مقاله و فایل صوتی هفتاد و نهم
با سلام، من ریموند رخشانی هستم و حوزه کارشناسی من مهندسی سیستم هاست، و تخصص علمی من در بکارگیری اندیشه سیستمی برای انتقال فن آوری مدرن و اجرا و پیاده سازی تولید فراورده های نوین می باشد
در این مجموعه مقاله‌ها و فایل صوتی “سرشت علم” کوشش کردم تا علم مدرن را از پایه و بنحوی سیستماتیک به جوانان دانش پژوه فارسی زبان در حد توان معرفی کنم، و امیدوارم که موفق بوده باشم.
لینک همه مقالات و فایل‌های صوتی پیشین در پایان مقاله گذاشته شده است[۱]. از همه خوانندگان خواهشمندم که به دقت زیرنویس های این مقاله را بخوانند که بدون آنها در چنین مقاله ی کوتاهی، نقد من و توضیحات لازم پیرامون علم ، برای من نویسنده و همچنین برای شما خواننده محترم، بی معنی است.
دوستانی هم که در شبکه های اجتماعی حضور دارند، می توانند این مجموعه فایل های صوتی و مقالات “سرشت علم” را از ابتدا از طریق لینک تلگرام زیر با دوستان دیگر شریک شوند. با احترام، ر. رخشانی
(“https://t.me/natureofscience”)
نمونه ی کاربُردی[۲] – از هرآنچه آغاز شد
آخرین مقاله و فایل صوتی پایانی مجموعه “سرشت علم”
دَر هزاره های نُخُستینِ[۳] پَس از بیگ بَنگ یا مهبانگ[۴]، دَرَجه ی حرارت به اندازه ای بالا بود[۵] که امکانِ پیوندِ الکترون ها به هسته ی مرکزیِ هیچ اتمی[۶] عملی نبود[۷]. در آن دوره، الکترون ها در برخورد‌هایی پُرسرعت با نور (با فوتون ها) به هَرطَرف پَراکنده می شدند[۸]. ۳۸۰۰۰۰ سال طول کشید تا گیتی[۹] بسط و گسترش یافت[۱۰] و به اندازه ی کافی خنک تر شد[۱۱] تا نُخُستین پیوندِ الکترون با هسته ی مرکزی عملی شود[۱۲] و اولین اتم ها شکل گیرند[۱۳].
امروزه مشاهده ی مستقیمِ پس زمینه ی میکروموج هایِ کهکشانی (CMB[۱۴]) و اندازه گیری های علمی[۱۵] به دانشمندان این امکان را داده است[۱۶] تا بتوانند مُدل های مجازی و کامپیوتری بسیار دقیقِ بیگ بنگ یا مهبانگ را بسازند[۱۷] و چگونگیِ شکل گیریِ اتم ها[۱۸] را توضیح[۱۹] دهند[۲۰]. (پی نوشت ح)
در واقع سفرِ علمیِ دانشمندان به آغازِ هرآنچه بود[۲۱] با همه ی قوانینِ علمی (فیزیکی، شیمیایی و غیره) همخوانی کامل دارد. [۲۲]
جرم و انرژی با یکدیگر قابلِ مبادله اند[۲۳] و هریک می تواند به دیگری تبدیل شود[۲۴].
- فوتون ها می توانند جفت های ذره – ضدّ (یا پاد) ذره ای[۲۵] بسازند[۲۶] (اگر انرژیِ کافی برای تبدیل شدن به مجموعِ آن دو جرم را داشته باشند[۲۷].)
- جُفت های ذره – ضدّ ذره ای هم می توانند درهم شده[۲۸] و جرمِ یکدیگر را از بین ببرند و به فوتون ها تبدیل شوند[۲۹].
انرژی[۳۰] هر فوتونی در رابطه ای معکوس با طولِ موج آن است[۳۱].
- انرژیِ بالاتر بمفهوم طولِ موجی کوتاه تر است[۳۲].
- با بسط و گسترشِ گیتی[۳۳] طولِ موجِ فوتون ها بلندتر شده[۳۴] و نتیجتاً انرژی آنها کمتر شد[۳۵].
- این دو نظریه بدین مفهوم است که اگرچه جفت های ذره – ضدّ ذره همیشه می توانند فوتون ها را بسازند[۳۶]، فوتون ها (با بلندترشدن طولِ موج شان) انرژیِ کافی را برای تبدیل به جفت هایِ ذره – ضدّ ذره ای نخواهند داشت[۳۷].
با اندازه گیری هایِ مُدرنِ پس زمینه یِ میکروموجی کهکشانی[۳۸] (CMB) تصویر شرایطِ آن زمان (۳۸۰۰۰۰ سال پس از بیگ بنگ یا مهبانگ) از نظرِ علمی به دست آمده است[۳۹]. این شرایط به قرار زیرند[۴۰]:
- دما یا درجهی حرارت به ۳۰۰۰ کلوین رسیده بوده بود [۴۱].
- در هر سانتی مترِ مکعبِ فضا، ۱۲۵۰ پروتون و الکترون موجود بوده بود . این عدد با تعدادِ اندازه گیری شده ی پروتون ها و الکترون ها در سحاب ها یا در میغ واره هایی که امروزه در حالِ آفرینشِ ستارگان هستند همخوانی دارد[۴۲].
- برای هر پروتون در پس زمینه ی میکروموجیِ کیهانی (CMB) در حدود ۱ میلیارد فوتون وجود داشته بود[۴۳] .
- تعدادِ ذرات و تعدادِ فوتون ها از آن زمان تاکنون ثابت مانده اند. تنها تفاوت در آن است که فوتون ها سردتر شده و بدلیلِ بسط و گسترشِ گیتی، ذرات هم پراکنده تر شده اند[۴۴].
مُدل هایِ ابزاری (کامپیوتری) و اُلگو‌هایِ علمی در موردِ فرآیندِ شکل گیریِ گیتی[۴۵] در بیشتر موارد در حالِ حاضر به نتایجِ یکسانِ زیر رسیده اند[۴۶]:
- بین یک ثانیه تا ۳ دقیقه پس از بیگ بنگ کنش هایِ بسیاری اتفاق افتاده است[۴۷].
- یک ثانیه پس از بیگ بَنگ یا مهبانگ دَرَجه ی حرارت ۱۰ میلیارد کلوین بوده و غلظتِ ماده هم در همه جا نزدیک به یک دهمِ غلظتِ آب بوده است[۴۸].
- در آن زمان برای هر ۱۰ پروتون ۲ نوترون وجود داشته است[۴۹].
- ۲ نوترونِ موجود با پروتون ها برخورد کرده، بهم متصل شده و ایجاد دیوتریوم[۵۰] کرده اند.
- بدلیل دما یا درجه ی حرارتِ بالا، فوتون ها انرژی ای بسیار بالا داشته و در برخورد با دیوتریوم ها آنها را ازهم شکافته اند[۵۱].
- به نحوی همزمان نوترون های رها شده با نیم عمری برابر با ۱۰.۳ دقیقه به پروتون و الکترون واپاشیده یا فروکاسته شده و ناپدید شده اند[۵۲].
- پس از حدودِ ۹۰ ثانیه برای هر ۱۴ پروتون تنها ۲ نوترون باقی مانده بوده اند[۵۳].
- همزمان با آن، درجه ی حرارت آنچنان کاهش یافته بود که فوتون ها دیگر قادر به ازهم شکافتی دیوتریوم ها نبوده و در نتیجه برای هر ۱۶ ذره ای، ۱۲ پروتون و ۲ هسته ی دیوتریوم موجود بوده اند[۵۴].
- هسته ی مرکزی دیوتریوم در چنین درجه ی حرارتی واکنش هایی بسیار شدید داشته و به سرعت با خود پیوند می خورده و هلیوم – ۴ می ساخته است[۵۵].
- پس از ۳ دقیقه، واکنش هایِ شکل گیریِ گیتی به پایان خود رسیده اند و آنچه مشاهده و اندازه گیری شده نشان از وجودِ ۱ هلیوم – ۴ برای هر ۱۲ پروتون داشته است[۵۶].
- البته باقیمانده های دیوتریوم، هلیوم – ۳ و لیتیوم هم دیده و اندازه گیری شده اند.
- مقدارِ دقیقِ هلیوم – ۴، هم به درجه ی حرارت و هم به نسبتِ پروتون به نوترون حساسیت نشان می داده است.
- در آن زمان، باقیمانده هایِ دیوتریوم هم به غلظتِ ماده حساسیت نشان می داده اند.
برای کشفِ آنکه چرا نسبتِ پروتون به نوترون در آغاز ۱۰ بر ۲ بوده است، دانشمندان علمی با بکارگیری ابزار‌هایِ پیچیده و مدرن به زمان های نزدیک تری به بیگ بَنگ یا مهبانگ[۵۷] یعنی بین یک ده هزارمِ ثانیه تا ۱ ثانیه پس از بیگ بنگ چشم دوخته اند[۵۸]. این دوره، عصر یا دوران لپتوُن[۵۹] نامیده شده است[۶۰]. (پی نوشت ط)
- آغاز این عصر با درجه ی حرارتی نزدیک به ۱ تریلیارد کلوین و با غلظتی برابر با ۰.۱ تُن (۱۰۰ کیلو) در هر سانتی مترِ مکعب (برای مثال تشبیهی معادل با جسمی و یا فردی ۱۰۰ کیلویی در ۱ قاشق چای خوری) آغاز شده است[۶۱].
- در آن زمان، برای هر پروتون چیزی نزدیک به ۱ میلیارد فوتون، الکترون، پوزیترون[۶۲]، نوترینو و ضدّ نوترینو[۶۳] وجود داشته اند.
- نوترون ها با پوزیترون ها درهم شده پروتون می ساخته اند و پروتون ها با الکترون ها درهم شده نوترون می ساخته اند.
- از آنجا که نوترون ها تنها چیزی نزدیک به ۰.۵ درصد سنگین تر از پروتون ها هستند به انرژی بیشتری نیاز داشته اند تا بوجود بیآیند؛ و بهمین دلیل تا پایان دوران لپتون همین اختلافِ انرژیِ ناچیز باعثِ آن شده است که پروتون ۵ برابر بیشتر از نوترون وجود داشته باشد (همان نسبت ۱۰ به ۲ که به آن اشاره شد[۶۴]. )
برای کشفِ آنکه خودِ آن پروتون ها و نوترون ها از کجا پدید آمده اند؛ دانشمندان باز هم با استفاده از ابزار‌هایِ پیچیده به عقب تر بازگشته اند[۶۵] یعنی به زمانی کمتر از یک ده هزارم ثانیه پس از بیگ بنگ و به دوره ای که عصر یا دوران هادرون[۶۶] خوانده می شود[۶۷] که شرایط ازلی آن چنین بوده است.
- در درجه ی حرارتی نزدیک به ۲ تریلیارد کلوین؛ فوتون ها آنچنان پُرانرژی بوده اند که به نحوی خودانگیخته پروتون و ضدّ پروتون[۶۸] تولید می کرده اند[۶۹].
- از آنجا که فوتون ها برایِ هر ذَره ای؛ یک ضدّ ذره هم تولید می کنند؛ و ذره و ضدّ ذره نیز با هم ترکیب شده فوتون می سازند، موضوع پَژوهش های علمی امروزی در موردِ آن است که در چنین شرایطی ماده چگونه بقأ پیدا کرده است، چون ماده و پادماده یا ضدّ ماده می باید درهم شده یکدیگر را نابود[۷۰] می کرده اند[۷۱].
- اما همه ی مدل هایِ علمی نشان از آن دارند که در حدود ۱ میکروثانیه (s t=10-۶ ) پس از بیگ بنگ یا مهبانگ؛ درجه ی حرارت نزدیک به ۲۰ تریلیارد درجه ی کلوین بوده و جُفت های پروتون/ ضدّ پروتون (و نوترون/ ضدّ نوترون) بوفور آفریده شده اند[۷۲].
در زمانی کمتر از ۱ میکروثانیه (s t<10-۶ ) پس از بیگ بَنگ (که عصر یا دوران کُوآرک[۷۳] نامیده شده[۷۴]؛) تراکم (یا غلظت) چیزی بیشتر از ۱ میلیارد تُن در هر سانتی متر مکعب بوده است که معادل با غلظت ماده ی هسته ای[۷۵] است.
- این بدان معناست که همه ی پروتون ها و نوترون ها در تماس بسیار نزدیک به هم و فشرده بوده اند[۷۶] که باعثِ حل شدنِ آنها در بخش هایِ سازنده شان (یعنی در کوآرک ها) می شده است[۷۷].
- در این بُرهه ی زمانی و در مَسیرِ بوجودآمدنِ پروتون ها و نوترون ها از آن سوپِ کوآرکی اولیه یا آن سوپِ ازلی [۷۸]؛ به دلیلی که هنوز برای دانشمندان آشکار نیست تعدادِ پروتون ها برابر با ۱ میلیارد و ۱ برای هر ۱ میلیارد ضدّ پروتون؛ و تعداد نوترون ها نیز ۱ میلیارد و ۱ برای هر ۱ میلیارد ضدّ نوترون بوده است[۷۹].
- توضیح و فرضیه ی امروزیِ دانشمندان چنین است که جُفت های ماده/ پادماده یکدیگر را نابود کرده تولیدِ ۱ میلیارد فوتون کرده بودند؛ و تنها همآن دو تک پروتون و نوترون باقی مانده بودند. هرآنچه ماده در گیتیِ امروزی است[۸۰] از آن دو تک پروتون و نوترون بوجود آمده اند[۸۱].
- شتاب دَهَنده ی عظیمی که در سوییس به اتمام رسیده است[۸۲] برای اثبات علمی چنین فرضیه ای[۸۳] ساخته شده است [۸۴].
- در حال حاضر دانشمندان دَرگیرِ مباحثِ بسیار زیادی پیرامونِ عصرِ کُوآرک هستند اما هرآنچه پس از آن عصر در تاریخِ گیتی اتفاق افتاده[۸۵]، اثبات شده و متکی بر آزمون ها و شَواهدِ علمی و اَسنادِ تجدیدپذیر[۸۶] بوده است[۸۷].
با توجه به هَرآنچه در این مقالات و فایل های صوتی این کتاب مطرح شد؛ شاید داستانِ زندگیِ یک تک کُوآرکِ رو به بالا از بَدوِ به وجود آمدنِ او تا به امروز داستانِ زندگیِ اتمی ما را از آغاز تاکنون تکمیل کند.[۸۸]
در ۱ میکروثانیه (s t=10-۶ ) پس از بیگ بَنگ یا مهبانگ؛ این تک کوآرکِ رو به بالا با زوجی از کوآرک هایِ رو به پایین و رو به بالا[۸۹] پیوندی ناگسستنی می زند و تبدیل به نخستین پُروتونِ گیتی می شود[۹۰].
در یک دَه هزارمِ ثانیه (s t=10-۴ ) این پُروتون با الکترونی پُرسرعت برخورد کرده و به آن می پیوندد و بار مُثبتِ خود را از دستداده و تبدیل به یک نوترون می شود[۹۱].
در ثانیه ی دَهُم ( t=10 s) ، آن نوترون، سرگشته در وَضعیتِ خنثیِ خود، الکترونِ خویش را از دست داده و دوباره تبدیل به یک پروتون می شود .
- در کمتر از یک ثانیه، پُروتون مورد نظر ما با نوترونی برخورد کرده و هَسته ی مرکزی دیوتریوم (deuterium) را می سازد.
- چند ثانیه پس از آن فوتونی از راه می رسد و این دیوتریوم را می شکند و آن پروتون را به وضعیتِ تنهای خود بازمی گرداند[۹۲].
- یک دقیقه بعد، پروتون مورد نظر ما نوترونِ همراهِ دیگری را می یابد و دیوتریومی می سازد و این بار این پیوند باقی می ماند (چون بدلیل سردترشدن و بسطِ گیتی؛ فوتونِ پُرقدرتی که قادر به شکستنِ آن پیوند بوده باشد وجود نداشته است.)
- در کمتر از چند ثانیه، آن دیوتریوم دیوتریومِ دیگری را می یابد و به سُرعت در پیوندی با آن، خانواده ی ۴ تایی جدید – یعنی هَسته ی مَرکزی یک هلیوم[۹۳] – را می سازد.
صد‌ها هزارسال می گذرد[۹۴] اما هسته ی مرکزی این هلیوم هَمچُنان با باری مُثبت باقی می ماند[۹۵].
- تا این زمان بدلیل سردترشدن و بسطِ گیتی، دیگر فرآیند‌ها به اندازه ی کافی آهسته شده اند.
- ناگهان دو الکترون از راه رسیده و جذبِ مَدار‌های هلیومِ مورد نظر ما شده؛ نخستین اتمِ گیتی کامل می شود[۹۶].
- هر ازچندگاهی فوتونی از راه رسیده و الکترونی را از مَدار آن هلیوم جدا می کند اما الکترونی دیگر به سُرعَت جایِ خالی الکترون قبلی را پُر می کند[۹۷].
خرسند از دو الکترونِ مَدارِ بیرونی خود و ناتوان از ایجادِ پیوند با اتم هایی دیگر؛ هلیوم مورد نظر ما مدت ها در گیتی[۹۸] رو به بسط و گسترش در سَفر باقی می ماند[۹۹].
- با گذشتِ یکی دو میلیارد سال، این هلیوم مورد نظر ما خود را در بَخش هایی انبوه تر و متراکم تر از فضا می یابد[۱۰۰] و با نیرویِ گرانش یا جاذبه به تریلیارد‌ها همنوعِ خود می پیوندد و کهکشانِ ما[۱۰۱] یَعنی کهکشانِ راهِ شیری را می سازد[۱۰۲] .
- در شرایطِ جدید، برخوردِ هلیوم مورد نظر ما با اتم هایِ دیگر تنها در چند سانتیمتری وی اتفاق می افتد[۱۰۳] و دیگر این هلیوم را نیازی به سفر‌های دور و دراز نیست[۱۰۴].
پس از گذشتِ ۷٫۵ میلیارد سال، این هلیومِ خود را در شرایطی مُتراکم و پُر ازدحام می یابد که در آن بیش از چند میلیون همنوع؛ در هَمان فضایِ ۱ سانتی متر مکعبی در همسایگی هم هستند[۱۰۵].
- اوضاع رو به وخامت است و چیزی نمی گذرد که هلیوم مورد نظر ما در همان فضا چند تریلیارد همسایه دارد[۱۰۶].
- الکترون های او دزدیده می شوند و دیگربار به موقعیتِ آغازین خنثیِ خود باز می گردد.
- پس از گذشتِ حدودِ ۱۰ میلیون سالِ در شرایطی متراکم و پُر ازدحام، وی ناگهان به نحوی همزمان با دو همراهِ کاملا شبیه به خود روبرو می شود و به سُرعَت با آنها پیوندی همیشگی می زند و هسته ی مرکزیِ کربن[۱۰۷] متولد می شود.
- با گذشتِ چندین صدهزارسال، بخاطرِ فعالیت هایِ آتشفشانی درون کره ای، ناگهان این کربن از آن شرایطِ ناخوشایندِ پُرازدحام به بیرون آن کره پرتاب می شود و خود را در موقعیتی آرام تر، خنک تر و مساعدتر در سَطحِ آن کره می یابد[۱۰۸].
با گذشتِ حدودِ ۱ میلیون سال دیگر در آن شرایطِ سَرد، اتمِ کربن مورد نظر ما با سَطحی سخت و جامد روبرو می شود و به آن می چسبد[۱۰۹].
- بر رویِ این سطح ضیافتی برپاست که در آن ۵ اتمِ کربنِ دیگر، ۲ اتمِ نیتروژن، ۲ اتمِ اکسیژن و ۱۴ اتمِ هیدروژن هم دعوت شده اند.
- آنها آنچنان از گردهماییِ بایکدیگر خوشنود هستند که با یکدیگر پیوندی همیشگی می زنند و نخستین مُلکولِ لایسین[۱۱۰] شکل می گیرد[۱۱۱].
- قریب به ۱۲ میلیون سالِ بعد، ناگهان یارانِ این گروه به شهاب سَنگی یک کیلومتری برخورد می کنند و مدت ها بر روی آن روزگار می گذرانند[۱۱۲].
با گذشتِ چندین میلیون سالِ دیگر سَفرهای دور و دراز در فضا، نیروی گرانش یا جاذبه ی کره ی تازه شکل گرفته ی زمین[۱۱۳] شهاب سَنگِ موردِ نظر ما را به سمت خود می کشد[۱۱۴] و این شهاب سَنگ بشدَت با پوسته ی بیرونی کره ی زمین[۱۱۵] برخورد می کند[۱۱۶].
- بدلیلِ شدَتِ بَرخورد با کره ی زمین، مدت ها می‌‌گذرد تا اوضاع به حالتِ معمولی برگردد[۱۱۷] و تا اینکه این کُوآرکِ دُرونِ پروتونِ درونِ هسته ی مرکزیِ کربنِ درونِ مُلکولِ لایسین موردِ نظر ما[۱۱۸]، گرمایِ خود را از دست بدهد[۱۱۹].
- تا اینکه یک روز بعد از چندصدمیلیون سال، این ملکولِ لایسین خود را در برکه ی آبی می یابد[۱۲۰].
- مدتی بعد سه مُلکولِ آدِنین[۱۲۱] متوجه ملکولِ لایسین موردِ نظر ما می شوند و بسرعت دورِ او می پیچند[۱۲۲].
- پس از مدتی، این لایسین خود را در همسایگی با بسیاری همنوعانِ خود یعنی در همسایگی با اسید‌های آمینه می بیند[۱۲۳] و با همکاریِ آنها یک پُروتئینِ[۱۲۴] ساده[۱۲۵] می سازد[۱۲۶].
از اینجا به بعد همکاری ها لذت بخش تر و جالب تر می شوند و حدودا ۴ میلیارد سال می گذرد[۱۲۷] تا این ذره ی موردِ نظر ما که سفرش را از دیوارهی سلولِ سادهی کُهنی باکتریایی[۱۲۸] آغاز کردهبود، در هَمکاری و در رقابت[۱۲۹] با همنوعانِ خود، از چیزی به چیزی دیگر تغییرِشکل دهد[۱۳۰]؛ از گِّل و لایِ تهِ برکه ای گرفته، تا به لایه های شکمِ کِرمی، تا به زرده ی تخم مُرغی[۱۳۱] و تا به هرچیز دیگری[۱۳۲].
- گهگاهی اتمِ کربنِ موردِ نظر ما در سَفرِ بی پایان خود از همنوعانِ خود نیز می گسلد[۱۳۳].
- برای نمونه، این اتمِ کربن میلیون ها سال خود را در کَربُناتِ کلسیومِ صدفی[۱۳۴] در اعماقِ برکه ای زندانی می کند. [۱۳۵]
- روزی دیگر در پیوند با دو اکسیژن، اتمِ کربن موردِ نظر ما از اعماقِ زمین با آتشفشانی به بیرونِ زمین پرتاب می شود[۱۳۶].
- باری دیگر این اتمِ کربن برایِ ۴۰۰ هزارسال در حُبابی در درونِ کلاهکِ یخی[۱۳۷] در کوه هایِ یخِ سرزمینِ گرین لند[۱۳۸] گرفتار می ماند[۱۳۹]، تا اینکه با سوزنِ پژوهشگری در آزمایشگاهی بیرون کشیده شده و آزاد می شود[۱۴۰].
- با اینکه اتمِ کربن مورد نظر ما از پنجره یِ آن آزمایشگاه می گریزد، اما برگِ درختی دستگیرش می کند. در آنجا این اتمِ کربن با همکاریِ بسیاری همنوعان اش به مُلکولِ یک سلولز تبدیل می شود.
- روزی دیگر، دانشمندی اتمِ کربن[۱۴۱] موردِ نظر ما را از درونِ حلقه هایِ تنه ی درختی، که در آن به راحتی روزگار گذرانده بود، بیرون می کشد اما از دستِ او به زمین می افتد[۱۴۲].
- سپس مرغی که در جستجویِ دانه بود، اتمِ کربن موردِ نظر ما را همراه با دانه ای می بلعد.
- اما زندگیِ این اتمِ کربن در درونِ سیستمِ هاضمه یِ مرغ هم کوتاه مدت بود، چون آن مرغ را چند روز بعد سَر بُریدند و من آن را در مغازه ای خریدم و هفته ی گذشته با آن خوراکِ مرغی درست کردم و او را خوردم[۱۴۳].
- و هم اکنون که این یادداشت را می نویسم، آن کوآرکِ نخستین یا ازلیِ موردِ نظر ما[۱۴۴]، که در پروتونی در درونِ هسته یمرکزیِ کربنی سفرش را آغاز کرده بود[۱۴۵]، با همین نَفَسی که بیرون دادم دیگربار آزاد شد تا به سَفَرِ بی پایان خود[۱۴۶] ادامه دهد[۱۴۷].
در هَریک از مَباحثِ علمیِ این مقالات و فایل های صوتی این کتاب و برای تاییدِ مطالبی که نوشته شد[۱۴۸]، خیلی بیش از اینها ممکن بود اِستشهاد کرد[۱۴۹]. همچنین می شد مثال هایِ اجراییِ بیشتری[۱۵۰]، شاید منطبق تر و صریح تر در تاییدِ نظر و مدعا آورد. ولی این کار مستلزمِ مطالعاتی تخصصی تر، دقیق تر و منظم تر می بود. نتیجه فراهم کردنِ کتابی پرحجم تر از این کتاب می بود که از روشِ آموزشیِ هدفمندِ من و شاید از حوصله یِ خواننده هم بیرون می بود[۱۵۱].
تنها امیدوارم آنچه ارائه شد از نظرِ علمی آموزنده بوده باشد[۱۵۲]، و امیدوارم که خواننده و شنونده بتواند در هر حوزه ای که می خواهد وارد شود و از این ساقه ی اصلی تا آخرین مویبرگ ها جلو رود[۱۵۳]، و خود اعتراف دارم که آنچه ارائه شد بَری از نقایص هم نیست ولی:
آب دریا را اگر نتوان کشید هم به قدر تشنگی باید چشید.
———————————————
https://www.linkedin.com/in/raymond-rakhshani-16628a5/detail/recent-activity/shares/
چاپ و انتشار این مقالات و فایل های صوتی بدون ذکر نام نویسنده (ر. رخشانی) و مرجع، و هرگونه استفاده برای مقاصد خصوصی و اهداف انتفاعی بدون گرفتن مجوز از نویسنده اکیدا غیرقانونی است.
Dufay, Jean. Introduction to Astrophysics: The Stars. Dover Publications, 2012.
Harrison, E. Cosmology: The Science of the Universe, 2nd Edition. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
Gould, Roy, R. Universe in Creation: A New Understanding of the Big Bang and the Emergence of Life. Harvard University Press, 2018.
Hawking, Stephen. Brief Answers to the Big Questions. Bantam, 2018.
Rakhshani, Raymond. Origins of Modernity. Even Development in the Evolution of Science and Technology. South Carolina: CreateSpace, A Division of Amazon Publishing, 2011.
Zeilik, M. Astronomy: The Evolving Universe, Sixth Edition. New York: Wiley, 1991.
The universe
Gribbin, John, and Devereaux, Sam. The Quest to Find the True Age of the Universe and the Theory of Everything. University Press Audiobooks, 2018.
Singer, M.F. and Hazen, R.M. Why Aren’t Black Holes Black: The Unanswered Questions at the Frontiers of Science. New York: Anchor, 1997.
Christianson, G. Edwin Hubble: Mariner of the Nebulae. New York: Farrar, Strauss, and Giroux, 1995.
Rubakov, Valery, A. and Gorbunov, Dmitry, S. Introduction to the Theory of the Early Universe: Hot Big Bang Theory. World Scientific publishing Company, 2017.
Cosmic Microwave Background
Krugel, Endrik. An Introduction into the Physics of Interstellar Dust (Series in Astronomy and Astrophysics.) CRC Press, 2007.
Stoner, Paul. Dark Energy: The Biggest Mystery in the Universe. Amazon Digital Services LLC, 2014.
Rovelli, Carlo. The Order of Time. Riverhead Books, 2018.
Amato, I. Stuff: The Materials the World is Made of. New York: Basic Books, 1997.
Cohen-Tannoudji, Claude, et Diu, Bernard, et Lalou’, Franck. Mecanique Quantique: Tome 3, Fermions, Bosons, Photons, Correlations et Intrication. Coe’dition CNRS, 2017.
Di Bari, Pasquale. Cosmology and the Early Universe. CRC Press, 2018.
DeDuve, C. Vital Dust: Life as Cosmic Imperative. New York: Basic Books, 1995.
Green, Brian. The Elegant Universe: Superstrings, Hidden Dimensions, and the Quest for the Ultimate Theory. New York: Vintage, 1999.
interconvertible
Thomas, Andrew. Hidden in Plain Sight 2: The Equation of the Universe. Amazon Digital Services LLC, 2013.
particle-antiparticle pairs
Randall, L. Warped Passages: Unraveling the Mysteries of the Universe’s Hidden Dimensions. New York: Ecco, 2005.
MacDonald, James. Structure and Evolution of Single Stars: An Introduction. Morgan & Claypool Publishers, 2015.
Loeb, Abraham, and Furlanetto, Steven, R. The First Galaxies in the Universe (Princeton Series in Astrophysics Books.) Princeton University Press, 2013.
Dickinson, Terence. Hubble’s Universe: Greatest Discoveries and Latest Images. Firefly Books, 2017.
Lichtenberg, D. The Universe and the Atom. Hackensack, NJ: World Scientific, 2007.
Anderson, James. Questions on Space, Time, and Beyond: Question and Answer Guide to Astronomy. Createspace Independent Publishing Platform, 2015.
Trefil, J. From Atoms to Quarks. New York: Anchor, 1993.
Kelly, Erin Entrada, and Roxas, Isabel. Hello, Universe. Greenwillow press, 2017.
Friedmann, Alexander, A. and Petkov, Vasselin. Papers on Curved Spaces and Cosmology. Minkowski Institute Press, 2014.
MacDonald, James. Structure and Evolution of Single Stars: An Introduction. Morgan & Claypool Publishers, 2015.
Gamow, G. Mr. Tompkins in Paperback. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
Devinder, Dhiman. Lines of Space: Source of Fundamental Forces and Constituent of All Matter in the Universe. Amazon Digital Services LLC, 2013.
Evans, Rhodri. The Cosmic Microwave Background: How It Changed Our Understanding of the Universe. Springer, 2015.
Calderback, Valerie. Cruising the Cosmos: From the Big Bang to Dark Matter, Riding the Gravitational Waves. Calderbank Books, 2018.
Friedmann, Alexander, A. and Petkov, Vasselin. The World as Space and Time. Minkowski Institute Press, 2016.
Thomas, Andrew. Hidden in Plain Sight 2: The Equation of the Universe. Amazon Digital Services LLC, 2013.
Lewis, Geraint, F., and Barnes, Luke, A., and Schmidt, Brian. A Fortunate Universe: Life in a Finely Tuned Cosmos. Cambridge University Press, 2016.
Anderson, James. Questions on Space, Time, and Beyond: Question and Answer Guide to Astronomy. Createspace Independent Publishing Platform, 2015.
Gell-Mann, Murray. The Quark and the Jaguar: Adventures in the Simple and Complex. New York: Holt Paperbacks, 1995.
Green, B. The Fabric of the Cosmos. New York: Knopf, 2004.
Liddle, Andrew. An Introduction to Modern Cosmology. Wiley, 2015.
Adams, Fred, c. and Laughlin, Greg. The Five Ages of the Universe: Inside the Physics of Eternity. Free Press, 2000.
Lichtenberg, D. The Universe and the Atom. Hackensack, NJ: World Scientific, 2007.
Calderback, Valerie. Cruising the Cosmos: From the Big Bang to Dark Matter, Riding the Gravitational Waves. Calderbank Books, 2018.
deuterium
Hogan, C. The Little Book of the Big Bang. New York: Copernicus, 1998.
Morris, R. Cosmic Questions: Galactic Halos, Cold Dark Matter, and the End of Time. New York: Wiley, 1993.
Weinberg, Steven. The First Three Mintes: A Modern View of the Origin of the Universe. Basic Books, 1993.
Weinberg, Steven. To Explain the World: The Discovery of Modern Science. Harper Perennial, 2016.
Feynman, Richard, and Weinberg, Steven. Elementary Particles and the Laws of Physics: The 1986 Dirac Memorial Lectures. Cambridge University Press, 1999.
Wu Chao, Alexander, and Tigner, Maury, and Zimmerman, Frank, and Mess, Karl-Hubert. The Handbook of Accelerator Physics and Engineering. World Scientific Publishing Company, 2nd Revised Edition, 2013.
Nocholson, I. The Dark Side of the Universe: Dark Matter, Dark energy, and the Fate of the Cosmos. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 2007.
Halzen, Francis, and Martin, Alan, D. et al. Quarks & Leptons: An Introductory Course in Modern Particle Physics. Wiley, India, 2008.
lepton era
Bigi, Icaros, I. and Passemar, Emilie. and Ricciardi, Giulia. New Era for Cp Asymmetries: Axions and Rare Decays of Hadrons and Leptons. World Scientific Publishing Company, 2019.
Feigleson, Eric, D. and Babu, Jogesh, G. Modern Statistical Methods for Astronomy: With R. Applications. Cambridge University Press, 2012.
positron
Neutrino- Anti Neutrino
Berlepsch, Regina, von. Deciphering the Universe through Spectroscopy. Wiley- VCH, 2012.
Hogan, C. The Little Book of the Big Bang. New York: Copernicus, 1998.
hadron era
Barr, Giles, and Devenish, Robin, and Walczak, Roman, and Weidberg, Tony. Particle Physics in the LHC Era. Oxford University Press, 2016.
Choquet-Bruhat, Yvonne. Introduction to General Relativity, Black Holes, and Cosmology. OUP Oxford, 2014.
Geach, James. Five Photons: Remarkable Journeys of Light Across Space and Time. Reaktion Books, 2018.
annihilate
Ivezic, Zeljko. and Connolly, Andrew, J. VanderPlas, Jacob, T. and Gray, Alexander. Statistics, Data Mining, and Machine Learning in Astronomy: A Practical Python Guide for the Analysis of Survey Data (Princeton Series in Modern Observational Astronomy.) Princeton University Press, 2014.
Kirshner, Robert, P. The Extravagant Universe: Exploding Stars, Dark Energy and the Accelerating Cosmos. Princeton, NJ: Princeton University Press, 2004.
quark era
Riordon, M. The Hunting of the Quark. New York: Simon and Schuster, 1987.
nuclear matter
touching and overlapping
Dissolving into quarks
primordial quark soup
Lorimer, Duncan. Handbook of Pulsar Astronomy. Cambridge University Press, 2012.
Alves, Joao, F., and McCaughrean, Mark, J. The Origins of Stars and Planets: The VLT View. Springer, 2002.
Condon, James, J. and Ransom, Scott, M. Essential Radio Astronomy. Princeton University Press, 2016.
large hadron collider
Fleischer, Robert. and Hurth, T. and Mangano, Michelangelo. Flavor in the Era of LHC: Report of the CERN Working Group (Advances in the Physics of Particles and Nuclei.) Springer, 2009.
http://news.yahoo.com/s/ap/eu_switzerland_antimatter
اخیرا دانشمندان “سازمان پژوهش های هسته ای اروپا،” (CERN)برای نخستین بار، ضدّ اتم هیدروژن را برای مدتی طولانی تر از یک دهم ثانیه گیر انداخته و مطالعه کرده اند.
Singh, Simon. Big Bang: The Origin of the Universe. Harper Perennial, 2005.
scientifically reproducible evidence
DeGrasse Tyson, Neil. Astrophysics for People in a Hurry. W. W. Norton & Company, 2017.
Bambi, Cosimo. Introduction to General Relativity: A Course for Undergraduate Students of Physics. Springer, 2018.
up quarks and down quarks
Allday, Jonathan. Quarks, Leptons and the Big Bang. CRC Press, 2016.
Dodleson, Scott. Gravitational Lensing. Cambridge University Press, 2017.
Freedman, Roger and Geller, Robert, and Kaufmann, William, J. Universe: Stars and Galaxies. W. H. Freeman, 2015.
Helium nucleus
Cameron, A.G. W. and Kyle, David Miles. Stellar Evolution, Nuclear Astrophysics, and Nucleogenesis. Dover Publication, 2013.
Wilson, Ernest Dana. The Structure of the Atom. Forgotten Books, 2018.
Mazure, Alain, and Le Brun, Vincent. Matter, Dark Matter, and Anti-Matter: In Search of the Hidden Universe. Springer, 2012.
Friedmann, Alexander, A. and Petkov, Vasselin. Papers on Curved Spaces and Cosmology. Minkowski Institute Press, 2014.
Goldsmith, D. The Runaway Universe. Cambridge, MA: Perseus, 1998.
Aguilar, David, A. The Seven Wonders of the Milky Way. Vikings Books for Young Readers, 2018.
Woolfson, Michael Mark. Dialogue Concerning the Two Chief Models of Planet Formation. WSPC (Europe,) 2017.
Brush, Stephen, G. A History of Modern Planetary Physics: Volume 1, The Origin of the Solar System and the Core of the Earth from LaPlace to Jeffreys: Nebulous Earth. Cambridge University Press, 2009.
Edwards, Owen, and Levay, Zoltan. Expanding Universe: Photographs from the Hubble Space Telescope. Taschen, 2015.
Freedman, Roger and Geller, Robert, and Kaufmann, William, J. Universe: Stars and Galaxies. W. H. Freeman, 2015.
Frebel, Anna. Searching for the Oldest Stars: Ancient Relics from the Early Universe. Princeton University Press, 2015.
Sanchez, Norma, G. Zichichi, Antonio. Current Topics in Astro-fundamental Physics: Primordial Cosmology (NATO Science Series.) Springer, 2012.
Rezzolla, Luciano, and Pizzochero, Pierre, and Jones, David, Ian, and Rea, Nanda, and Vidana, Isaac. The Physics and Astrophysics of Neutron Stars, Springer, 2019.
carbon nucleus
Brush, Stephen, G. A History of Modern Planetary Physics: Volume 1, The Origin of the Solar System and the Core of the Earth from LaPlace to Jeffreys: Nebulous Earth. Cambridge University Press, 2009.
Ferris, T. The Whole Shebang. New York: Simon and Schuster, 1997.
lysine molecule
Walker, Sara Imari, and Davies, Paul, C. W. and Ellis, George, F. R. From Matter to Life: Information and Causality. Cambridge University Press, 2017.
Stevenson, David. The Complex Lives of Star Clusters (Astronomers’ Universe.) Springer, 2015.
Russel, Henry Norris. The Solar System and Its Origin. Nabu Press, 2011.
Badro, James, and Walter, Michael, J. The Early Earth: Accretion and Differentiation. American Geophysical Union, 1st Edition, 2015.
Smith, Eric, and Morowitz, Harold, J. The Origin and Nature of Life on Earth: The Emergence of the Fourth Geosphere. Cambridge University Press, 2016.
Randall, L. Warped Passages: Unraveling the Mysteries of the Universe’s Hidden Dimensions. New York: Ecco, 2005.
Bennett, J.O. and Donahue, M. and Schneider, N. And Voit, M. The Essential Cosmic Perspective. 5th Edition. Upper Saddle River, NJ: Addison-Wesley, 2009.
Chang, Raymond, and Goldsby, Kenneth. General Chemistry: The Essential Concepts. McGraw Hill Education, 2013.
Pankaj, Joshi, S. The Story of Collapsing Stars: Black Holes, Naked Singularities, and the Cosmic Play of Quantum Gravity. Oxford University Press, 2015.
Jordi, Jose. Stellar Explosions: Hydrodynamics and Nucleosynthesis (Series in Astronomy and Astrophysics.) CRC Press, 2015.
adenine triplet
Lincoln, Don. The Theory of Everything. The Great Courses Audio Book, 2018.
Cull, Jane. Living Systems: An Introductory Guide to the Theories of Humberto Maturana and Francisco Varela. Createspace Independent Publishing Company, 2013.
Hughes, Andrew, B. Amino Acids, Peptides and Proteins in Organic Chemistry, Modified Amino Acids, Organocatalysis and Enzymes (Volume 2.) Wiley – VCH, 2009.
simple protein
Lewis, Geraint, F., and Barnes, Luke, A., and Schmidt, Brian. A Fortunate Universe: Life in a Finely Tuned Cosmos. Cambridge University Press, 2016.
Gonzalez, Walter, and Burch, James, L. Key Processes in Solar- Terrestrial Physics. Springer, 2012.
archeobacterial cell
Cooperation and competition
Starr, Cecie, and Taggart, Ralph, and Evert, Christine. Biology: The Unity and Diversity of Life. Cengage Learning, 2015.
Kardong, Kenneth, V. An Introduction to Biological Evolution. McGraw Hill Education, 2007.
Deamer, David, W. Assembling Life: How Can Life Begin on Earth and Other Habitable Planets? Oxford University Press, 2019.
Cockell, Charles. S. The Equations of Life: How Physics Shape Evolution. Basic Books, 2018.
foraminifera shell
Prothero, Donald, R. and Buell, Carl. Evolution: What the Fossils Say and Why it Matters. Columbia University Press, 2007.
Terasaki, Hidenori, and Fischer, Rebecca, A. Deep Earth: Physics and Chemistry of the Lower Mantle and Core (Geophysical Monograph Series.) American Geophysical Union, 2016.
Ice cap
Glassley, William, E. A Wilder Time: Notes from a Geologist at the Edge of the Greenland Ice. Bellevue Library Press, 2018.
Nesje, Atle, and Dahl, Svein Olat. Glaciers and Environmental Change (Key Issues in Environmental Change.) Routeledge, 2016.
Oerter, Robert. The Theory of Almost Everything: The Standard Model, the Unsung Triumph of Modern Physics. Plume, Reprint Edition, 2006.
Marra, John, F. Hot Carbob: Carbon-14 and a Revolution in Science. Columbia University Press, 2019.
Hughes, Malcolm, K. and Swetnam, Thomas, W. and Diaz, Henry, F. Dendroclimatology: Progress and Prospects. Springer, 2011.
Documentary Video Series. The Mind of the Universe. Amazon Prime Video, 2017.
Satz, Helmut. Ultimate Horizons: Probing the Limits of the Universe. Springer, 2014.
Hawking, Stephen. W. The Theory of Everything. Jaico Publishing House, 2006.
Kaku, Michio. The Future of Humanity: Terraforming Mars, Interstellar Travel, Immortality, and Our Destiny Beyond Earth. Doubleday, 2018.
برای دریافت نیاز‌های ابزاری و شناخت ابعاد و مقیاس‌هایی که در این کتاب بدان‌ها پرداخته شده، نگاه کنید به:
http://htwins.net
https://www.linkedin.com/in/raymond-rakhshani-16628a5/detail/recent-activity/shares/
روشنفکران نسل من و نسل پیش از من که اغلب همه ماشاالله(!) عالم و فیلسوف و هنرمند هستند و نیازی به دوباره آموزی در خود نمی بینند” . این من ام طاووس علیین شده؟”!
واقعیت این است که رهیافت برای هیچ مشکل و مساله ای را نمی توان در همان سطح آگاهی ای (که به وجودآورنده ی مساله بوده است،) و سطح دانشی ای (که مسبب مشکل بوده است) پیدا کرد. بنابراین از اهداف من ارتقای دانش علمی و سطح آگاهی جوانان ایران است. روشنفکران نسل من و نسل پیش از من (که اغلب به وجودآورنده ی مشکل بوده اند،) همه ماشاالله (!) بر قله های آگاهی علمی و فلسفی و هنری ایستاده اند و معمولا نیازی به ارتقای دانش خود نمی بینند!
Boudry, Maarten, and Pigliucci, Massimo. Science Unlimited?: The Challenges of Scientism. University of Chicago Press, 2018.
لطفا رجوع کنید به سخنرانی در لینک زیر:
https://drive.google.com/file/d/0Bw7EFXWJCSimYXoxenNZVm1TX00/view?ts=5844936e
گذار پندار غالب انسان از “فلسفه باوری” به “علم داوری” را آغاز دوران مدرن می نامند که ریشه در قبول تجربه و مشاهده (بجای قیاس) و پذیرش آزمون پذیری مستقل علمی (بجای تفکر و ذهنی گرایی) دارد. فیلسوفان دوران پس از این گذار، یکی پس از دیگری، تلاش به پیوند شاخه های علم و پیوند نظریه های علمی به فلسفه دارند و فلسفه که تا آن زمان، دست در دست دین، در به انقیادکشیدن اندیشه ی بشری نقش داشت خود دچار تحول می شود. از آن زمان تا کنون فلسفه در بیشتر موارد با دگرسانی ارزش ها و با شکل گیری دگرگونه ی معانی و با تفاسیر دگرگونه ی مفاهیم سر و کار دارد. برای نمونه نگاه کنید به مجموعه ی مصاحبه ها:
Guattari, Felix. Chaosophy. Semiotexte Publishers, Los Angeles, 2007. Distributed by MIT Press, 2009.
Kopp, Kathleen, N. Teaching Science Today. Shell Education, 2014.
«گُم شدگانِ زمین[۱]»
به همگیِ گم شدگانِ جنگ و استبداد و خودکامگی
ر. رخشانی
می شِکُفَد هزار بَهار
از رازِ لبخندت،
جوانه می زَند
دنیایی بَرگ
در سَبزِ نگاه ات،
ریشه می دَهَد
گُلِ پندارَت
در بُنِ قلبی
پاره پاره و پریشان،
و سَنگپاره یِ گورِ گمشده ات
می شِکنَد
شیشه یِ ماه را
بر چروکِ پیشانی.
لال می کنَد
بلوغِ کلام ات
هم سُرایانِ رنج را،
و آهِ انسان
در تکرار و دلمُردگی
حَرفی دیگر
باقی نمی گذارَد.
پیچش کدام بادنما
در نسیم
سراغِ مَزارت را
از جغرافیایِ کهکشان می گیرد؟
برهنه گیِ کدام برگ
از اِنحنایِ تاریخ
سوگسُرودِ بازماندگان ات را
پوششی می بَخشد؟
و کدامین حکایت
از تو
مَرهَمی
بر زخمِ دیرسالِ سینه می نَهد؟
——————————————–
Rakhshani, R. Selected Poems. Craetespace, An Amazon.com Company, 2014.
————————-
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید