خبرگزاری فرانسه در گزارشی از تهران می‌نویسد: «در کشوری که یک کاریکاتور سیاسی می‌تواند موجب تعطیلی یک نشریه شده و یا سردبیر و مدیر مسئول آن را روانه زندان کند، کاریکاتوریست‌ها مجبورند در پوشش انتخابات ریاست جمهوری به شیوه‌ای زیر کانه «بر روی خط قرمزها بندبازی کنند».
در ایران مواردی چون مقدسات نظام، رهبری، نیروهای مسلح و سیاست‌های خارجی و امنیتی حساس حکومت برای طنزپردازان و کاریکاتوریست‌ها همواره حوزه‌های ممنوعه بوده‌اند، با این حال در دوره مبارزات انتخاباتی حدی از صراحت کلام مجاز شمرده می‌شود.
دو تن از کاریکاتوریست‌های سرشناس ایران که با روزنامه‌های اصلاح‌طلب همکاری می‌کنند به خبرگزاری فرانسه می‌گویند که به دلیلی نامشخص بودن محدودیت‌ها یا به اصطلاح خطوط قرمز، کار آنها بسیار دشوار است.
جمال رحمتی، مدیر هنری روزنامه اعتماد به خبرگزاری فرانسه گفته است: «به طور کلی قبل از برگزاری انتخابات ما آزادی نسبی داریم و گاه میزان آن تعجب آور است. به طوری که می‌توان به هر موضوعی غیر از روحانیون پرداخت. اما امروزه مشکل اصلی این است که خطوط قرمز یا محدودیت‌ها کاملا تعریف نشده‌اند.»
وی می‌فزاید: «نهادهای مسئول نظارت بر مطبوعات و رسانه‌ها از ما می‌خواهند که شرایط کشور را به شکلی تیره و تار توصیف نکنیم ولی کسی نمی داند و یا مشخص نمی‌کند که منظور از تیره و تار دقیقا چیست.»
به نظر می‌رسد که در برخی از موارد نهادهای ناظر بر فعالیت رسانه‌ها به طور مشخص نظر خود را اعلام کرده‌اند. به عنوان مثال تابستان سال گذشته به تمام مطبوعات اعلام شد که حق ندارند مطالب مربوط به تاثیر و پیامد تحریم‌های خارجی بر اقتصاد ایران را پوشش دهند.
هادی حیدری، کاریکاتوریست: «در انتخابات امسال فضا به شدت بسته است و کار ما مثل راه رفتن در یک میدان مین است. هر لحظه ممکن است یک مین و یا ممنوعیت جدید زیر پای ما پیدا شود.»
یک نکته حساس دیگر برای حکومت ایران بحران سوریه، سرنوشت بشار اسد و حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از آن رژیم است.
در مورد مسئله انتخابات ریاست جمهوری نیز ظاهرا ترکیبی از همین حساسیت‌ها با تصمیم‌های نهادهای مسئول انتخابات و به خصوص تصمیم‌های شورای نگهبان آزادی طنز نویسان و کاریکاتوریست‌ها را محدود می‌کند.
حکومت ایران سعی می‌کند از تکرار حوادثی شبیه به اعتراضات سیاسی گسترده پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری دوره قبل پیشگیری کند. در تبلیغات انتخاباتی چهار سال پیش و اعتراضات سیاسی پس از آن رسانه‌های اصلاح‌طلب و شبکه‌های اجتماعی نقش فعالی داشتند و دقیقا به همین خاطر هر گاه که زمان انتخابات فرا می‌رسد فشار بر مطبوعات افزایش می‌یابد.
هادی حیدری، مدیر هنری روزنامه شرق که بارها توقیف شده است، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «به طور رسمی چارچوب فعالیت‌های ما و همه رسانه‌ها قاعدتا مواد قید شده در قانون اساسی کشور است البته به استثنای آیت‌الله خامنه‌ای و نیروهای مسلح. اما همزمان یک سری قوانین نانوشته‌ای وجود دارند که من به آنها می‌گویم خطوط قرمز متحرک، به همین خاطر هرگاه یک موضوعی مهم و یا از نظر حکومت حساس تلقی شود همین قوانین نانوشته به ما می‌گویند که حق نداریم آن را پوشش دهیم.»
جمال رحمتی از جمله همین موارد تذکر و سانسور نانوشته، به مسئله گرانی یکباره قیمت مرغ اشاره کرده و می‌گوید که حتی در شرایط کشوری نظیر ایران هیچگاه تصور نمی‌کرد که کشیدن کاریکاتور یک مرغ عبور از خط قرمز باشد.
خبرگزاری فرانسه یادآوری می‌کند که برای مطبوعات اصلاح‌طلب، محمود احمدی نژاد نیز جزو مواردی است که نمی‌توانند از خط قرمزش عبور کنند. هادی حیدری می‌گوید تا سال ۲۰۰۹ می‌شد کاریکاتور رییس جمهور را کشید ولی پس از حوادث سیاسی انتخابات ریاست جمهوری دوره قبل محمود احمدی نژاد هم به فهرست مواردی افزوده شد که نباید سوژه طنز و کاریکاتور شود.
اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۱ محمود شکرایه به دلیل کشیدن کاریکاتور احمد لطفی، نماینده اصولگرای مجلس هشتم، به تحمل ۲۵ ضربه شلاق محکوم شد.اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۱ محمود شکرایه به دلیل کشیدن کاریکاتور احمد لطفی، نماینده اصولگرای مجلس هشتم، به تحمل ۲۵ ضربه شلاق محکوم شد.
اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۱ محمود شکرایه به دلیل کشیدن کاریکاتور احمد لطفی، نماینده اصولگرای مجلس هشتم، به تحمل ۲۵ ضربه شلاق محکوم شد.
هادی حیدری می‌افزاید: «در انتخابات امسال فضا به شدت بسته است و کار ما مثل راه رفتن در یک میدان مین است. هر لحظه ممکن است یک مین و یا ممنوعیت جدید زیر پای ما پیدا شود.»
در اواخر ماه آوریل آیت‌الله خامنه‌ای در یکی از سخنرانی‌های خود چارچوب فعالیت و نقش رسانه‌ها را توصیف کرد. وی گفت: «رسانه‌ها و مطبوعات باید مردم را تشویق کنند که در انتخابات شرکت کرده و انتخاب درستی بکنند. رسانه‌ها باید به شیوه منطقی انتقاد کنند نه اینکه هر چه را که دلشان خواست چاپ کنند.»
روزنامه‌ها برای محافظت از خود در برابر سانسور و تعقیب و فشارهای دستگاه قضایی مشاوران ویژه‌ای را استخدام کرده‌اند. نقش این افراد در عمل این است که به بهترین نحوه خودسانسوری را در رسانه‌ها اجرا کنند.
هادی حیدری می‌گوید که حذف کاریکاتورهای پیشنهادی همکارانش برای چاپ در روزنامه یک کار همیشگی است و می‌افزاید: «خودسانسوری یک بیماری است ولی متاسفانه ما مجبوریم با آن زندگی کنیم.»
یکی از کاریکاتورهای وی به نام «چشم بسته» متهم شد به توهین به افرادی که در جنگ با عراق شرکت داشتند و به همین خاطر روزنامه شرق مهرماه سال گذشته توقیف شد.
هادی حیدری می‌افزاید: «در ایران به خاطر شرایط سیاسی و اقتصادی فعلی کاریکاتوریست‌ها به جای واقعیت‌ها باید از نماد و استعاره استفاده کنند. به همین خاطر تاثیر این طرح‌ها بیشتر می‌شود چون راه را برای تعابیر گوناگون و تفسیرهای مختلف از لایه‌های گوناگون این کاریکاتور باز می‌کند.»
«نهادهای مسئول نظارت بر مطبوعات و رسانه‌ها از ما می‌خواهند که شرایط کشور را به شکلی تیره و تار توصیف نکنیم ولی کسی نمی داند و یا مشخص نمی‌کند که منظور از تیره و تار دقیقا چیست.»
خبرگزاری فرانسه می‌افزاید که چند روز پیش در جریان مناظره بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری موضوع برخورد با رسانه‌ها و مطبوعات به میان آمد. محمد رضا عارف، چهره اصلاح طلب و حس روحانی از سیاستمداران میانه رو و با سابقه جمهوری اسلامی از اعمال محدودیت‌های گسترده بر فعالیت رسانه‌ها انتقاد کرده و خواستار آزادی بیشتر برای مطبوعات شدند.
محمد رضا عارف گفت: «آنها روزنامه‌ها را توقیف می‌کنند، جلوی انتشار کتاب و نمایش فیلم را می‌گیرند. این موارد باید تصحیح شوند.»
حسن روحانی نیز گفت: «اگر می‌خواهیم با فساد مبارزه کنیم آزادی مطبوعات و رسانه‌ها ضروری است. دست مردم باید باز باشد.»
اما سعید جلیلی از اردوی محافظه کاران که بسیاری وی را نامزد مورد نظر رهبر ایران توصیف می‌کنند، وجود محدودیت در کار مطبوعات را تکذیب و رد کرد. آقای جلیلی گفت: «فقط به این دلیل که دو روزنامه که به یک جریان سیاسی خاص وابسته هستند تعطیل می‌شوند نمی‌توان ادعا کرد که آزادی وجود ندارد.»
برای کاریکاتوریست‌های ایرانی همه این اظهار نظرها بسیار جدی هستند چون کوچکترین تغییر مثبت و یا منفی در نحوه برخورد با مطبوعات مستقیما بر کار و امنیت حرفه‌ای آنها تاثیر خواهد گذاشت.
کمیته حمایت از روزنامه نگاران، نهادی بین‌المللی که مرکز آن در آمریکا است، در گزارش امسال خود گفت که از نظر سانسور اطلاعات و رسانه‌ها ایران در کل جهان در مقام چهارم قرار دارد و بیش از ۴۰ نفر از روزنامه نگاران در این کشور در زندان هستند.
از: رادیو فردا
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید