نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ارومیه در گفتگو با اقتصاد ایران آنلاین:
روزگاری این دریاچه یکی از بزرگترین و مهمترین زیست بوم های ایران بود. رودهایی که به دریای خزر می ریزد، رودهایی که به خلیج فارس می ریزد، رودهایی که به قسمت مرکزی می ریزد، رودهایی که به دریاچه ارومیه می ریزد و …. ارومیه هم یکی از مهمترین قطب های کشاورزی ایران بود. اما حالا تل های نمکی بزرگ و قایق های بر شوره زار نشسته آخرین تصاویر دریاچه ارومیه را رقم می زنند.
اقتصاد ایران آنلاین- فهیمه اکبری صحت: روزگاری این دریاچه یکی از بزرگترین و مهمترین زیست بوم های ایران بود. سال ۱۳۲۵ برنامه آب شناسی ایران آغاز شد ایران را به شش حوضه اصلی آبریز تقسیم کردند. رودهایی که به دریای خزر می ریزد، رودهایی که به خلیج فارس می ریزد، رودهایی که به قسمت مرکزی می ریزد، رودهایی که به دریاچه ارومیه می ریزد و …. ارومیه هم یکی از مهمترین قطب های کشاورزی ایران بود. اما حالا تل های نمکی بزرگ و قایق های بر شوره زار نشسته آخرین تصاویر دریاچه ارومیه را رقم می زنند صحبت های بهنام تاج الدینی نایب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ارومیه را در باره نفس های آخر دریاچه ارومیه و اثر آن بر اقتصاد و کشاورزی منطقه می خوانید.
به طور کل چند درصد از دریاچه خشک شده؟
بر اساس آخرین آمار، نزدیک به ۶۰ درصد. براساس برنامه جامع مدیریت تالاب ها ، حقابه سالانه دریاچه ارومیه ۱ /۳ میلیارد متر مکعب در نظر گرفته شده و متولی تامین آن وزارت نیرو است اما متاسفانه در سالهای گذشته وزارت نیرو به تعهد خود کامل عمل نکرده. وزارت نیرو در سال ۹۱ فقط ۲ /۱ میلیارد مترمکعب حقابه دریاچه ارومیه را تامین کرد که با توجه به وضعیت دریاچه رقم قابل توجهی نیست.
طرح انتقال آب از ارس و دریای خزر کمکی می کند؟
سالهاست که صحبت از فراهم شدن انتقال آب از رودخانه ارس یا دریای خزر به دریاچه ارومیه بوده اما اغلب کارشناسان و مسئولان زیست محیطی با انتقال آب بین حوضه ای برای نجات دریاچه ارومیه چه از خزر و چه از ارس مخالفند و معتقدند که علاوه بر مشکلاتی که این اقدام برای اکوسیستم ایجاد می کند بسیار پر هزینه است و حجم آب انتقالی در حدی نیست که دردی از دریاچه ارومیه را دوا کند. به نظر می‌رسد، هر گونه تصمیم بدون رعایت ضوابط زیست محیطی وضع دریاچه ارومیه را وخیم تر می کند و ممکن است عواقب بدتری برای دریاچه ارومیه به همراه داشته باشد.
مشکل اصلی از کجاست؟
شاید مهمترین آن چاه‌های غیر مجاز باشد همان چاه هایی که برای رونق کشاورزی زده شد. بر اساس گزارشات موجود تعداد ۲۳ هزار حلقه چاه احداث شده که ۱۸ هزار آن غیر مجاز است، با وجود این که آبهای سطحی نسبت به سال گذشته یک درصد و نسبت به میانگین ۳۴ سال گذشته هفت درصد افزایش داشته،اما باز هم شاهد کاهش ۲۸ سانتی متری آب دریاچه ارومیه بوده‌ایم در حوزه آبخیز دریاچه ارومیه با برداشت بی رویه آب و استفاده نادرست از آن موجب تشدید خشک شدن دریاچه ارومیه می شود. برای نجات دریاچه ارومیه نباید صرفا به تامین آب از راههای مختلف و گاهاً غیر علمی اکتفا کرد بلکه باید برای مدیریت منابع آب راهکار های اساسی تعریف شود.
اوضاع کشاورزی در استان تا چه اندازه به خطر افتاده؟
کار از تهدید و خطر فراتر رفته. خشک شدن دریاچه ارومیه یعنی تعطیلی کشاورزی در استان آذربایجان غربی. با وجود تل های نمکی دیگر جایی برای کشاورزی نمانده. شوره زارها با یک طوفان و یا باد شدید نمک ها را تا نقاط بسیار دورتری حرکت می دهند.
برنامه ای هم برای مقابله با این موضوع در نظر گرفته شده است؟
در سالهای قبلی که کار خاصی انجام نشد. وقتی گفتند سطح آب دریاچه ارومیه پایین آمده است، همه حواسشان به آب بود. ۱۵ سال است به فکر تامین آب هستند. اما وزارت نیرو که نمی تواند آب تولید کند. زمانی آبهای زیرزمینی به دریاچه راه داشتند و سطح آب را نگه می داشتند، اما حالا برعکس شده است، آب از دریاچه به چاه ها می رود. آنقدر سطح آب زیر زمینی پایین رفته که عمق چاه ها به ۱۷۰ متر رسیده و آب همه چاه ها شور شده است. اما عمق دریاچه نهایتا ۹۰ متر است. منطقه آب شرب هم دیگر ندارد. چون کف دریاچه آبکش است. زیرش سوراخ شده.
حوزه آب ریز آب های زیر زمینی را هم شامل می شود؟
بله منظور آن بخش هم هست. آب از دشت های اطراف از زیر زمین به سمت دریاچه هم می رفت. برای کشاورزی آب زیرزمینی دریاچه را گرفتند. چاه های ۸ دشت شمال و شرق دریاچه ارومیه مسأله است. چاه بسیار عمیق زدند دشت مرند، تسوج، دشت شبستر، دشت اسکو، عجبشیر، آذرشهر، بناب و ملکان. الان چاه زیاد زدند برای کشاورزی. ۲۲ هزار تا چاه زدند در همین ۸ دشت. پس آب دریاچه کم شد و بسیار پایین رفت. حالا آب این چاه ها هم شور و تلخ شده است. انگار دریاچه سوراخ است. دیگر کشاوزان تنها طعم شوری و تلخی را می شناسند.
اگر آب از خزر و ارس به دریاچه انتقال پیدا کند، آن آب هم شور می شود؟
قطعا. مقدار نمک به قدری شده که باید فکری به حال آن کرد. اگر گذری به استان آذربایجان غربی بزنید متوجه کاهش رطوبت دما و خشکی هوا می شوید. درختان روز به روز خشک می شوند و کشاورزان بار سفر می بندند.
وزارت نیرو چه کار می تواند بکند؟
اگر فکری به حال زمین های کشاورزی و جاه های عمیق نشود مردم تنها باید از این استان مهاجرت کنند. کشاورزان آشنایی کافی با انواع آبیاری های استاندارد ندارند. هنوز هم هستند کسانی که از روشهای قدیمی آبیاری استفاده می کنند. مسولان اجرایی هم در این سالها تمام راههای تامین آب را هم اجرا نکردند. برخی از انها هم قابل اجرا نیست. مثل آبیاری قطره‌ای که برای باغ های قدیمی اصلا جواب نمی دهد. باغ های قدیمی و درختان اصیل آن اولین قربانیان این فاجعه زیست محیطی بودند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید