صادق بحری، شهروندخبرنگار، تهران

شاخص آلودگی هوای تهران سه‌شنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۰ بر روی عدد ۱۰۶ قرار دارد و «شرکت کنترل کیفیت هوای تهران» این هوا را برای گروه‌های حساس «ناسالم» اعلام کرده است. 

مهدکودک‌های تهران برای فردا و پس فردا تعطیل شده‌اند و کلاس‌های مدارس در تمام مقاطع تحصیلی در تهران، قرچک، پیشوا و ورامین غیر حضوری برگزار می‌شوند. 

شرکت کنترل کیفیت هوای تهران اعلام کرده است که کودکان، افراد مسن و کسانی که دارای بیماری‌های قلبی و ریوی هستند، از فعالیت‌های زیاد و طولانی خارج از منزل اجتناب کنند. 

صرف‌نظر از گروه سنی توصیه شده، آلودگی هوا چه تاثیری بر کیفیت زندگی دیگر افراد می‌گذارد؟

****

بر اساس گزارش رسانه‌ها، از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون، تهران تنها دو روز هوای پاک داشته است. طی این مدت، پایتخت ایران ۱۹۴ روز قابل قبول، ۵۹ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و شش روز هوای ناسالم برای همه را تجربه کرده است.

«ساناز»، متخصص قلب و عروق است و در «مرکز قلب تهران» کار می‌کند. او می‌گوید هر وقت آلودگی هوا شدید می‌شود، تعداد مراجعان به اورژانس بیمارستان به طور محسوسی افزایش می‌یابد: «با این که اعلام می‌کنند افراد مسن یا بیماران قلبی از خانه بیرون نیایند اما واقعا برخی افراد شرایط خانه ماندن را ندارند؛ مثل آقایی که دیشب به بیمارستان مراجعه و سه ماه پیش قلبش را در همین بیمارستان عمل کرده بود. این آقا راننده تاکسی است و هر روز باید از خانه بیرون بیاید تا نان در بیاورد. چاره‌ای ندارد. اگر با آلودگی هوا خانه‌نشین شود، چه کسی مایحتاج زندگی‌ او را تامین می‌کند؟»

به گفته این متخصص قلب، تنفس در هوای آلوده رفته رفته بر روی قلب افراد سالم هم تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به بیماری قلبی شود: «تعطیلی مدرسه و خانه ماندن بیماران، سالمندان و کودکان برای وقتی است که یک روز هوای ناسالم در ماه داشته باشیم اما با این وضعیت که هر روز وضعیت هوا ناسالم است، ما باید این افراد را در خانه حبس کنیم. ضمن این که آلودگی هوا باعث افزایش تعداد بیماران قلبی و ریوی هم می‌شود؛ یعنی تنفس در هوای آلوده به مرور روی ارگان‌هایی مثل قلب و ریه تاثیر می‌گذارد. هفته پیش مدارس برای سه روز  غیرحضوری شدند. تا مدارس باز شدند، باز هم اعلام کردند هوا آلوده است و مدارس غیر حضوری برگزار می‌شوند.»

اشاره خانم دکتر به غیر حضوری شدن مدارس و ممنوعیت فعالیت‌های ورزشی فردی در روز دهم آذر ۱۴۰۰، یعنی شش روز پیش است. 

«یوسف» پیک موتوری است و از بازار تهران به نقاط مختلف شهر هر روز مسافر می‌برد. او توضیح می‌دهد که آلودگی هوا در شهر را با چشم می‌بیند: «راجع به حجم و مقدار آلودگی به نظرم توضیحی لازم نیست. فقط کافی است یک روز، مخصوصا در مناطق جنوب شهر، نگاهی به آسمان بیندازید و حجم سیاهی را با چشم ببینید.» یوسف می‌گوید در سال‌های اخیر با آمدن فصل پاییز، سرفه‌هایش تشدید می‌شوند و هر چه دکتر رفته، فایده‌ای نداشته است: «می‌گویند آلرژی است اما در روزهایی که هوا آلوده است، سرفه‌های من بیشتر می‌شوند.» 

او وسط صحبت‌هایش سرفه می‌کند و می‌گوید: «در تمام پاییز و زمستان هرشب تا صبح سرفه می‌کنم به طوری که دخترم از اتاق کناری از خواب بیدار می‌شود و همسرم مدام نگرانم است. امسال به خاطر این که سرفه از علایم کرونا است، بارها تست داده‌ام. خدا را شکر کرونا نبود اما می‌دانید که این روزها هر جا سرفه کنی، چپ چپ نگاهت می‌کنند. فکر می‌کنند کرونا داری.» 

او توضیح می‌دهد که به توصیه همسرش، تمام مراقبت‌های سنتی را انجام می‌دهد اما فایده‌ای برای بهبود سرفه‌هایش نداشته است: «هرشب بُخور می‌دهم و صبح‌ها قبل از صبحانه آب جوش و عسل می‌خورم اما راستش فکر نمی‌کنم خیلی تاثیر داشته باشد. بعضی اوقات ساعت سه یا چهار بعدازظهر احساس می‌کنم نفسم دارد بند می‌آید.»

یوسف می‌گوید که درمان سرفه‌هایش یک چاره دارد: «پایم را از خانه بیرون نگذارم و هوای خانه را مرطوب و سالم نگه ‌دارم اما شما بگویید، امکان دارد؟» 

یوسف نفس عمیقی می‌کشد و می‌گوید: «این معضلات جوی و بحری و بری هم فقط برای ما، قشر متوسط و ضعیف جامعه است، وگرنه آقا یا خانم سوپراستار یا سرمایه‌دار که در ویلای لواسان و شمشک و یا طبقه ۲۰ برج‌های الهیه و نیاوران سکونت دارد و برای خرید سوپرمارکت هم نیاز به خروج از منزل ندارد، واقعا درکی از آلودگی هوا دارد؟»
«المیرا» دونده است. می‌گوید: «من در فروردین ۱۴۰۱مسابقه مهمی دارم و باید حداقل هفته‌‌ای سه روز خارج از سالن و در فضای باز تمرین کنم. از طرفی می‌دانم این میزان از آلودگی چه تاثیر مخربی بر ریه‌هایم دارد. دو و میدانی برای بانوان نه پول دارد و نه شهرت اما خب من و رفقایم عاشق این رشته هستیم. از یک طرفی نمی‌توانم تمرین نکنم، از طرفی تمرین کردن در این شرایط هم کار عاقلانه‌‌ای نیست. واقعا همه چیزمان به همه چیزمان می‌خورد!»  

او در کنار تمرین حرفه‌ای، مربی دو است و تیمی دارد که هر روز در پارک «پردیسان» تهران آن‌ها را تمرین می‌دهد و با آن‌ها می‌دود: «در دو هفته اخیر فقط دو روز توانستیم در پارک بدویم چون بچه‌ها پول یک ماه را پرداخته‌اند. مابقی روزها را به صورت آن‌لاین و در خانه با هم ورزش کردیم. یعنی بیشتر بدن‌سازی کار کردیم.»

«سهیلا» زن خانه‌دار ۵۰ ساله است که قلب و ریه‌اش مشکلی ندارند اما می‌گوید آلودگی هوا باعث تشدید میگرن او می‌شود و در روزهایی که هوا آلوده است و به اجبار برای خرید یا کاری بیرون می‌رود، با سردردهای وحشتناک میگرنی مواجه می‌شود.
آلودگی هوای هفته گذشته اما روی زندگی «مهران» هم که جوان ۳۰ ساله سالمی است و هیچ بیماری مزمنی نداشته، تاثیر گذاشته و او را از حق ملاقات فرزندش محروم کرده است: «گاهی اوقات آلودگی‌ها هم دست در دست دشمنت می‌گذارد تا تو را از پا بیندازد. من و همسرم از هم جدا شده‌ایم و یک دختر ۱۰ ماهه داریم که با مادرش زندگی می‌کند. چون برای دیدار طفل توافق نکردیم، دادگاه به صورت قانونی به من اجازه داده است که هفته‌‌ای دو ساعت دخترم را در بهزیستی ببینم.» در مواقعی که طرفین دعوا برای دیدار طفل توافق ندارند، دیدار بچه‌های کوچک در بهزیستی نزدیک محل سکونت یا در کلانتری با حضور مسوول حضانت فرزند و طرف مقابل انجام می‌شود.

مهران می‌گوید: «همسرم تمام تلاش خود را می‌کند که همین هفته‌‌ای دو ساعت دیدار فرزندمان‌ را از من دریغ کند اما چون یک حکم قانونی داده شده است و برای عدم انجام آن باید دلیل قانع کننده داشته باشد، هفته گذشته آلودگی هوا را بهانه کرد.»

او می‌گوید: «چهارشنبه این هفته که طبق وعده همیشگی به بهزیستی رفتم، دیدم کلی نامه‌نگاری کرده‌‌ و از شاخص آلودگی هوا پرینت گرفته‌‌ و از دکترش برگه مرخصی گرفته‌‌ است که دخترم را نیاورد.»  

فردا هم نوبت دیدار هفتگی مهران و دخترش است و او امروز با دیدن اخبار آلودگی هوا پریشان شده است: «نمی‌دانم فردا او را می‌بینم یا باید باز دوری‌ او را تاب بیاورم.»