هما ناطق، مورخ ایرانی، در نخستین ساعات بامداد اول ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی در روستای “آرو” واقع در مرکز فرانسه در سن ۸۱ سالگی درگذشت. هما ناطق در سال ۱۳۱۳ در ارومیه به دنیا آمد. او در اواخر دهۀ ۱۹۵۰ برای تحصیل در رشته های ادبیات و تاریخ عازم فرانسه شد. رسالۀ دکتری هما ناطق با عنوان “اسلام مدرن و سید جمال الدین اسدآبادی” در سال ۱۹۶۹ با مقدمه ای از ماکسیم رودنسون، شرق شناس و اسلام شناس معروف فرانسوی، توسط “مرکز ملی پژوهش های علمی” فرانسه در پاریس به چاپ رسید.
ناطق پس از پایان تحصیل به ایران بازگشت و از سال ۱۳۴۸ تا سال ۱۳۵۹ در دانشکدۀ تاریخ دانشگاه تهران تدریس کرد و طی همین دوره آثار مهمی از جمله “جنگ های ایران و روسیه در سدۀ نوزده”، “تاریخ اجتماعی دوران قاجار”، “روشنفکران عصر مشروطه” … از خود به جا گذاشت. در این دوره هما ناطق در همکاری با فریدون آدمیت، دیگر مورخ به نام ایرانی، کتاب “افکار سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در آثار منتشر نشده در دورۀ قاجار” را منتشر کرد.
تأسیس حکومت اسلامی در ایران و “انقلاب فرهنگی” در دانشگاه های کشور هما ناطق را همانند هزاران استاد و پژوهشگر دانشگاه های ایران راهی تبعید در فرانسه کرد. در تبعید، هما ناطق در بخش ایرانشناسی دانشگاه سوربون پاریس به تدریس پرداخت و همزمان آثار و پژوهش های مهمی به زبان های فارسی و فرانسوی منتشر کرد : “آیین بابی”، “روشنفکران ایرانی در استانبول”، “وصیت نامۀ عباس میرزا”، “روزنامۀ قانون”، زنان در مشروطیت”، “انجمن های شورایی در مشروطیت”، “کارنامۀ فرهنگی فرنگی در ایران”، “کارنامه و زمانۀ میرزا رضا کرمانی”، “بازرگانان در داد و ستد با بانک شاهی و رژی” از جملۀ آثار پژوهشی هما ناطق در دورۀ تبعید هستند.
هما ناطق زنی فرهیخته و شجاع، انسانی والا و مهربان بود و تا آخرین لحظات عمر به عشق ایران، سربلندی و آزادی آن زیست و اندیشید.
از: ار اف ای
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید