هنوز جوهر امضای حکم محمدحسین زیبایی‌نژاد معروف به حسین نجات به عنوان جانشین فرمانده کل سپاه در قرارگاه ثارالله خشک نشده که تحرکات تازه در این قرارگاه، جمعیت امام علی را زیر ضرب برده. در اطلاعیه‌ای که روابط عمومی جمعیت امام علی در مورد بازداشت مؤسس و دو نفر از اعضای هیأت مدیره خود منتشر کرده، آمده است که شکایت قرارگاه ثارالله سپاه زمینه بازداشت شارمین میمندی‌نژاد، مرتضی کی‌منش و کتایون افرازه را فراهم کرده. این اتفاق از آن رو بیشتر جالب توجه می‌شود که حسین نجات معتقد است مدل جدید براندازی غرب، «ناجنبش اجتماعی» است که بر «افراد فرودست جامعه» تکیه دارد. افرادی که محصول «حاشیه‌‌نشینی» و بی‌سواد هستند و «فضای مجازی» آنان را «آلوده» کرده است. (چهارشنبه چهارم دی ماه ۹۸، سخنرانی در همایش نخبگان عصر ستایشگری در مشهد)
نیروهای امنیتی دفتر «جمعیت امام علی» را پلمب و سه تن از مسئولان آن را بازداشت کردند
در همین راستا، علی خامنه‌ای هم تعریف تازه‌ای از مستصعفان که همواره در ادبیات سیاسی جمهوری اسلامی به عنوان پایگاه حاکمیت از آنان یاد شده، ارائه کرده که چندان سازگاری‌ای با تعریف رایج از مستضعف ندارد:
«مستضعفین چه کسانی هستند؟ مستضعفین را بد معنا می‌کنند. مستضعفین را به افراد فرودست یا حالا اخیراً -یعنی این چند سال اخیر باب شده- اقشار آسیب‌پذیر [معنا می‌کنند]، یعنی آسیب‌پذیران. نه! قرآن مستضعف را این نمی‌داند، قرآن می‌گوید مستضعفین یعنی ائمه و پیشوایان بالقوه عالم بشریت. این معنای مستضعفین است: کسانی که وارثان زمین و همه موجودی زمین خواهند بود. بسیج مستضعفین این است. مستضعف یعنی آن کسی که بالقوه صاحب وراثت عالم است، بالقوه خلیفه الله در زمین است، بالقوه امام و پیشوای عالم بشریت است.»
این منظومه می‌تواند تصویر روشن‌تری از دلیل برخورد با جمعیت امام علی ارائه کند: جمهوری اسلامی دیگر فرودستان را مستضعف نمی‌داند، افراد حاشیه‌نشین که سیاست‌های «نظام» آنان را به حاشیه برده، برانداز بالقوه‌اند و انجام دادن کارهای شبکه‌ای که منجر به نفوذ در اذهان و قلوب آنان شود، جز از سوی نهادهای مورد اعتماد، تحت امر و زیر نظر حاکمیت، ممنوع است.
در خبری که خبرگزاری تسنیم هم درباره برخورد با جمعیت امام علی منتشر کرد، به همین مسائل اشاره شده است:
«فردی به نام ش.م در سال‌های اخیر با تشکیل مؤسسه‌ای خیریه و در پوشش اقدامات عام‌المنفعه اقدام به شبکه‌سازی برای نفوذ در سطوح مختلف افکار عمومی کرده است (…). این فرد همراه با عوامل خود، در طول سال‌های فعالیت مؤسسه مذکور علاوه بر همراهی با مراکز ضد‌ایرانی به طرح ادعاهایی مانند مبارزه با تبعیض و همچنین مباحث حقوق بشری و مبارزه با فقر و معضلات اجتماعی پرداخته ….»
در این خبر، شبکه‌سازی، طرح مسائل حقوق بشری و مبارزه با فقر و معضلات اجتماعی به عنوان اعمالی ناصواب (اتهام) در نظر گرفته شده است.
همزمان اما محافل تندرو همچنان مشغول پرونده‌سازی بیشتر برای این انجمن خیریه هستند و به طرح گسترده اتهام‌هایی مشغولند که معمولا برای این سناریوها به کار گرفته می‌شوند: توهین به بنیانگذار جمهوری اسلامی، توهین به رهبری، اقدام علیه امنیت ملی، روابط غیراخلاقی و ….
از سوی دیگر هم دولت و هم قوه قضاییه در اردیبهشت ماه ۹۹ در مورد نحوه فعالیت بنیان‌های خیریه هشدار داده‌اند.
ابراهیم رئیسی، روز یک‌شنبه ۲۱ اردیبهشت در نشست با کسانی که نماینده «تشکل‌های مردم‌نهاد و گروه‌های جهادی» معرفی شدند، گفت:
«بعضی از جریانات ضدانقلاب به خواسته دشمنان ما، دنبالند در یک امری که در دل مردم زود جای می‌گیرد که توجه به خیر و خیرات و امور خیریه است، مجموعه‌هایی برپا کنند. وقتی ریشه اینها را بررسی می‌کنید، می‌بینید ریشه خیرخواهانه و توجه به مردم ندارند و یک ریشه بدخواهانه پشت آن است.»
حسن روحانی هم روز شنبه ۲۰ اردیبهشت ۹۹ در دیداری مشابه، به سازمان‌های مردم‌نهاد هشدار امنیتی داد و از این سازمان‌ها و بنیاد‌های خیریه خواست جلوی ورود «آدم ناسالم» را به جمع خود بگیرند: «ممکن است من خیر واقعی باشم، اما خدای ناکرده بخواهند از این خیر بودن سوء‌استفاده کنند. نباید بگذاریم.»
هشدار رئیس جمهوری و رئیس قوه قضاییه درباره آنچه که «نفوذ» در گروه‌های خیریه خواندند، با توجه به سابقه برخورد جمهوری اسلامی با فعالان مدنی، موجب بروز نگرانی در مورد امکان برخورد امنیتی و قضایی با خیریه‌ها شد. برخوردی که پس از گذشت کمتر از دو ماه صورت گرفت و نشان داد نگرانی‌ها در این باره بی‌مورد نبوده است و حاکمیت فارغ از جناح‌بندی‌ها، در کلیت خود خیریه‌ها را «دشمن» پنداشته و شمشیر را برایشان از رو بسته است.
بازگشت به پرسش اصلی: چرا جمهوری اسلامی یک سازمان مدنی و اجتماعی مثل جمعیت امام علی را تحمل نمی‌کند و مایل است چه نوع سازمان‌هایی را جایگزین کند؟
یک احتمال: توجه ویژه به سازمان‌های بسیار نزدیک به ساختار حاکمیت و همراه با سرکوب همچون جمعیت امام رضایی‌ها.
حسین یکتا و امام رضایی‌ها
– جمعیت مردمی امام رضایی‌ها با هدف ارائه خدمات اجتماعی منسجم و سازماندهی شده، زیر نظر حسین یکتا به فعالیت می‌پردازد. از جمله حوزه‌های اصلی فعالیتی امام رضایی‌ها می‌توان به حضور گسترده به منظور امدادرسانی و بازسازی مناطق زلزله‌زده در سر پل ذهاب کرمانشاه و همچنین مناطق سیل‌زده غرب کشور اشاره داشت.
این ویژگی‌ها برای جمعیت امام رضایی‌ها در سایت محمدحسین حسینی یکتا، معروف به حسین یکتا برشمرده شده است.
یکتا به عنوان عضو شورای مرکزی قرارگاه عمار و از فرماندهان «لباس شخصی‌ها» شناخته می‌شود و نقشی اساسی در سرکوب اعتراض‌های مردمی از سال ۸۸ تا امروز داشته است.
نام او بیشتر با اردوی «راهیان نور» به عنوان دبیر ستاد مرکزی آن گره خورده. اردوهای بازدید دانش‌آموزان و دانشجویان از مناطق جنگی در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق که هر سال باعث کشته و زخمی شدن تعدادی از نوجوانان و جوانان در تصادف‌های جاده‌ای در جریان سفر به این مناطق می‌شود اما رهبر جمهوری اسلامی نظر بسیار مثبتی به آن دارد.
قرارگاه عمار هم که یکتا عضو شورای مرکزی آن است، محفلی‌ست از تندروترین طرفداران علی خامنه‌ای. او همچنین از اعضای گردان حبیب بوده است. یگانی که مجتبی خامنه‌ای در آن حضور داشته و پس از رسیدن علی خامنه‌ای به رهبری، اعضای این گردان به عنوان مهم‌ترین حلقه اطلاعاتی-امنیتی جمهوری اسلامی شناخته می‌شوند.
محمدحسین یکتا، معروف به حسین یکتا، از نیروهای سرکوب‌گر جمهوری اسلامی که مدیر پویش امام رضایی‌هاست
حسین یکتا متولد سال ۱۳۴۶ در شهر قم است. او که یک چشم خود را در جریان جنگ ایران و عراق از دست داده، مدیریت بنیاد کرامت امام رضا و فرماندهی سابق قرارگاه فرهنگی و اجتماعی بقیهالله الاعظم را بر عهده داشته و بر اساس زندگی‌نامه منتشر شده از او در سایتش، آخرین اقدام او راه‌اندازی جمعیت امام رضایی‌ها برای محرومیت‌زادیی، هدایت کمک‌های خیرین و یاری‌رسانی به آسیب دیدگان حوادث طبیعی مثل زلزله و سیل است.
خبرهای مربوط به فعالیت‌های جمعیت امام رضایی‌ها اما به شکلی گسترده در رسانه‌های حکومتی بازتاب یافته است. از جمله خبر راه‌اندازی پویشی با عنوان «کنارتم هموطن» که در شرح آن در خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی (ایرنا) آمده است:
«کنارتم هموطن در واقع پویش مردمی و متشکل از بسیجیان و نیروهای جهادی است که در مقاطع مختلف به کمک آسیب‌دیدگان سیل، زلزله و … می‌شتابند. در شرایط کنونی و شیوع کرونا این کمپین به ضد عفونی شهر و ارسال و جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیر نقدی مبادرت می‌ورزد.» (شش فروردین ۹۹)
خبرگزاری مهر هم متعدد به این جمعیت پرداخته، از جمله از قول مسئول «ستاد مردمی امام رضایی‌ها» یعنی حسین یکتا، گزارش کرده که جمعیت امام رضایی‌ها با «۱۰ هزار خادم» در مناطق سیل‌زده، ۳۰۰ کانکس و ۶۰ واحد مسکونی ساختند. (۲۱ تیر ۹۸)
به گفته یکتا، فعالیت اصلی «امام رضایی‌ها» از زمان زلزله سرپل ذهاب شکل گرفت. او گفته بسیار اعتقاد دارد که «رزق توسط آقا امام رضا» داده می‌شود.
جمعیت امام رضایی‌ها در تلگرام، توئیتر و اینستاگرام که هر سه پیام‌رسان و شبکه اجتماعی غیربومی هستند (اولی و دومی در ایران فیلترند و جناح‌های تندرو مایلند سومی را هم هر چه سریع‌تر فیلتر کنند)، شناسه دارد و فعالیت می‌کند. قرار است به زودی سایت این جمعیت هم همراه با گزارش کامل اقدامات آن از ابتدا و همچنین گزارش‌های روزانه مستمر، در دسترس قرار بگیرد.
یک فعال اجتماعی از ایران که مایل به ذکر نامش نیست درباره فعالیت‌های این مجموعه و نهادهای مشابه به زمانه می‌گوید:
«انحصار فعالیت‌های خیریه در قالب نهادهای وابسته مانند جمعیت امام رضایی‌ها، قرارگاه جهادی امام رضا، کمیته امداد امام خمینی، بنیاد مستضعفان و جانبازان و …، مطلوب هسته سخت قدرت و جریان‌های سیاسی وابسته به آن است تا هم از فعالیت اجتماعی مستقل جلوگیری کنند، هم کنترل مالی کمک‌های مردمی را در دست بگیرند و هم در ازای کمک به محرومان، بتوانند کنترل سیاسی داشته باشند.»
راه‌حل بدیل پیش روی جامعه مدنی
– شرایط بسیار دشوار و تلخی‌ست، اما دوره‌های دشوار بوده است و جامعه مدنی و نهادهایش هم گسترده هستند و فعالان و دغدغه‌مندان مجراهای متعدد برای فعالیت را خواهند یافت یا خواهند ساخت.
این گفته یک فعال اجتماعی در ایران است که در هیأت مدیره یک سازمان مردم‌نهاد هم عضویت دارد اما با توجه به شرایط موجود، مایل است صحبت‌هایش بدون نام و عنوان منتشر شوند.
او در ادامه به زمانه می‌گوید:
«در زمان شاه هم فعالیت‌های خیریه مستقل با برخورد مواجه بود (نمونه‌اش مواجهه و محدودیت‌ها برای جهان پهلوان [غلامرضا] تختی به خاطر فعالیت‌های مردمی‌اش)، اما فعالان مدنی راه کار و عمل را خواهند یافت. تنها رنج‌های تهی‌دستان به خاطر این اعمال فشارها در این شرایط دشوار اقتصادی دو چندان خواهد شد.»
این فعال اجتماعی همچنین در پاسخ به این سوال که دلیل برخورد امنیتی با جمعیت امام علی چیست، به زمانه می‌گوید این برخورد دلایل متعددی دارد اما مهم‌ترین آن، اصل تضاد هسته سخت قدرت جمهوری اسلامی با تشکل‌های مستقل و شبکه‌سازی است (به ویژه وقتی گسترش یابند و بزرگ شوند):
«طبق اطلاعی که دارم در احضارهای قبلی به مدیران و فعالان جمعیت گفته‌اند مشکل شما این است که زیادی بزرگ شدید.»
به گفته او، مسأله دیگر در مورد اقتصاد خیریه‌هاست:
«هسته سخت قدرت نمی‌خواهد کمک‌های مردمی را از دست بدهد. این مسأله فقط در مورد جمعیت امام علی نبوده و پیش از این به مؤسسه محک یا جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان هم حمله شد که به پلمب دفتر جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان هم انجامید.»
این فعال اجتماعی با اشاره به اینکه روزنامه جوان وابسته به سپاه پاسداران، حدود دو سال پیش خواهان ساماندهی خیریه‌ها زیر نظر کمیته امداد شده بود، می‌گوید جمعیت امام علی اما یک خیریه صرف نبود بلکه یک سازمان مردم‌نهاد مطالبه‌گر و منتقد بود:
«پیگیری لایحه حمایت از کودکان که به تصویب رسید، پیگیری لایحه صیانت از امنیت زنان، پیگیری منع کودک همسری، طرح منع مجازات اعدام کودکان، کمپین لغو بدترین اشکال کار کودک، نقد سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی و شهری مؤثر بر زندگی محلات فقیر و کودکان و زنان، توانمندسازی اجتماعی از طرقی چون خانه‌های اشتغال، خانه هنر، خانه‌های علم، لیگ پرشین، مجمع زنان حاشیه، پیشتازی و پیشگامی در امدادرسانی به حادثه‌دیدگان در زلزله و سیل و …، همه گوشه‌ای از نقش فعال جمعیت امام علی به عنوان یک سازمام مردم‌نهاد توانمند بود.»
برخوردی برای امن کردن آینده
در واکنش به پلمب دفتر جمعیت امام علی، فرزانه روستایی، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی مقیم سوئد، به زمانه می‌گوید از اینکه چرا تاکنون جمعیت امام علی تعطیل نشده بود، متعجب است.
به گفته روستایی، جمعیت امام علی یکی از معدود جمعیت‌هایی بوده که بعد از فشارهای فزاینده، سرکوب و ارعاب، همچنان به فعالیت خود ادامه داده و همچنان تحت نظارت نهادهای امنیتی و حکومتی نبوده است.
البته در اطلاعیه روابط عمومی جمعیت امام علی در مورد پلمب دفتر این جمعیت در تهران و بازداشت مؤسس و دو نفر از اعضای هیأت مدیره آن تأکید شده که فعالیت‌های این جمعیت خیریه تعطیل نشده.
فرزانه روستایی
فرزانه روستایی اما در ادامه تحلیل خود از برخورد امنیتی با جمعیت امام علی می‌گوید:
«همه مسائل را که در نظر بگیریم، از محاکمه‌هایی که در جریان است تا انتصاب سردار نجات و تا بسته شدن دفتر جمعیت امام علی که با طیف وسیعی از محرومین و افراد بی‌بضاعت ارتباط دارد. این نشان می‌دهد که احتمالا ایران در حال وارد شدن به یک تونل بحران بسیار جدی‌ست. با در نظر گرفتن همه این موارد به نظر می‌رسد طیفی که در حال مدیریت بحران است در تلاش است تا آینده را برای خود امن کند.»
نهادهای امنیتی نگرانی از کنترل خارج شدن جمعیت‌هایی نظیر جمعیت امام علی را در مواقع بحران داشته و دارند.
به گفته روستایی، آنان نگرانند که کارهای انجام شده از سوی کمیته امداد که نفع تبلیغ آن به جناح راست حکومت می‌رسد، از سوی جمعیت امام علی برای جریان اصلاح‌طلب انجام شود و به این ترتیب جای تعجب دارد که این جمعیت چگونه تاکنون مشغول فعالیت بوده است:
«به مخاطبان توصیه می‌کنم حتما کتاب “مزرعه حیوانات” را بخوانند. اگر با دنیای جدید تماس داشته باشید متوجه خواهید شد که تمام این تجربیات را کشورهای دیگر قبلا از سر گذرانده‌اند و تمام این اتفاق‌ها جزء به جزء در کشورهای دیگر اتفاق افتاده است.»
از سوی دیگر سازماندهی تشکیلات سرکوب در ایران و در نظام‌های توتالیتر یک اتفاق مهم است.
روستایی با اشاره به این مسأله به زمانه می‌گوید:
«در ایران سال‌های سال است که این اتفاق در جریان است و یکی از تکنیک‌های این مسأله این است که هر نهادی را بخواهند حذف کنند، یک نهاد فیک و جعلی و موازی با آن می‌سازند. برای این شیوه سرکوب احتمالا از کشورهای اروپای شرقی الگو گرفته‌اند.»
او با همچنین با اشاره به فعالیت‌های انجمن‌های اسلامی (دفتر تحکیم) می‌گوید:
«آن‌ها بسیار اکتیو بودند اما در همه دانشگاه‌ها یک انجمن موازی با آن‌ها تشکیل می‌دادند و بعد انجمن اسلامی اصلی را از بین می‌بردند. اکنون هم می‌بینیم در برابر جمعیت امام علی یک جمعیت به نام امام رضایی‌ها ایجاد کرده‌اند برای اینکه ابهام ایجاد کنند تا بعد بتوانند هدف اصلی یعنی جمعیت امام علی را خنثی کنند.»
به گفته روستایی این اتفاقات نشان می‌دهند یک شبکه سرکوب در ایران در حال گسترش است و باید انتظار تحولات بسیار جدی در آینده ایران داشته باشیم:
«اینها نگرانند که نکند جمعیت امام علی که ارتباطات گسترده‌ای در طبقات میانی و طبقات پایین دارد در جریان شورش‌های شهری در طرف جریان تغییر و اصلاح قرار بگیرد. از همین الان همه نهادها را هرس می‌کنند و از ریشه در می‌آورند تا در روزهایی که قرار است نفس مردم را بگیرند، هیچ مقاومتی سر راه آنان وجود نداشته باشد.»
تحمل حکومت کمتر از همیشه
اما برخورد امنیتی جمهوری اسلامی با جمعیت امام علی در مقطع فعلی نشان دهنده چیست؟
محمود امیری مقدم
محمود امیری مقدم، دبیر سازمان حقوق بشر ایران مستقر در نروژ، در پاسخ به این سوال زمانه می‌گوید این برخورد نشان می‌دهد تحمل جمهوری اسلامی برای هر گونه فعالیتی که به طور مستقل در زمینه حقوق بشر انجام شود، در حال حاضر کمتر از همیشه است:
«جمعیت امام علی یکی از معدود سازمان‌های مردم‌نهادی‌ست که در چارچوب جمهوری اسلامی توانسته است سال‌ها فعالیت‌های مؤثری بکند در رابطه با حقوق کودکان. آن قسمتی که ما بیشتر دنبال می‌کردیم اما جنبش بخشش بود. این جمعیت توانسته برای بسیاری از کسانی که محکوم به اعدام هستند، نوجوانان و چنانچه گفته می‌شود کودک-مجرمان محکوم به اعدام، جلب رضایت کند. به نظر من این دستگیری‌های اخیر و پلمب دفتر این جمعیت نشان می‌دهد تحمل جمهوری اسلامی برای هر گونه فعالیتی که به طور مستقل در زمینه حقوق بشر انجام شود، کمتر از همیشه است.»
به گفته امیری مقدم، اینکه جمهوری اسلامی رابطه خوبی با هیچ نهاد و سازمان مردم‌نهاد مستقلی نداشته، کاملا مشخص است اما این جمعیت سال‌ها مشغول فعالیت بوده است.
او با نگاهی به رخدادهای دو سال اخیر در ایران (سرکوب شدید جامعه مدنی، دستگیری وکلا و …) می‌گوید که حکومت فضا را برای هر گونه عمل مستقل در راستای حقوق بشر که حتی غیرمستقیم جنبه انتقادی از سیستم داشته باشد، تنگ می‌کند.
از: رادیوزمانه
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید