طالبان محدودیت‌های زیادی برای زنان و دختران در افغانستان ایجاد کرده است، از جمله گرفتن امکان ادامه تحصیل. در برخی شهرها دانش‌آموزان دختر اجازه رفتن به دبیرستان را ندارند و فقط می‌توانند به دبستان بروند. در برخی مناطق دختران حق ندارند در کلاس در کنار پسران بنشینند. این در حالی است که طالبان مدعی است “به حقوق بشر احترام می گذارد”.

اولین سال های سیاه برای زنان

هنگامی که طالبان برای اولین بار در افغانستان (۲۰۰۱−۱۹۹۶) به قدرت رسیدند وضع از این هم وخیم‌تر بود. زنان از کار منع شدند و اجازه راه رفتن آزادانه در خیابان‌ها را نداشتند. دختران اجازه نداشتند به مدرسه بروند. زنان اگر از قوانین سختگیرانه شرع پیروی نمی‌کردند، شلاق می‌خوردند.

این بار طالبان می‌خواهند از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته شوند و ادعا می‌کنند که تغییر کرده‌اند. هم‌زمان با بازگشت طالبان به قدرت، زنان دست به اعتراضات پراکنده‌ای زده‌اند. آنها مصرانه خواهان حق تحصیل، کار و مشارکت در امور جامعه هستند.

حضور در مدرسه مخفی، دشوار و خطرناک

راه اندازی یک “مدرسه مخفی” در این شرایط نه تنها دشوار، بلکه خطرناک نیز هست. اما نه فقط دختران، که بسیاری از والدین نیز مصمم هستند برای ادامه تحصیل دختران خود این خطر را به جان بخرند.
دختران از مسیرهای مختلف و در زمان‌های متفاوت به کلاس می‌آیند تا توجه کسی به آنها جلب نشود. هیچ میز و صندلی در کلاس وجود ندارد، دختران روی زمین می نشینند. دویچه وله با برخی از آنها گفت‌وگو کرده و به دلایل امنیتی اسامی واقعی آنها تغییر داده است. 
“صالحه” کلاس دوازدهم است. او که پس از دو ماه تعطیلی مدرسه تصمیم گرفته در “مدرسه زیرزمینی” شرکت کند، پای تلفن می‌گوید: «ما نمی‌خواستیم ممنوعیت را بپذیریم، بنابراین با آموزگار‌مان مدرسه مخفی را درست کردیم. ما فقط می‌خواهیم درس‌مان را ادامه دهیم.»

“نوریه”، آموزگار مدرسه، تا پیش از روی کار آمدن طالبان دانشجوی رشته کامپیوتر در دانشگاه کابل بوده است. او می‌خواسته برنامه‌نویس شود، اما رویای‌اش اکنون نابود شده است. نوریه می‌گوید: «احساس می‌کنم بدن دارم اما زنده نیستم.» آنها امیدوارند که این “روزهای سیاه” به زودی به پایان برسد.

پروژه آموزشی بزرگ دختران

دولت قبلی افغانستان در بسیاری زمینه‌ها فاسد بود، اما تحصیل دختران و زنان یک عرصه موفقیت آمیز در این کشور به شمار می‌رفت. پیش از حمله ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ به افغانستان و سقوط طالبان، تحصیل دختران تقریبا در این کشور غیرممکن بود. پس از آن و تا سال ۲۰۲۰، میلیون‌ها دختر به مدرسه رفتند و ده‌ها هزار نفر از دانشگاه فارغ التحصیل شدند.
سازمان ملل متحد از طالبان می‌خواهد تا به دختران امکان ادامه آموزش دهد. اما به نظر نمی‌رسد که طالبان اهمیتی به این خواست بدهند و به همین دلیل دخترانی که می‌خواهند به درس خود ادامه دهند، با خطر بزرگی روبرو هستند. صالحه می‌گوید: «اگر طالبان مدرسه مخفی ما را کشف کنند، ما را مجازات خواهند کرد. اما من این خطر را می پذیرم.»
“شمسیه” دانش‌آموز کلاس نهم این مدرسه زیرزمینی است. او هم می‌ترسد اما نمی‌خواهد حاصل نه سال تلاش خود را از دست بدهد و می‌گوید سعی می‌کند رفتنش به مدرسه را تا آنجا که ممکن است مخفی نگه دارد.

وضع مالی بد خانواده‌ها

دانش آموزان هزینه کمی برای مدرسه مخفی می‌پردازند. اما اکنون وضعیت مالی بسیاری از خانواده‌ها به قدری بد است که حتی مبلغ ناچیزی که باید به معلم بدهند، بار سنگینی بر دوش آنها است. اقتصاد افغانستان از هم گسیخته و گرسنگی و فقر به طور تصاعدی در حال افزایش است.

سازمان ملل متحد تخمین می‌زند که حدود ۹۵ درصد از جمعیت افغانستان در سال‌های پیش رو گرسنگی خواهند کشید و ۹۷ درصد ممکن است به زیر خط فقر سقوط کنند. جامعه جهانی اگرچه وعده کمک مالی داده است، اما اکثر کشورها نمی‌خواهند مستقیما با طالبان مذاکره کنند. ایالات متحده میلیاردها دلار کمک را متوقف کرده و طالبان تبدیل با یک تحریم بین‌المللی روبرو هستند. 

برای نوریه، معلم مدرسه مخفی کابل، پولی که دریافت می‌کند در درجه دوم اهمیت قرار دارد. او می‌داند که خانواده‌های زیادی در افغانستان وجود دارند که در فقر شدید به سر می‌برند، اما برای تحصیل دختران خود حاضرند هر تلاشی بکنند. او می‌گوید: «من از خانواده‌های فقیر پول نمی گیرم.» نوریه شغل خود را به عنوان یک خدمت اجتماعی می بیند.

از: دویچه وله