است پیونگ‌یانگ کمتر به کمک ایالات متحده وابسته باشد. توافق دفاعی متقابل روسیه و کره شمالی که در ماه ژوئن اعلام شد، به این معنا است که کیم در حال دریافت کمک‌های غذایی، پول و نفت‌ــ و احتمالا فناوری نظامی‌ــ است که پیش‌تر فقط از طریق توافق با واشنگتن می‌توانست تامین شود.

۵‌ــ  تندروتر شدن رهبر چین

ترامپ برای وادار کردن چین به معادلات عادلانه در تجارت و کنار گذاشتن تهدیدها علیه تایوان نیز مسیر دشوارتری در پیش خواهد داشت، زیرا شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، نسبت به چهار سال قبل در همه این مسائل تندروتر و سخت‌گیر‌ترشده است. ترامپ همچنین با این واقعیت روبرو است که مشارکت ایدئولوژیک عمیق بین پکن و مسکو‌ــ که بر پایه مخالفت متقابل آن‌ها با «هژمونی ایالات متحده» بنا شده است‌ــ مشکل‌ساز خواهد شد و با رویکرد ترامپ در سیاست‌ جهانی که بیشتر مبتنی بر توافق‌های دوجانبه و معامله‌محور است، سازگار نیست.

اقتصاد چین به‌شدت در حال رکود است و شی تا حدودی برای احیای آن به صادرات متکی است، بنابراین تهدیدهای ترامپ درباره اعمال تعرفه‌های جدید ۶۰ درصدی می‌تواند به چین به‌شدت آسیب برساند اما ترامپ با وجود تهدید به شروع یک جنگ تجاری با چین، مایل است از جنگ واقعی بر سر تایوان جلوگیری کند.

این سیگنال از تمایل او به نرمش در مسائل تایوان می‌تواند باعث شود شی جین‌پینگ حتی کمتر از گذشته به تغییر سیاست‌های اقتصادی و تجاری چین راضی شود، چون او قصد دارد چین را به یک ابرقدرت خودکفا تبدیل کند. سیاست‌های تجاری چین مانند یارانه‌های غیرقانونی به شرکت‌ها و سرقت مالکیت معنوی هم به نظر نمی‌آید که در برابر فشار ترامپ تغییر کند، زیرا تجربه‌های قبلی نشان داده‌اند که چنین فشارهایی در تغییر این شیوه‌ها تاثیری نداشته است.

ترامپ؛ پایان‌بخش جنگ‌ها؟

ترامپ در سخنرانی پیروزی خود در شب پنجم نوامبر اعلام کرد: «من جنگ‌ها را شروع نمی‌کنم، جنگ‌ها را متوقف می‌کنم.» او در این مسیر مشکلات زیادی خواهد داشت اما ممکن است راهکارهایی در نظر داشته باشد. همان‌طور که در کتابش به نام «هنر معامله» در سال ۱۹۸۷ نوشت: «بدترین کاری که ممکن است در یک معامله انجام دهید این است که ناامید به نظر بیایید. این باعث می‌شود طرف مقابل احساس قدرت کند و بعد شما کارتان تمام است. بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که از موضع قدرت سخن بگویید و اهرم فشار داشته باشد؛ این بزرگ‌ترین قدرتی است که می‌توانید داشته باشید.»

سوالی که اکنون وجود دارد این است که آیا ترامپ در اشتیاق آشکارش برای شکل دادن معاملات بین‌المللی و پایان دادن به جنگ‌های جهانی، اهرمی را که فکر می‌کند به آن نیاز دارد، خواهد داشت؟

ایندیپندنت