گروهی از کارشناسان «سازمان ملل متحد»، روز جمعه ۳۰خرداد۱۴۰۴ با انتشار بیانیهای، حملات اخیر نظامی اسراییل به مواضع جمهوری اسلامی در ایران را بهشدت محکوم کرده و آن را نقض آشکار اصول بنیادین حقوق بینالملل و «اقدامی متجاوزانه» توصیف کردند.
در این بیانیه آمده است: «این حملات نقض فاحش اصل منع توسل به زور در منشور سازمان ملل متحد هستند و با قواعد آمره حقوق بینالملل که قابل عدول نیستند، در تضادند.»
بر اساس ماده ۲ بند ۴ منشور ملل متحد، هرگونه تهدید یا استفاده از زور علیه تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی کشورها ممنوع است، حتی با ادعای پیشگیرانه علیه اشاعه تسلیحات هستهای یا تروریسم.
کارشناسان با استناد به گزارشها تاکید کردند که حملات اسراییل به تاسیسات هستهای، زیرساختهای انرژی و نظامی و همچنین ساختمانهای مسکونی و رسانهای در نقاط مختلف ایران، موجب «کشته شدن دانشمندان غیرنظامی، فرماندهان نظامی و مقامات دولتی ایران» شده است. آنها افزودند که در جریان حمله به ساختمان صداوسیما جمهوری اسلامی، سه خبرنگار جان باختهاند.
در مقابل، گزارشها حاکی از آن است که واکنش نظامی ایران به خساراتی در بیمارستانها و مناطق مسکونی در اسراییل، منجر شده است.
بر اساس برآوردهای اولیه، دستکم ۲۲۴ تن در ایران کشته شدهاند که حدود ۹۰درصد آنها غیرنظامی بودهاند. در اسراییل نیز ۲۴ غیرنظامی جان باختهاند.
کارشناسان سازمان ملل با ابراز نگرانی از تلفات غیرنظامیان، بهویژه زنان و کودکان، تاکید کردند: «همه طرفها موظفاند به اصول اساسی حقوق بشردوستانه بینالمللی، از جمله پرهیز از حملات عمدی، کور و نامتناسب علیه غیرنظامیان پایبند باشند.»
آنها همچنین هشدار دادند که حملات نظامی علیه یا در نزدیکی تاسیسات هستهای، خطراتی غیرقابل قبول برای امنیت منطقهای و بینالمللی و تبعات فاجعهبار انسانی و زیستمحیطی در پی دارد.
به گفته این کارشناسان، زمانبندی این حملات که همزمان با تلاشهای دیپلماتیک در مسقط برای احیای توافق هستهای صورت گرفت، تردیدهایی جدی درباره تلاش عامدانه برای تضعیف روند صلح ایجاد میکند.
کارشناسان سازمان ملل این حملات را بخشی از یک الگوی گستردهتر اقدامات یکجانبه غیرقانونی از سوی اسراییل دانستند و به مواردی مانند تداوم اشغال و الحاق سرزمینهای فلسطینی، تبعیض نژادی سیستماتیک و خشونت در کرانه باختری، و همچنین «خشونت نسلکُشانه» علیه مردم غزه از جمله با استفاده ابزاری از گرسنگی و ویرانسازی منازل اشاره کردند.
به گفته آنها، این اقدامات مصداق جنایات بینالمللی طبق اساسنامه رم و نقض فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه بینالمللی است.
کارشناسان هشدار دادند که ادامه این روند، به فروپاشی نظم حقوقی بینالمللی خواهد انجامید و عواقب آن فراتر از خاورمیانه خواهد بود. آنها از جامعه جهانی خواستند با اقدام هماهنگ و اصولمحور، مانع از گسترش درگیری شوند و اجرای قواعد حقوق بینالملل را تضمین کنند.
این بیانیه، همچنین بر لزوم احترام به روندهای قضایی بینالمللی علیه اسراییل به اتهام نسلکشی، جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت تاکید کرده و هشدار داده است که کشورها موظفاند از هرگونه شناسایی، تجارت، کمکرسانی یا همکاری با کشوری که به ارتکاب چنین جنایاتی متهم است، خودداری کنند.
کارشناسان در پایان خاطرنشان کردند: «قطع فوری ارسال تسلیحات به اسراییل، نخستین گام در مسیر بازگشت به صلح و ثبات در منطقه است. رهبران جهان باید مجددا به مسیر دیپلماسی و گفتوگو برای حل مسالمتآمیز اختلافات طبق منشور سازمان ملل متعهد شوند. در غیر اینصورت، منطقه و جهان در آستانه سقوط به ورطهای عمیقتر قرار خواهند گرفت.»