انتخاب خبر: علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در گفتگو با «انتخاب خبر» با اشاره به افزایش آمار خانوادههای تک‌نفره در ایران گفت: افزایش آمار خانواده های تک نفره در کشور حاکی از افزایش روند فردگرایی در جامعه است. رشد شهرنشینی نیز تأثیرات زیادی بر افزایش تعداد خانواده های تک نفره داشته است، به گونه ای که افزایش مهاجرت ها و تحرک های جمعیتی منجر به بزرگ شدن شهرها و توسعه آن ها می شود و این موجب می شود که خانواده ها ارتباط زیادی با یکدیگر نداشته باشند و این منجر به رشد چنین خانواده هایی می شود.
به گزارش انتخاب خبر، ازدواج‌گریزی و تمایل به تشکیل خانواده تک‌نفره و زندگی مستقل از خانواده در ایران رو به افزایش است. مدیرکل اطلاعات، آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال گفته است که آمارها از روند رو به افزایش تشکیل خانوادههای تک‌نفره در ایران خبر می‌دهد.
علی اکبر محزون در مورد آمار ۶ ماهه ازدواج که نشان‌دهنده افزایش ۲.۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل بوده است، بیان داشته اکنون کشور با کاهش آمار ازدواج مواجه است، به طوری‌که در سال گذشته ۷۲۴ هزار و ۳۲۴ ازدواج ثبت شد که نسبت به سال قبل ۶.۵ درصد کاهش داشته است.
او گفته که آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال و بررسی روند ازدواج و طلاق نشان‌دهنده شکل‌گیری الگوهای جدید و پدیده‌های نوظهوری در زندگی خانوادههای معاصر ایرانی است.
اما به گفته جامعه شناسان، افزایش آمار خانواده های تک نفره در ایران، روند غیر قابل پیش بینی نبوده و چون مقامات کشوری و رسمی این مسئله را تأیید کرده اند بهتر می توان به آن پرداخت.
مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در همین رابطه گفت: در گذشته و از یک دهه پیش، محققان ایرانی با استنباطی که از تغییرات اجتماعی داشتند پیش بینی آنها این بود که تغییراتی در سطح خانواده ها و جامعه علی اصغر سعیدیدر حال اتفاق است.
علی اصغر سعیدی در گفتگو با خبرنگار انتخاب خبر افزود: افزایش آمار خانواده های تک نفره در کشور حاکی از افزایش روند فردگرایی در جامعه است، اما فردگرایی امروز در ایران به آن صورتی که در غرب و یا کشور های توسعه یافته اتفاق افتاده، نیست.
رشد شهرنشینی و افزایش تعداد خانواده های تک نفره در ایران
وی با بیان اینکه افزایش فردگرایی در کشور شاید محصول تحولات دیگری باشد که در جامعه ایران با سرعت در حال اتفاق افتادن است، خاطرنشان کرد: به عنوان مثال اگر در غرب روند افزایش فردگرایی طی ۱۵۰ سال اتفاق افتاده، این امر در کشور های در حال توسعه، سرعت آن بیشتر شده است، که یکی از دلایل آن، بحث جهانی شدن است که موجب شده ایده ها و تصورات از جهان پیشرفته با سرعت بیشتری به جامعه نفوذ کند و ارزش های جوامع توسعه یافته که ارزش های فردگرایانه تری است به این جوامع سریع تر نفوذ کند.
این جامعه شناس گفت: ارزش های فردگرایانه تری چون سریع تر در جوامع در حال توسعه نفوذ می کند و جوامع در حال توسعه در ابتدای دوران توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند، موجب آن چیزی خواهد شد که جامعه شناسان از آن به عنوان ناهنجاری نام می برند که مجموعه ای از ارزش های ناهنجارانه است.
سعیدی درباره دلایل افزایش تعداد خانواده های تک نفره در ایران با بیان اینکه فرهنگ کشورهای توسعه یافته و صنعتی شده مبتنی بر فرهنگ فردگرایانه است، اظهار داشت: موضوع جهانی شدن، انسان ها را با ارزش های پیشرفت و توسعه مانند در کشورهای دیگر آشنا می کند.
وی تصریح کرد: در مورد تعدادی از شهرهای ایران اگر ارایه آمارها بر اساس تفکیک شهرها به ویژه شهرهای بزرگ کشور انجام گرفته باشد، رشد شهرنشینی نیز تأثیرات زیادی بر افزایش تعداد خانواده های تک نفره داشته است.
مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، افزایش مهاجرت ها و تحرک های جمعیتی در ایران را منجر به بزرگ شدن شهرها و توسعه آن ها دانست و گفت: این موجب می شود که خانواده ها ارتباط زیادی با یکدیگر نداشته باشند و این منجر به رشد خانواده های تک نفره می شود.
تغییر ساختارهای خانواده ایرانی و پیدایش خانواده های تک نفره
وی همچنین تغییر در ساختارهای خانواده را یکی دیگر از عوامل پیدایش خانواده های تک نفری دانست و تأکید کرد: خانواده ها اکنون در ایران چندین دهه است که وارد ساخت خانواده هسته ای شده اند و اخیراً نیز مسئله کاهش باروری که از ۳-۲ دهه گذشته آغاز شده است، ساختارهای قبلی خانواده در ایران را دگرگون کرده است.
سعیدی اضافه کرد: البته در مورد دگرگونی های اجتماعی که امروز به شکل خانواده های تک نفره در کشور ظاهر شده است، مجموعه ای از عوامل را باید در کنار هم و به صورت تلفیقی بررسی کرد، چون مجموعه عوامل پیدایش خانواده های تک نفره در کشور به صورت یک سینرژی عمل می کنند و این روند را در جامعه تشدید کرده است.
این جامعه شناس، عامل دیگر افزایش تعداد خانواده های تک نفره در ایران را انتظارات مردم از تحرک اجتماعی که هم بر روی این نوع خانواده ها و هم بر روی میزان باروری تأثیر می گذارد، عنوان کرد و افزود: جامعه ایران از سه دهه گذشته تاکنون، تحرک اجتماعی در آن بسیار بیش از حد انتظار بوده ا ست و همین مسئله موجب شده که افراد احساس کنند که برخلاف گذشته که از طریق تقاضای بالای باروری می توانستند با خانواده منسجم تر و پر تعدادتری رفاه خود را بدست آورند، حالا راه های دیگری را برای بدست آوردن رفاه، تجربه کنند.
کاهش باروری، آمار خانواده های تک نفره را افزایش داده است
وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال، آموزش موجب می شود که چون منابع خانواده، کم است، خانواده ها روی تعداد نفرات پایین متمرکز شوند و چون پدر و مادرها نمی توانند آموزش چند نفر را با هم فراهم کنند این منجر به آن شده که میزان باروری کاهش پیدا کند و پایین بودن میزان باروری در طی یک دوره نیز منجر به تغییر نوع خانواده خواهد شد و خانواده های بعدی با کاهش باروری خود یک فشردگی را در روند ازدواج بوجود می آورند که این امر، تقاضای ازدواج در دوره های مختلف را تحت تأثیر قرار داده و به آن به اصطلاح «فشردگی ازدواج» می گویند که بیشتر در اثر تلاطمات باروری رخ می دهد و جمعیت شناسان این روند ها را بیشتر مطالعه می کنند.
سعیدی گفت: درست است که امروز در جامعه ایران تحرکات اجتماعی بالا است و نرخ باروری پائین است، اما در عین حال مشاهده می شود که در جامعه، رکود اقتصادی نیز وجود دارد، که این خود روند شکل گیری خانواده های تک نفره را تشدید کرده است.
دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه لندن با بیان اینکه نوعی فرهنگ فردگرایانه که رشد سبک های زندگی هویت بخشی را برای افراد جامعه در پی دارد، منجر به این گردیده که انسان ها در ایران از طریق انتخاب خانواده های تک نفره، هویت اجتماعی را خود را پیدا کنند، تصریح کرد: خرده فرهنگ ها، عمومیت اجتماعی و منزلت اجتماعی این روند را تحت تأثیر قرار داده است، پس باید درک درستی از واقعیات امروز جامعه ایران داشت و بر همین اساس، راه حل های پیشنهادی را مطرح کرد.
تحولات اقتصادی و افزایش تعداد خانواده های تک نفره
وی افزود: به سبب اینکه هنوز خانواده در ایران از قوام لازم برخوردار است و ارزش های خانواده در کشور وجود دارد، این روندها بیشتر ناشی از تحولات اقتصادی امروز ایران مانند تورم، کاهش قدرت خرید مردم و رکود موجود در بازار بوده است.
مدیر گروه برنامه‌ریزی و رفاه اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: دولت باید سیاست هایی را اتخاذ کند که بتوان با افزایش روند خانواده های تک نفره، مقابله کرد.
وی ادامه داد: دولت می تواند مانند تعدادی از کشورهایی که درگیر این ناهنجاری اجتماعی بودند و به طور غیرقابل پیش بینی تعداد خانواده های تک نفره در آنها افزایش پیدا کرده است، با ارائه کمک هایی به استوانه ها یا ستون های اصلی خانواده که والدین و یا سالمندان هستند، قوام خانواده را افزایش دهد.
سعیدی با تأکید بر اینکه براساس تحقیقی که توسط یکی از پژوهشگران انجام گردیده، اکنون میزان بیکاری جوانان در ایران افزایش یافته است و این پدیده، خود را در شاخص های اقتصادی به صورت فقر خانوار نشان می دهد، افزود: امروز در جامعه ایرانی، تعداد خانواده های تک والده رو به افزایش است و این امر اغلب به دلیل بیکاری جوانانی است که امروز جویای شغل هستند و مجبور شده اند که در پناه خانواده های خود قرار نگیرند.
فرزندان و جوانان ایرانی از خانواده ها جدا شده اند
وی اضافه کرد: از طریق کمک به سالمندان به صورت تحت پوشش قرار دادن آنها بوسیله صندوق های رفاهی مختلف و یا بسته های رفاهی دیگر، هم می توان به طور موقت از فقر خانواده ها جلوگیری کرد و هم ارزش های خانواده را که بیشتر از طریق والدین منتشر می شود، جبران کرد.
این جامعه شناس با تأکید بر اینکه هنوز پیوندهای نهاد خانواده در جامعه ایران وجود دارد و می توان پیوندها را از طریق والدین، محکم و استوار کرد، گفت: والدینی که درآمدهای اندکی داشته باشند، متأسفانه نمی توانند فرزندان خود را چه در ازدواج و چه در سایر فعالیت ها مانند سرمایه گذاری اولیه و اندک برای پیدا کردن شغل حمایت کنند و این مسئله منجر می شود که به تدریج فرزندان و جوانان از خانواده، جدا شوند و این مسئله، در راستای استحکام بخشی خانواده در ایران نتایج خوبی نخواهد داشت.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید