ایران امروز
قرار است زاینده‌رود در بستر هزاران ساله خود در اصفهان برای مدت محدودی در آذر امسال آن هم به‌منظور تامین آب کشت پاییزه جاری شود اما کوشندگان محیط زیست بر این باورند با این اقدام آنچه مغفول مانده، حق حیات این رودخانه تمدن‌ساز بوده که جایگاه آن را در حد کانال آبرسانی تنزل داده است.
به گزارش ایرنا، با بازگشایی زاینده‌رود از شامگاه دوم آذر ماه جاری، آب در شبکه‌های آبیاری کشاورزی مناطق غرب و شرق استان، جاری و بستر خشکیده رود در شهر اصفهان به مدت ۱۰ روز پرآب می‌شود اما این موضوع برای فعالان محیط زیست و رسانه‌ای اصفهان چندان خوشایند نیست؛ آنها معتقدند با این اقدام، بستر زاینده‌رود به کانال آبرسانی برای کشاورزی تبدیل شده است در حالیکه حقابه محیط زیستی آن نادیده گرفته می‌شود.
با خشکی رودخانه زاینده‌رود و در پایاب آن تالاب گاوخونی علاوه بر بحرانی که به خودی خود به‌دلیل خشکی این پهنه‌های آبی ایجاد می‌شود، ۲ ضلع دیگر مثلث بحران اصفهان یعنی فرونشست و آلودگی هوا پررنگ‌تر می‌شود اما سوال اینجاست وقتی کارشناسان و فعالان محیط زیست درباره عوارض خشکی این رود پراهمیت فلات مرکزی ایران هشدار می‌دهند آیا گوش شنوایی برای شنیدن این هشدارها وجود دارد.
تصویری که جاری‌سازی زاینده‌رود در بازه‌های زمانی محدود آن هم صرفا برای کشت پاییزه و بهاره به مخاطب می‌دهد این است که تنها صدای کشاورزان شنیده می‌شود و فریاد رسا و بلندی برای احقاق حق زاینده‌رود وجود ندارد یا اگر هم هست، جدی گرفته نمی‌شود.
فعالان محیط زیست می‌پرسند چگونه حقابه زاینده‌رود که با خشکیده شدن طولانی مدت، شاخص‌های زیست محیطی اصفهان را دچار چالش‌های جدی کرده است بدرستی مطالبه یا مدنظر گرفته نمی‌شود؛ آنها معتقدند این موضوع باید به صراحت، شفافیت و رسایی کامل از سوی سازمان حفاظت محیط زیست در سطح ملی و استانی مطالبه شود تا به گوش مسوولان برسد.
کوشندگان محیط زیست اصفهان، اتخاذ تصمیم‌هایی که برآیند آنها تنها استفاده از بستر زاینده‌رود برای رساندن آب به زمین‌های کشاورزی است را متناظر با نادیده گرفته شدن هویت، تاریخ و حق حیات زاینده‌رود می‌دانند؛ به اعتقاد آنها، جایگاه رود تمدن‌ساز زاینده‌رود اصفهان با اتخاذ چنین رویکردهایی و رهاسازی آب فقط برای کشت، در حد کانال آبرسانی تنزل پیدا کرده است.
طبق قانون، کاربری محیط زیست در اولویت دوم بعد از شرب قرار دارد اما به گفته مسوولان محیط زیست، برآیند اقداماتی که تاکنون در بحران شرایط زیست محیطی و آبی اصفهان صورت گرفته است، نشان می‌دهد حقابه محیط زیستی زاینده‌رود نادیده گرفته شده تا جایی که سال گذشته محیط زیست اصفهان با طرح شکایت از شرکت آب منطقه ای توانست بخشی از حقابه تالاب گاوخونی را بعد از نزدیک به ۱۰ سال تامین کند.
از سوی دیگر، پیرو آنچه مقام‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان به ایرنا گفتند، گاهی وزارت نیرو در زمان رهاسازی آب برای کشاورزی و شرب و در کنار آنها تامین حقابه محیط زیست را هم مطرح می‌کند اما این موضوع غیرواقعی است چرا که به تعبیر آنها، آبی که برای کاربری‌های دیگر رهاسازی می شود شاید به‌طور موقت کارکردهای زیست محیطی نیز داشته باشد اما به‌واقع، این میزان رهاسازی مشخصا برای کاربری‌های غیر محیط زیستی مثل کشاورزی را نمی‌توان پای زاینده‌رود و تالاب گاوخونی نوشت.
زاینده‌رود بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه می‌گیرد و به تالاب بین‌المللی گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد.
این رودخانه در سال‌های اخیر به‌دلایل متعدد از جمله کاهش منابع آبی، خشکسالی، برداشت‌های بی‌رویه و مسائل مدیریتی، بطور زمان‌بندی شده و البته بیشتر برای آبیاری زمین‌های کشاورزی شرق و غرب اصفهان جریان می‌یابد.
خشکی زاینده‌رود همچنین موجب تغذیه نشدن آب‌های زیرزمینیِ دشت اصفهان شده و با ادامه برداشت از آب‌های زیرزمینی و تغذیه نشدن آنها به‌واسطه جریان نداشتن دائمی زاینده‌رود، این خطه با بحران فرونشست روبه‌رو شده و این پدیده به دل شهر اصفهان نفوذ کرده است.
پژوهشی که اخیرا با سرمایه‌گذاری شهرداری اصفهان انجام شده است نشان می‌دهد بستر خشک زاینده‌رود به‌ویژه در شهر اصفهان در ۴۰ ایستگاه تحقیقاتی از بیشه «ناژوان» گرفته تا پل‌های «فلزی»، «سی و سه پل»، «خواجو» و «شهرستان» بسیار فرسایش‌پذیر شده و تولید گرد و غبار می‌کند؛ فرایندی که سبب تشدید آلودگی هوای اصفهان در زمان خیزش باد نیز می‌شود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید