تهران می‌خواهد با تکیه بر تجارت با روسیه و چین اقتصادش را نجات دهد. با این وجود، چین و روسیه حاضر نیستند از طریق تجارت با ایران موقعیت خود را در عرصه ژئوپولیتیک به خطر اندازند.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ سایت “میدل ایست آی” در گزارشی به چرایی عدم امکان نجات اقتصاد ایران توسط چین و روسیه پرداخته و می‌نویسد: برای سال‌های طولانی چین با خرید نفت از ایران در دوره تحریم‌های امریکا به ایران برای بقای اقتصادش کمک کرد چین قرارداد ۲۵ ساله تجاری با ایران امضا کرده است. علیرغم دیدار‌های دیپلماتیک در سطوح بالا و امضای توافقنامه‌ها و معاهدات با چین و روسیه، ایران نتوانسته تغییردهنده بازی و تعیین‌کننده آن در رابطه اقتصادی با چین و روسیه باشد.

علیرغم آنکه دولت رئیسی امیدوار است سطح گسترده‌ای از روابط تجاری دوجانبه با چین و روسیه باعث رفع کمبود‌های اقتصادی داخلی ایران شود، چالش‌هایی پیش روی آن قرار دارد. این دوگانگی تصمیم‌گیری و تعدد مناصب متعدد در عرصه تصمیم‌گیرندگی ایران باعث عدم انسجام و بی‌ثباتی در تصمیمات و سیاستگذاری‌های کوتاه‌مدت می‌شود. چین و روسیه با مشاهده چنین وضعیتی تمایلی به رابطه طولانی مدت اقتصادی با ایران نخواهند داشت.

همچنین، رابطه ایران و عربستان همراه با تنش بوده است؛ این وضعیت به طور بالقوه تهدیدی امنیتی برای منطقه محسوب می‌شود و چین و روسیه را نسبت به سرمایه‌گذاری در ایران بی‌میل می‌سازد. همچنین، ایران تمایلی برای پیروی از چارچوب مدیریتی چین و روسیه برای صلح منطقه‌ای از خود نشان نداده و طبق اصول خود سیاستگذاری و عمل می‌کند.

از سوی دیگر، جامعه تجاری ایران به چین و روسیه به عنوان کشور‌هایی توسعه‌نیافته نگاه می‌کند و غرب‌محور است و معتقد است که چین و روسیه توانایی تامین نیاز‌های ایران را ندارند. بسیاری از صنایع خرد و متوسط ایران در سالیان اخیر به دلیل کالا‌های بی‌کیفیت چینی ورشکسته شده‌اند. دولت نیز به دلیل کمبود منابع مالی ناشی از تحریم‌ها قادر به نجات این صنایع نبوده و به دلایل سیاسی واردات کالا از چین را ترجیح داده است.

همچنین بخش مهمی از نخبگان سیاسی ایران روسیه را مانع مهمی برای صادرات انرژی ایران در بازار‌های منطقه‌ای و جهانی می‌دانند. برخلاف حجم مبادلات تجاری ۱۹ میلیارد دلاری ایران و چین حجم مبادلات ایران و روسیه ۳ میلیارد دلار است و محدود به برخی از پروژه‌های زیرساختی خاص می‌شود و روس‌ها از مشارکت گسترده‌تر در اقتصاد ایران خودداری ورزیده‌اند.

علاوه‌بر این، مشخص نیست پس از لغو تحریم‌ها نگاه سیاستگذاران ایرانی نسبت به چین و روسیه چگونه باشد. ایران به چین و روسیه صرفا برای خنثی‌سازی تاثیر تحریم‌های امریکا و غرب می‌نگرد. همین موضوع مانع روابط گسترده‌تر چین و روسیه با ایران می‌شود. همچنین، چین و روسیه رقابت با امریکا را در اولویت خود قرار می‌دهند. چین روابط گسترده تجاری با امریکا و اروپا دارد و روسیه با اروپا همکاری در حوزه انرژی دارد. در نتیجه، ایران نمی‌تواند برای خنثی‌سازی تحریم‌های امریکا چندان روی حمایت چین و روسیه مانور دهد.

همچنین، در مورد برجام علیرغم آنکه چین و روسیه خواستار بازگشت سریع به مذاکرات هستند به نظر می‌رسد تهران در این‌باره فوریتی احساس نمی‌کند. در اینجا تناقضی وجود دارد. از سویی، روسیه و چین تحریم‌های غرب را مانعی برای گسترش روابط تجاری با ایران می‌دانند و از سوی دیگر، ایران می‌خواهد با اهرم‌های فشار بیشتری وارد مذاکره با غرب شود و گمان نمی‌کند چین و روسیه پاسخگوی نیاز‌های عظیم اقتصادی آن کشور باشند و تنها بخشی از نیاز‌های روزمره را برطرف خواهند کرد.