این کتاب که حدود شصت سال پیش توسط فیلسوف آلمانی، هانا آرنت، نوشته و منتشر شد، گزارش محاکمۀ آدولف آیشمن، مسئول قتل میلیون‌ها یهودی در آلمان نازی، است و این روزها ایرانیان میان آیشمن و رهبران جمهوری اسلامی و همچنین موضوع کتاب، “عادی شدن و ابتذال شرارت”، و اوضاع ایران همسانی احساس می کنند.

گزارشگر لوموند نوشته است که تاکنون ۲۳ هزار نسخه از ترجمۀ فارسی کتاب “آیشمن در اورشلیم” در ایران به فروش رسیده و این در کشور پرجمعیتی که در آن تیراژ کتاب ندرتاً از سیصد نسخه فراتر می‌رود، پدیده ای خارق العاده است، به ویژه اینکه در نتیجۀ گسترش بیماری کرونا، فعالیت ناشران و کتابفروشی‌ها نود درصد کاهش یافته و بسیاری از آنها نیز ورشکست شده اند.

یک مترجم آگاه در تهران در توضیح این موفقیت ادبی به گزارشگر لوموند گفته است که در اصل عنوان فرعی کتاب آرنت، یعنی “عادی شدن شرارت”، به زندگی و تجربۀ روزمرۀ ایرانیان طی دو دهۀ گذشته تبدیل شده و به همین خاطر خوانندگان ایرانی نوعی احساس نزدیکی میان زندگی خود و اثر آرنت احساس می‌کنند. همین مترجم به گزارشگر لوموند گفته است که برخی روشنفکران و مقامات سیاسی از اصطلاح “عادی شدن شرارت” برای مقایسۀ آلمان نازی و ایران امروز استفاده می کنند.

مترجم ایرانی سپس افزوده است که هانا آرنت در کتاب “آیشمن در اورشلیم” تصویر جنایتکاری را ترسیم می کند، که قادر به گفتن یک جملۀ ساده و معقول نیست اما، نقشی مرکزی در مرگ میلیون‌ها انسان داشته است و برای خوانندۀ ایرانی این شخصیت خیلی با رهبران تهران به ویژه با ابراهیم رئیسی بیگانه نیست. یعنی : شخصیتی که تمام فعالیت خود را پس از انقلاب اسلامی در قوۀ قضائیه ایران گذارنده و یکی از معماران اعدام هزاران زندانی سیاسی در ایران در سال ۱۳۶۷ بوده است.

یک جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران نیز که نخواسته نامش فاش شود با تأئید این تشابه افزوده است : وضعیت ایران امروز تجسم همان چیزی است که هانا آرنت در کتاب خود شرح داده است : یعنی آدم‌های مطیعی که به طور مسئولانه برای رژیم کار می‌کنند بی آنکه به نتایج کار خود بیندیشند، در حالی که هر کدام از آنان شخصاً می‌توانند آدم‌های مهربان، فروتن و قابل تحملی باشند و این دقیقاً همان جایی است که شرارت و جنایت زاده می‌شود.

غزل گلشیری در پایان گزارش خود می نویسد که همزمان با آغاز ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی سانسور بی قاعده و قانون در وزارت فرهنگ و ارشاد با شدت همیشگی ادامه دارد  و در مواردی به کارگیری الفاظ و اصلاحاتی نظیر “هولوکاست” یا “بدرفتاری با یهودیان” را ممنوع می کند. غزل گلشیری سپس افزوده است : “برغم گفتار رسمی در ایران دربارۀ ضرورت احترام به همۀ ادیان، شماری از مقامات این کشور عمیقاً ضدیهودی هستند.”

از: ار اف ای