در پی انفجار مهیبی که در راکتور چهارم اتمی نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین در روز ۲۶ آوریل ۱۹۸۶ رخ داد، مواد رادیو اکتیو فراوانی آزاد شد. این حادثه بدترین فاجعه غیرنظامی تاریخ جهان نام گرفته است.
انفجار در نیروگاه چرنوبیل به بسیاری خوش‌باوری‌ها درباره انرژی “پاک” اتمی پایان داد. با این حال به‌رغم ده‌ها هزار قربانی و خطراتی که هنوز محیط زیست را تهدید می‌کنند، هستند کشورها و دولت‌هایی که نمی‌خواهند انرژی هسته‌ای راکنار بگذارند. از سال ۱۹۴۵ تا کنون بیش از دو هزار انفجار اتمی صورت گرفته است.
اگرچه یاد قربانیان انفجار نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در ۳۵ سالگی این حادثه گرامی داشته می‌شود واوکراین می‌خواهد از محل فاجعه یک جذبه گردشگری بسازد. اما کارشناسان می‌گویند انفجار راکتور چرنوبیل نه اولین و نه آخرین فاجعه بود.
۲۶ آوریل سال ۱۹۸۶ یعنی ۳۵ سال پیش در چنین روزی فاجعه چرنوبیل رخ داد که از آن به عنوان بزرگترین فاجعه در تاریخ استفاده از انرژی هسته‌ای یاد می‌شود. بر اثر انفجار در نیروگاهی که گفته می‌شد برای مصارف غیرنظامی تاسیس شده است، هزاران تن کشته و زخمی شدند، ده‌ها هزار نفر در محل دیگری اسکان داده شدند و مناطق آلوده اطراف انفجار، ویرانه‌های آلوده به تشعشعات هسته‌ای مسدود شد.
منطقه باید احیا شود
حال دولت اوکراین می‌خواهد به جای نگاه به گذشته و به فاجعه، بر روی «یک بازسازی موفق» سرمایه‌گذاری کند. بوروخوفسکی ، معاون وزیر محیط زیست اوکراین گفته تلاش او بر این است که منطقه اطراف راکتور را احیا کند. او می‌گوید: «چرنوبیل مکانی یادآور یک خاطره فاجعه‌بار است. اما همچنین مکانی است که می‌توانید ببینید مردم چگونه با عواقب یک فاجعه جهانی کنار می آیند.»
در واقع اوکراین در تلاش است گردشگران را به این منطقه جذب کند. مقام‌های مسئول به آن حتی به عنوان یک منبع مهم گردشگری نگاه می‌کنند و یک کارآفرین جهانگردی در این باره گفته است که قرار نیست آن فاجعه به دست فراموشی سپرده شود، اما «شما باید در هر سالگردی به یاد داشته باشید که این روز یک روز پیروزی نیز هست».
یکی از “جاذبه‌های” غم انگیز برای گردشگران خرابه های پریپیات است که زمانی یک شهرک مدرن برای کارکنان چرنوبیل با ۵۰ هزار نفر سکنه بود. این شهر به گفته مقامات اوکراین قرار است به عنوان میراث جهانی یونسکو اعلام شود.
چرنوبیل نباید تکرار شود
پائولینا زرلوک، پزشک اوکراینی با نگاه به گذشته و یادآوری خاطرات آن زمان تاکید می‌کند: “چرنوبیل نباید تکرار شود”. او که متخصص مغز و اعصاب بوده، اندکی پس از انفجار و بدون هیچ گونه اقدامات ویژه ایمنی همراه با جمعی از دیگر پزشکان همکارش به منطقه آسیب دیده اعزام شد. او می‌گوید: “ما مرگ را دیدیم”. این پزشک که از سال ۲۰۱۷ در آلمان زندگی می‌کند هنگام بازگویی خاطراتش به رادیوی سراسری آلمان به فضای آن زمان اشاره می‌کند و این که رهبران آن زمان اتحاد جماهیر شوروی و مقام‌های مسئول در روزهای اول اجازه درز هیچ اطلاعاتی را نمی‌دادند و با پناهنکاری خود مردم را بی‌دفاع در مقابل خطری مهلک رها کرده بودند.
“هیچ گزینه ای جز حذف انرژی هسته‌ای نیست”
مجیب لطیف، محقق محیط زیست و مخالف انرژی هسته‌ای خروج آلمان از انرژی هسته‌ای را گامی می‌داند که هیچ گزینه دیگری در مقابل آن وجود ندارد. او تاکید می‌کند که خطرات انرژی هسته‌ای بسیار زیاد است و می‌گوید: «هر فناوری در مقطعی دچار حادثه می‌شود و انسان‌ها نیز اشتباه می کنند، ولی در مورد انرژی هسته‌ای ریسک و خطر بالاتر از آن است که اشتباه انسانی خطری محدود داشته باشد. فاجعه راکتور چرنوبیل نه اولین و نه آخرین فاجعه بود».
۳۵ امین سالگرد فاجعه چرنوبیل مصادف است با دهمین سالگرد فاجعه تاسیاست هسته‌ای فوکوشیما. زمین‌لرزه ماه مارس سال ۲۰۱۱ در ژاپن منجر به یک سونامی بزرگ شد که به نیروگاه‌های اتمی فوکوشیما آسیب‌های اساسی وارد کرد. در پی این فاجعه، سامانه خنک کننده رآکتورها از کار افتاد و منجر به ذوب هسته‌ای در رآکتورهای نیروگاه شد.
این فاجعه اتمی باعث آواره شدن حدود ۴۷۰ هزار نفر از مردم این منطقه شد. و حتی اکنون به‌رغم گذشت ده سال از آن فاجعه هنوز بازماندگان آن زمین‌لرزه و سونامی از پیامدها و عواقب آن رنج می‌برند.
ژاپن هنوز برای فاضلاب اتمی این فاجعه راه‌حلی ندارد و تصمیم گرفته است یک میلیون متر مکعب آب خنک کننده از نیروگاه دای‌ایچی فوکوشیما را به اقیانوس آرام بریزد. این آب قرار است پیش از رهاسازی در اقیانوس، طبق نرم‌های موجود به لحاظ مواد رادیواکتیو رقیق شود. تصمیمی که نگرانی شدید مدافعان محیط زیست و اعتراض کشورهای همسایه از جمله کره جنوبی را به دنبال داشته است.
فاجعه فوکوشیما نقطه عطفی در سیاست دولت آنگلا مرکل در برخورد با انرژی هسته‌ای هم بود. دولت آلمان تصمیم گرفت به کار نیروگاه‌های هسته‌ای این کشور تا سال ۲۰۲۲ پایان دهد. اگرچه رسیدن به این هدف تا سال آینده ساده نیست، اما وزیر محیط زیست آلمان با اشاره به فاجعه چرنوبیل تاکید کرده است که راهی جز این وجود ندارد و چرنوبیل نشان داد که «چگونه خطاهای انسانی درمدیریت انرژی هسته‌ای غیرقابل جبران و غیرقابل کنترل هستند».
یکی از مهم‌ترین معضلات آلمان، حتی پس از پایان دادن به کار آخرین نیروگاه، زباله‌های اتمی است که هنوز برای دفع بی‌خطر آن راه حل کارسازی یافت نشده است. این معضل تمامی کشورهایی است که روی انرژی هسته‌ای سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
از : دویچوله
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید