سرشت علم(۷۰): فرآیند فرگشت یا تکامل زیست شناختی‌ زندگی‌

جمعه, 19ام مهر, 1398

اندازه قلم متن

دکتر ریموند رخشانی

مقاله و فایل صوتی هفتادم

با سلام، من ریموند رخشانی هستم و حوزه کارشناسی من مهندسی‌ سیستم‌ هاست، و تخصص علمی من در بکارگیری اندیشه سیستمی‌ برای انتقال فن آوری مدرن و اجرا و پیاده سازی تولید فراورده‌ های نوین می‌‌ باشد.
در این سلسله از مقالات و فایل‌ های صوتی، کوشش می کنم که علم مدرن را (به زبان فارسی) از پایه به دوستانی که علاقمند هستند، در حد توان، ارائه کنم. از اساتید، پژوهشگران و اندیشمندان عزیز، خواهشمندم که لینک‌ ها را به دوستان و بویژه به جوانان دانش پژوه ما (که اغلب دسترسی نظام مند برای آشنایی با علم مدرن – به زبان فارسی – ندارند) ارسال فرمایند.

لینک همه مقالات و فایل‌های صوتی پیشین در پایان مقاله گذاشته شده است[۱].

دوستانی هم که در شبکه‌ های اجتماعی حضور دارند، می توانند این مجموعه فایل‌ های صوتی و مقالات “سرشت علم” را از ابتدا از طریق لینک تلگرام زیر با دوستان دیگر شریک شوند. با احترام، ر. رخشانی

(“https://t.me/natureofscience”)

فرآیند[۲] فرگشت یا تکامل زیستشناختی‌ زندگی‌

دَر فرآیندِ فرگشت یا تکامُلِ[۳] شیمیایی[۴]‌ زندگی[۵]، در مَکان[۶] و در زمانی‌ بسیار دور، ارگانیسمی زنده[۷] ظهور کردهاست[۸]. چنین موجودی ممکن است که نتیجه ی اجتناب ناپذیرِ واکنش‌ های شیمیاییِ[۹]‌ بین آب، سنگواره‌ ها و گاز‌ها[۱۰] بوده باشد[۱۱] و یا زندگی‌ ممکن است معجزه آسا بوقوع پیوسته باشد[۱۲]. امروزه علمِ با بکارگیری ابزارهای فنی نوین[۱۳] شواهد و مشاهدات فراوانی در موردِ تاریخِ زندگی از زمانِ ظهورِ نخستین ارگانیسمِ زنده تا کنون (حدود ۴ میلیارد سال) فراهم آورده است[۱۴].

نخستین ارگانیسمِ زنده در اعماقِ اقیانوس ها[۱۵] در فضایی که احتمالاً در آن موادِ غذایی معدنیِ فراوانی بدونِ هیچگونه رقابتی وجود داشته است[۱۶]، ظهور کرده[۱۷] و یا آفریده شده است و در چنین شرایطی بدلیلِ موادِ تغذیه ای فراوان، رشدی بسیار سریع داشته است[۱۸].
با رشدِ سریعِ زندگی‌ و افزایش تعدادِ ارگانیسم ها[۱۹]، رقابت برای غذا و دیگر منابع آغاز شده است[۲۰].
رقابت برای منابعِ محدود نیاز به تغییر را ایجاد می ‌‌کند[۲۱] و اغلب به افزایشِ پیچیدگی ‌‌ها^[۲۲] منجر می‌‌ شود[۲۳].
در زیست شناسیِ‌ مدرن، مبحثِ تکامل زندگی[۲۴]‌ و آغاز زندگی‌ از ارگانیسمی (موجوداتی) بسیار ساده، پیرنگِ وحدت دهنده ای^[۲۵] برای دیگر حوزه‌ های علومِ نوین است[۲۶]. ریشه ی این ایده[۲۷] در شناختِ امروزی علم از مکانیسم‌ هایِ ژنتیک، ساختارِ سلولیِ موجودات[۲۸] و بخش ‌هایِ ملکولیِ سازنده ی زندگی‌ بوده است[۲۹] که در همه ی وجوهِ زندگی‌ مشترک هستند[۳۰].

نظریه ی تکامل بیش از هَر نظریه ی علمی‌ دیگر موضوعِ حمله ی گروه‌ هایِ بنیادگرایِ دینی در همه ی کشور‌ها و مذاهب شده است^[۳۱].

بسیاری نهاد‌هایِ مسیحی‌ در دهه ‌های اخیر با مَطرح کردن نظریه ی “آفرینش باوری^[۳۲]” مستقیماً به نظریه ی تکامل حمله ور شده اند. “آفرینش باوری” با برداشتی تحت اللفظی^[۳۳] از اِنجیل بر سه اِنگاشت ساخته شده است که:

زمین و بقیه ی گیتی‌ بسیار اخیرتر (حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش) آفریده شده اند[۳۴]
پروردگار همه ی اشکالِ زندگی‌ را (کم و بیش در فرمِ کنونی شان) در کنشی معجزه وار^[۳۵] آفریده اند و آخر اینکه
پستی و بلندی‌ ها و توزیعِ فسیل‌ ها و دیگر نماد‌های^[۳۶] کره ی زمین در اثر طوفان و یا سیلی بوجود آمده اند[۳۷].

“آفرینش باورها” به نظراتِ بالا ایمان دارند. برای آنها شواهدِ علمی‌ و مشاهداتِ واقعی قابل قبول نبوده و روشِ علمی‌ هم معنایی ندارد[۳۸].

در واقع همه ی ادیان بر اساس ایمان بنیان گذاشته شده اند و ایمان برای بسیاری، شیوه ی باوری است که از شناختِ علمی‌ متفاوت است و نیازی هم نیست که دانشمندان علوم‌ باور‌هایِ دینی را به چالش بگیرند[۳۹].
علم کار خود را انجام می ‌‌دهد و اصلِ تکاملِ تدریجی‌ (چه شیمیایی[۴۰]‌ و چه زیست شناختی‌) و شواهدِ عظیمِ زیست شناختی و گواه‌ های بی شمار زمین شناختی‌ برای دانشمندان کافی‌ است[۴۱].
در واقع، “آفرینش باورها” هستند که گواه ‌ها و شواهد علمی را برای ایمان ‌شان خطرناک و تهدیدآمیز می ‌‌پندارند[۴۲].
علم هرگز از ندانستن ترسی‌ ندارد[۴۳]. “آفرینش باورها” اغلب ایمان را جایگزین ندانستن خود می‌‌ کنند.

مباحثِ “آفرینش باورها” در تکذیبِ تکامل به سه بخش طبقه بندی شده اند:

نخست اینکه آنها بر این باورند که تکامل باورنکردنی است زیرا با عقلِ سلیم جور درنمی‌‌ آید که آفرینشِ انسان در زمان‌ های کهن از تکاملِ موجوداتی تک سلولی آغاز شده باشد[۴۴].
دوم اینکه “آفرینش باورها” به نحوی مستمر در جست وجویِ نقاطِ متناقضِ نظریه ی تکامل هستند[۴۵] و
بالاخره اینکه آنها مطرح می ‌‌کنند که تکامل فقط یک “نظریه^[۴۶]” است[۴۷] و نتیجتاً مدارس باید “آفرینش باوری” را به موازات تکامل آموزش دهند.
در آمریکا دادگاهِ عالیِ‌ قضایی ‌ “آفرینش باوری” را بخشی از دین و نه علم می ‌‌پندارد و اجازه ی تدریس آن را در مدارس نداده است. به همین دلیل فعالیت ‌های مذهبی‌ امروزی در آمریکا برای تاسیس مدارس وابسته به کلیسا و نهاد‌های مذهبی‌، و همچنین برای تشویق اولیأ برای ثبت نام کودکان خود در مدارس وابسته به نهاد‌های مذهبی‌، یا برای آموزش کودکان خود در منازل است. کودکانی که در مدارس معمولی‌ تحصیل می ‌‌کنند و با علم[۴۸] آشنا می ‌‌شوند[۴۹]، کمتر “آفرینش باور” و جزم اندیش می ‌‌شوند^[۵۰].

امروزه همه ی دانشمندان تکامل را بعنوان یک واقعیتِ تاریخی[۵۱] که با شواهد به نحوی مستقل قابل اثبات است[۵۲] پذیرفته اند.^[۵۳]

چندین گواه و شواهدِ متفاوت یگانگیِ آغاز زندگی‌ را از ارگانیسم‌ هایی‌ مشترک به اثبات می ‌‌رسانند[۵۴].

دانشمندِ فرانسوی ژرژ کوویر^[۵۵] (۱۷۶۹-۱۸۳۲) نخستین پژوهشگری بود که شواهدِ تکامل را از طریقِ کالبدشناسی تطبیقی^[۵۶] ارائه کرد[۵۷].
او با مطالعه ی شباهت ‌هایِ ساختاریِ بین موجودات اسنادِ بسیاری را جمع آوری کرد. او نشان داد که بالِ خفاش، باله ی نهنگ و دستِ انسان منشأ ساختاری ای یگانه داشته اند اگرچه امروزه در کارکرد‌شان متفاوت هستند و در طول تاریخ تغییر کرده اند[۵۸].
اگرچه کوویر هرگز نظریه ی تکامل را مطرح نکرده بود اما پژوهش‌ های او نظریه ی تکامل[۵۹] را یاری بخشید[۶۰].

باقیمانده ی اندام واره ‌ها^[۶۱] در کالبدِ موجودات (که دیگر مصرفی ندارند) کلید‌های کالبدشناختیِ‌ دیگری را برای فرآیندِ تکامل فراهم می‌‌ کند.[۶۲]

اگر اندام‌ ها آفریده شده بودند مسلما می باید کامل و بی عیب و برای استفاده ای می ‌‌بودند، چون گّل بی عیب خداست[۶۳]. کمال از آفریدگار غیرقابل انتظار نیست و نباید باشد بخصوص اگر آفرینش همه ی مخلوقات در کنشی الهی و معجزه وار انجام شده باشد[۶۴].
اما اندام واره‌ هایی‌ از قبیلِ استخوان دنبالچه ی آدمی^[۶۵]‌ (که زمانی‌ کارکردی داشته – برای دم) و داشتن آپاندیس (که امروزه بی استفاده است) نشان از تکاملی تاریخی در طولِ هزاره‌ ها دارند[۶۶].

در سطحِ میکروسکوپی هم وحدتِ ساختاری^[۶۷] گواهِ تکامل است.

همه ی اشکالِ زندگی[۶۸]‌ از سلول[۶۹] ساخته شده اند[۷۰].
همه ی اشکالِ زندگی‌ بخش ‌هایِ ملکولیِ[۷۱] سازنده و یکسانی دارند[۷۲]: از جمله پروتئین ها، چربی‌‌ ها (لیپیدها،) کربوئیدرات ‌ها و اسید‌های نیوکلئیک^[۷۳].

پژوهش ‌هایِ چند دهه ی گذشته پیرامون دی ‌ان ‌ای[۷۴] که ماده ی مشترکی ژنتیک[۷۵] بین تمام موجودات زنده است، سندِ متقاعدکننده ی دیگری برای تکامل است[۷۶].

اگر زندگی‌ از تبارِ مشترکی^[۷۷] آغاز شده باشد بنابر این دی‌ ان ‌ای هر موجودی[۷۸] می‌‌ باید سابقه ی تغییراتِ تکاملی خودش را در خود ضبط کرده باشد[۷۹]. بدین ترتیب میزانِ شباهت و تفاوتِ بین دی ‌ان ‌ای هر دو موجودی می‌‌ تواند برای اندازه گیریِ فاصله ی زمانی‌ آن دو موجود تا تبارِ مشترک ‌شان موردِ استفاده ی دانشمندان قرار گیرد.^[۸۰]

مکانیسم‌ های مشترکِ ژنتیک دلیلی‌ برای تکامل نیستند بلکه فرآیند‌های مشترکِ شیمیایی‌ (علیرغم ارگانیسم‌ هایی‌ کاملا مستقل) دلایلی مستندتر هستند[۸۱].
اگرچه همانندِ اندام واره‌ هایِ اضافی داشتن، قطعاتِ اضافی دی ‌ان‌ ای که اکنون بی استفاده هستند نیز برای اثباتِ تکامل، موضوع پژوهش بوده است[۸۲].
نقصان ‌هایِ مشترک در دی ‌ان ‌ای هم دلایلِ دیگری برای تکامل اند[۸۳].

تبارزاییِ ملکولی^[۸۴] علمِ مطالعه ی تطبیقیِ ژن‌ هایی‌ ویژه و پروتئین‌ هایی‌ پیچیده است که همه ی موجوداتِ زنده بکار می‌‌ گیرند[۸۵]. این علم سرچشمه و تکاملِ هر نژاد، دسته و تیره را و سیرِ تکاملی گونه‌ ها[۸۶] را توضیح می ‌‌دهد[۸۷].

پروتئین ‌هایِ بسیار متنوعی در طبیعت وجود دارند؛ با اینهمه برای نمونه ۵۰ درصدِ پروتئین‌ های درونِ مخمر^[۸۸] با پروتئین‌ های انسان و ۹۸ درصدِ ژن‌ های یک شامپانزه اساساً با ژن‌ های انسان یکسان هستند[۸۹].
دانشمندان با مطالعه ی تطبیقی شباهت و تفاوت ملکولی پروتئین‌ ها؛ درختِ تکامل (که درختِ زندگی^[۹۰]‌ خوانده می ‌‌شود) و شاخه ‌هایِ زمانیِ‌ آن را ترسیم کرده اند[۹۱].

کارل ووسی^[۹۲] یکی‌ از دانشمندان حوزه ی تبارزاییِ ملکولی[۹۳] در مطالعاتِ اخیر در دانشگاه ایلینوی آمریکا به نتایجِ دیگری هم رسیده است[۹۴]. پژوهش او بر رویِ پروتئین‌ های درونِ ریبوزوم^[۹۵] (که بخشی حیاتی از سیستمِ ژنتیک است و آر ‌اِن ‌اِی را به پروتئین تبدیل می‌‌ کند) متمرکز بوده است[۹۶].

کارل ووسی ثابت کرده است که میزانِ گوناگونیِ ژنتیک در میکروب ‌هایِ اولیه^[۹۷] بمراتب بیشتر از گوناگونی ارگانیسم‌ های چندسلولی جدیدتر بوده است[۹۸].
او همچنین با مطالعه ی تطبیقی نشان داده است که بسیاری میکروب ‌هایی‌ که در شرایطی بسیار نامساعد زندگی‌ می‌‌ کنند از نظرِ ملکولی در تنه ی تبارِ مشترک این درختِ زندگی‌ (در آنجایی که تنه دو شاخه می ‌‌شود) جای می ‌‌گیرند[۹۹].
او برای آن میکروب‌ ها پیشنهاد طبقه بندیِ جدید “قلمرو حاکمیتِ آرکایی ها (یا کهن زیستان^[۱۰۰])” را داده است[۱۰۱].
تبارزاییِ ملکولی برای آشکارکردنِ جزئیاتِ تکامل به فسیل ‌ها و سنگواره شناسی‌ رجوع می‌‌ کند تا سابقه ی زندگیِ‌ کهن را در آنها جستجو کند[۱۰۲].

————————————–

[۱]

https://www.linkedin.com/in/raymond-rakhshani-16628a5/detail/recent-activity/shares/

[۲]

چاپ و انتشار این مقالات و فایل‌ های صوتی بدون ذکر نام نویسنده (ر. رخشانی) و مرجع، و هرگونه استفاده برای مقاصد خصوصی و اهداف انتفاعی بدون گرفتن مجوز از نویسنده اکیدا غیر قانونی است.

[۳]

Chemical Evolution

[۴]

Mason, Stephen, F. Chemical Evolution: Origins of the Elements, Molecules, and Living Systems. Oxford University Press, 1993.

[۵]

Edwards, Owen, and Levay, Zoltan. Expanding Universe: Photographs from the Hubble Space Telescope. Taschen, 2015.

[۶]

Press, F. and Siever, R. Understanding Earth, 2^nd Edition. New York: Freeman, 1997.

[۷]

Kardong, Kenneth, V. An Introduction to Biological Evolution. McGraw Hill Education, 2007.

[۸]

Rakhshani, Raymond. Origins of Modernity. Even Development in the Evolution of Science and Technology. South Carolina: CreateSpace, A Division of Amazon Publishing, 2011.

[۹]

Unavoidable chemical reactions

[۱۰]

Barry, Dr. Roger, G. and Hall-McKim, Dr. Eileen, A. Essentials of the Earth’s Climate System. Cambridge University Press, 2014.

[۱۱]

Berner, Elizabeth Kay, and Berner, Robert, A. Global Environment: Water, Air and Geochemical Cycles. Princeton University Press, 2012.

[۱۲]

Rajarethinam, Emmanuel. Roots of Evolution: Big Bang, Abiogenesis, Self-Intelligibility and Social Set-up: Underlying Links and Patterns. Independently Published, 2017.

[۱۳]

برای دریافت نیاز‌های ابزاری و شناخت ابعاد و مقیاس‌ هایی‌ که بدان‌ ها پرداخته شده، نگاه کنید به:

http://htwins.net

[۱۴]

Cockell, Charles. S. The Equations of Life: How Physics Shape Evolution. Basic Books, 2018.

[۱۵]

Heezen, Bruce, C. and Ewing, Mary, and Heezen, Maurice. The Floors of the Ocean: The North Atlantic. The Geological Society of America, 2009.

[۱۶]

Cockell, Charles, S. The Equations of Life: How Physics Shapes Evolution. Basic Books, 2018.

[۱۷]

Zimmer, Carl, and Emlen, Douglas, J. Evolution: Making Sense of Life. W. H. Freeman, 2015.

[۱۸]

Hernandez, Eduardo. Emergent Chemical Evolution: The Origin of Life Solved. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2018.

[۱۹]

Deamer, D.W. and Fleischaker, G.R. Origin of Life: The Central Concepts. Boston, MA: Jones and Bartlett, 1994.

[۲۰]

Ferrie, Chris. ABCs of Science. Sourcebooks Explore, 2017.

[۲۱]

DeDuve, C. Vital Dust: Life as a Cosmic Imperative. New York: Basic Books, 1995.

[۲۲]

complexities

[۲۳]

Kardong, Kenneth, V. An Introduction to Biological Evolution. McGraw Hill Education, 2007.

[۲۴]

Synge, Ann, and Oparin, Aleksandr Ivanovic. The Origin of Life on Earth. Andesite Press, 2017.

[۲۵]

unifying theme

[۲۶]

Tarbuck, Edward, and Lutgens, Fredrick, K. and Tasa, Dennis, G. Earth: An Introduction to Physical Geology. Pearson, 2016.

[۲۷]

Lutgens, Fredrick, K. and Tarbuck, Edward, J. and Tasa, Dennis, G. Foundations of Earth Science. Pearson, 2016.

[۲۸]

Morowitz, H. The Beginning of Cellular Life. New Haven, CT: Yale University Press, 1992.

[۲۹]

Zimmer, Carl, and Emlen, Douglas, J. Evolution: Making Sense of Life. W. H. Freeman, 2015.

[۳۰]

Menor-Salvan, Cesar. Prebiotic Chemistry and Chemical Evolution of Nucleic Acid. Springer, 2018

[۳۱]

National Academy of Sciences. Science and Creationism: A View from the National Academy of Sciences. Washington, DC: National Academy Press, 1984.

[۳۲]

creationism

[۳۳]

literal interpretetaion

[۳۴]

Peterson, Michael, and Ruse, Michael. Science, Evolution, and Religion: A Debate about Atheism and Theism. Oxford University Press, 2016.

[۳۵]

miraculous act

[۳۶]

features

[۳۷]

Lamoureux, Dennis. Evolution: Scripture and Nature Say Yes. Zondervan, 2016.

[۳۸]

Morris, Henry, M. and Souer, Bob. The Long War Against God: The History and Impact of the Creation/ Evolution Conflict. Blackstone Audio, Inc. 2019.

[۳۹]

Bellah, Robert, N. Religion in Human Evolution: From the Paleolithic to the Axial Age. Belknap, Harvard University Press, 2017.

[۴۰]

Hernandez, Eduardo. Emergent Chemical Evolution: The Origin of Life Solved. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2018.

[۴۱]

Markert, B. and Fraenzle, S. Chemical Evolution: The Biological System of the Elements. Springer, 2015.

[۴۲]

Boles, David, B. Cognitive Evolution. Routledge, 2019.

[۴۳]

Trefil, J.S. and Hazen, R.M. The Sciences, An Integrated Approach, 2nd Edition. New York: Wiley, 1997.

[۴۴]

Mason, Stephen, F. Chemical Evolution: Origins of the Elements, Molecules, and Living Systems. Oxford University Press, 1993.

[۴۵]

Ferrie, Chris. ABCs of Science. Sourcebooks Explore, 2017.

[۴۶]

theory

[۴۷]

هنگامیکه در حوزه‌ های علم(sciences) صحبت از تئوری یا نظریه (theory) می ‌‌شود، این بدان مفهوم است که فرضیاتی بارها مستقلا آزمون شده و تجدیدِ تولید شده اند و با شواهد به اثبات رسیده اند و می ‌‌توان هر نظریه و تئوری علمی را دیگربار و دیگربار مستقلا مورد آزمون قرار داد. برای نمونه اگر هزار‌ها بار هم ملکول آب را آزمایش کنیم، دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن حاصل می‌‌ شود. بنابراین هر تئوری و نظریه در حوزه‌ های علم با “نظریه” در “علوم” انسانی،‌ در سرشت و در آزمون و در اجرا،‌ کاملا متفاوت است.

[۴۸]

فراموش نکنیم که دو شاخصه اصلی علم، آزمون پذیری مستقل، و اسناد و شواهد اثبات پذیر قابل تجدید تولید هستند.

[۴۹]

McFarland, Ben. A World from Dust: How the Periodic Table Shaped Life. Oxford University Press, 2016.

[۵۰]

فعالان مذهبی‌ این روز‌ها شدیدا با آموزش علم به نحوی رادیکال دشمنی می ‌‌ورزند. کنش تروریستی اخیر در نروژ که به کشته شدن بیش از ۷۰ دانشآموز ۱۵ تا ۱۸ ساله گردید از چنین تفکر خطرناک مذهبی‌ بیرون آمده است. چنین اشخاصی‌ جزم اندیشانی مذهبی‌ هستند که با علم باوری دشمنی دارند، و به نحوی فیزیکی‌ در صدد نابودی علم باور‌ها هستند. اغلب چنین تفکری با باور‌های نژادپرستانه هم همخوانی دارد.

[۵۱]

Martin, Robert. How We Do It: The Evolution and Future of Human Reproduction. Basic Books, 2013.

[۵۲]

Kuriyan, John, and Konforti, Boyana, and Wemmer, David. The Molecules of Life: Physical and Chemical Principles. Garland Science, 2012.

[۵۳]

National Academy of Sciences. Teaching about the Evolution and the Nature of Science. Washington, DC: National Academy Press, 1997.

[۵۴]

Deamer, D.W. and Fleischaker, G.R. Origin of Life: The Central Concepts. Boston, MA: Jones and Bartlett, 1994.

[۵۵]

Georges Cuvier

[۵۶]

comparative anatomy

[۵۷]

Kardong, Kenneth, V. Vertabrates: Comparative Anatomy, Function, Evolution. McGraw Hill, 2018.

[۵۸]

Cuvier, Georges. Discourse on the Revolutionary Upheavals on the Surface of the Earth. Richer Resources Publications, 2009.

[۵۹]

Treuting, Piper, M. and Dintzis, Suzanne, M. and Montine, Kathleen, S. Comparative Anatomy and Histology: A Mouse, Rat, and Human Atlas. Academic Press, 2017.

[۶۰]

Outram, Dorinda. Georges Cuvier: Vocations, Science, and Authority in Post- Revolutionary France. Manchester University Press, 1984.

[۶۱]

vestigial organs

[۶۲]

Buzzacott, Francis, H. Bisexual Man or Evolution of Sexes. Franklin Classics, 2018.

[۶۳]

Buzzacott, Francis, H. Mystery of the Sexes: With Chapters on Sexual Evolution of the Human Race, Hermaphrodites, Secre. Wentworth Press, 2019.

[۶۴]

Raj, Hemanth. Facts about Evolution. Amazon Digital Services, LLC., 2016.

[۶۵]

coccyx bone

[۶۶]

Shubin, Neil. Your Inner Fish: A Journey into 3.5 Billion Years History of the Human Body. Vintage, 2009.

[۶۷]

structural unity

[۶۸]

Alberts, Bruce, and Hopkin, Karen, and Johnson, Alexander, D. and Morgan, David, and Raff, Martin, and Roberts, Keith, and Walter, Peter. Essential Cell Biology (Fifth Edition.) W. W. Norton & Company, 2019.

[۶۹]

Starr, Cecie, and Taggart, Ralph, and Evert, Christine. Biology: The Unity and Diversity of Life. Cengage Learning, 2015.

[۷۰]

Roberts, Dr. Alice. Evolution: The Human Story, 2nd Edition. DK, 2018.

[۷۱]

Nielsen, Susin. We Are all Made of Molecules. Wendy Lamb Books, 2015.

[۷۲]

Capra, Fritjof, and Luisi, Pier Luigi. The Systems View of Life: A Unifying Vision. Cambridge University Press, 2016.

[۷۳]

nucleic acids

[۷۴]

Semenza, Gregg, L. and Sen, Chandan, K. Oxygen Sensing, Volume 381 (Methods in Enzymology.) Academic Press, 2004.

[۷۵]

Flatt, Thamas, and Heyland, Andreas. Mechanisms of Life History Evolution: The Genetics and Physiology of Life History Traits and Trade-Offs. Oxford University Press, 2011.

[۷۶]

Walker, Sara Imari, and Davies, Paul, C. W. and Ellis, George, F. R. From Matter to Life: Information and Causality. Cambridge University Press, 2017.

[۷۷]

common ancestory

[۷۸]

Hirt, Robert, P. and Horner, David, S. Organelles, Genomes and Eukaryote Phylogeny: An Evolutionary Synthesis in the Age of Genomics. CRC Press, 2019.

[۷۹]

Gould, Roy, R. Universe in Creation: A New Understanding of the Big Bang and the Emergence of Life. Harvard University Press, 2018.

[۸۰]

دگرش ‌های ژنتیک (genetic mutations) با آهنگی یکسان (uniform rate) در ژ‌ن‌ های گونه های (species) مختلف انجام می‌‌ پذیرند. بهمین دلیل دانشمندان امروزی با استفاده از این ساعت دگرشی (mutation clock) و تخمین سنّ یا عمرسنجی تطبیقی، تبار مشترک (common ancestory) انسان با نئاندرتال‌ ها (neanderthals) را به ۷۰۰۰۰۰ سال پیش اندازه گیری کرده اند. با استفاده از همین روش، تبار مشترک ژنتیک انسان با موش به ۷۵ میلیون سال پیش بازمی‌‌ گردد اما در مورد آنکه آن تبار مشترک چه ساختاری و چه شکلی ‌داشته هنوز پژوهش‌ ها ادامه دارند.

Papagianni, Dimitra, and Morse, Michael, A. Neanderthals Rediscovered: How Modern Science Is Rewriting Their Story. Thames & Hudson, 2015.

[۸۱]

Keeling, Patrick, J. and Koonin, Eugene, V. Origin and Evolution of Eukaryotes. Cold Spring Harbor Laboratory Press, 2014.

[۸۲]

Smith, Eric, and Morowitz, Harold, J. The Origin and Nature of Life on Earth: The Emergence of the Fourth Geosphere. Cambridge University Press, 2016.

[۸۳]

Semenza, Gregg, L. Transcription Factors and Human Disease. Oxford University Press, 1998.

[۸۴]

molecular philogeny

[۸۵]

Niklas, Karl, J. and Newman, Stuart, A. and Bonner, John, T. and Knoll, Andrew, H. Ratcliffe, Peter, J. and Dunker, Keith, A. et al. Multicellularity: Origins and Evolution (Vienna Series in Theoretical Biology.) The MIT Press, 2016.

[۸۶]

Semenza, Gregg, and Lahiri, Sukhamay, and Prabhakar, Nanduri, R. Oxygen Sensing: Responses and Adaptation. CRC Press, 2003.

[۸۷]

Brodie, Bruce. Why Are We Here? The Story of the Origin, Evolution, and Future of Life on Our Planet. iUniverse, 2019.

[۸۸]

yeast

[۸۹]

Miller, Kenneth, R. The Human Instict: How We Evolved to Have Reaso, Consciousness, and Free Will. Simon & Schuster, 2018.

[۹۰]

tree of life

[۹۱]

Quammen, David. The Tangled Tree: A Radical New History of Life. Simon & Schuster, 2019.