«جمهوری اسلامی ایران این روزها در استفاده از پهپادها، هیچ خط قرمزی برای خود قائل نیست»

حمله پهپادی در شمال عراق، چهارشنبه‌ ۱۸ خردادماه، حدود ساعت ۹:۳۰ شب به‌وقت محلی، سه‌ زخمی برجای گذاشت که همگی غیرنظامی و از شهروندان عراقی بودند. این حادثه در حومه شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق و در یک جاده پررفت‌وآمد رخ داده است. 

به‌نوشته اورشلیم‌پست، مکان این حادثه که در حومه شهر اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق، رخ داده، مهم است: در یک جاده پررفت‌وآمد موسوم‌به «پیرمام» در منطقه شوایس، واقع‌در شمال شرقی اربیل که مرکز اقلیم را به شهر شقلاوه متصل می‌کند و در نزدیکی محل ساخت کنسولگری جدید ایالات متحده.

جاده اربیل به شقلاوه که حمله در آن رخ داده، شب‌ها معمولا پر از جمعیت است، به‌ویژه در گرمای تابستان که بسیاری از ساکنان اربیل برای صرف غذا و چای یا کشیدن قلیان به رستوران‌هایی در آن منطقه می‌روند و تا دیروقت بیرون می‌مانند.

جزئیات کامل این حمله که با یک پهپاد انتحاری صورت گرفت، هنوز اعلام نشده است، اما درهرحال، موردی دیگر از استفاده گسترده جمهوری اسلامی ایران و نیروهای نیابتی آن از پهپادها برای حمله به اهداف مرتبط با ایالات متحده و شرکا و متحدانش (ازجمله اسرائیل، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اقلیم کردستان عرق) در منطقه، و حائز اهمیت است.

اما درحالی‌که حملات پهپادی جمهوری اسلامی و شبه‌نظامیان متحدش در عراق تا پیش از این، جز در مواردی معدود (مانند سوءقصد پهپادی نافرجام به جان مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، در آبان‌ماه ۱۴۰۰ که به زخمی‌شدن شش نفر از محافظان او منجر شد)، اغلب تنها خسارت‌های مادی برجای گذاشته بود، در حمله اخیر چند «غیرنظامی» مجروح شده‌اند. 

ست فرانتزمن، تحلیلگر امنیتی و نویسنده کتاب «جنگ‌های پهپادی»، در گزارشی تحلیلی که ۱۹ خردادماه در روزنامه «اورشلیم‌پست» منتشر کرد، صدمه به غیرنظامیان را نشانه‌ای از خطرناک‌‌شدن جنگ پهپادی جمهوری اسلامی ایران در عراق می‌داند.  

چه کسانی از پهپادها استفاده می‌کنند و آن‌ها را برای چه منظوری به‌کار می‌گیرند؟

پهپاد از ابزارهای اصلی جمهوری اسلامی ایران و شبه‌نظامیان متحدش در میدان نبردهای منطقه‌ای محسوب می‌شوند. تهران در سال‌های اخیر فناوری پهپادی خود را به نیروهای نیابتی‌اش در عراق انتقال داده و همچنین سراسر منطقه را مملو از پهپادهای مسلح کرده است.

نیروهای حزب‌الله لبنان هم هزاران پهپاد دارند که احتمالا برخی از آن‌ها قادرند با حمل مواد منفجره، به‌عنوان یک سلاح انتحاری عمل کنند؛ همچنین حوثی‌های یمن هم به‌طور مکرر از هواپیماهای بدون سرنشین به‌ویژه علیه عربستان سعودی استفاده می‌کنند.

با توجه به حجم کوچک پهپادها، آن‌ها را تقریبا از هرجایی می‌توان به پرواز درآورد یا از روی کامیون با منجنیق به‌سمت هدف پرتاب کرد. جمهوری اسلامی ایران اغلب مجموعه‌ای از پهپادها و راکت‌های ۱۰۷ و ۱۲۲ میلی‌متری را در اختیار شبه‌نظامیان مورد حمایت خود قرار می‌دهد. البته درمواردی هم جمهوری اسلامی ایران از موشک‌های بالستیک نقطه‌زن برای حمله به اهداف مورد نظرش استفاده می‌کند؛ از آن جمله، می‌توان به حمله موشکی دی‌ماه ۱۳۹۸ (ژانویه ۲۰۲۰) به پایگاه نظامی عین‌الاسد عراق، پس‌از کشته‌شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه پاسداران، اشاره کرد.

دلیل این‌که جمهوری اسلامی اغلب برای حملات خود از پهپاد و راکت استفاده می‌کند، امکان «انکار» نقش خود در آن حمله‌هاست. آن‌ها به‌راحتی می‌توانند قطعات هواپیماهای بدون سرنشین یا راکت‌ها را به مکتن‌های مختلف منتقل کنند و در اختیار گروه‌های شبه‌نظامی در عراق، سوریه، لبنان و یمن قرار دهند. سپس این گروه‌ها می‌توانند آن‌ها را سرهم کنند و به‌سمت اهداف مورد نظر بفرستند، درحالی‌که تهران می‌تواند وانمود کند هیچ‌گونه ارتباطی با این حملات ندارد. 

نگاهی به زمینه بین‌المللی گسترده‌تر حمله پهپادی چهارشنبه

هنوز هیچ گروهی مسئولیت حمله چهارشنبه‌شب را برعهده نگرفته است، اما این حمله، همزمان با صدور قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه جمهوری اسلامی ایران رخ داد. این قطعنامه از جمهوری اسلامی خواسته است که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و در پاسخ به پرسش‌های این نهاد ناظر بین‌المللی درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در مکان‌های اعلام‌نشده، اطلاعات درستی ارائه دهد.

پیش از این حمله، جمهوری اسلامی ایران در ششم خردادماه، دو نفتکش یونانی را در خلیج فارس توقیف کرد و با این‌کار، سطح تنش‌ها را بالا برد. این اقدام جمهوری اسلامی به‌عنوان «اقدامی تنبیهی» انجام شده و در واکنش به خبر یک روز پیش از آن بود، مبنی‌بر اینکه ایالات متحده محموله نفت توقیف‌شده ایران در آب‌های یونان را مصادره کرده است.

علاوه‌بر این، در نهم خردادماه (سی‌ام ماه مه) نیز شبه‌نظامیان طرفدار جمهوری اسلامی ایران، با پرتاب چند راکت، نیروهای آمریکایی مستقر در پایگاه نظامی عین‌الاسد عراق را هدف قرار دادند. 

تنش در خاک اقلیم کردستان

در سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران به‌سرعت حملات خود به اربیل، مرکز اقلیم کردستان عراق را افزایش داده است.

یکی از دلایل این امر، انتقال نیروهای آمریکایی از برخی پایگاه‌های نظامی عراق مانند «کمپ تاجی» به کردستان عراق و استقرار آن‌ها در نزدیکی شهر اربیل است. علاوه‌بر این، تهران درحال حاضر اربیل را یک مقر اسرائیل نیز می‌‌داند.

درپی پرتاب چند موشک بالستیک از ایران به‌سمت منطقه‌ای در اطراف شهر اربیل در ماه مارس (اواخر اسفندماه) که به یک خانه بزرگ مسکونی در آن‌جا آسیب رساند، برخی مقام‌‌های ایرانی و رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی مدعی شدند که مقرهای اسرائیل هدف قرار گرفته‌اند. پیش از آن، در آوریل ۲۰۲۱ نیز یک پهپاد ایرانی آشیانه‌ای را در فرودگاه بین‌المللی اربیل هدف قرار داد که بنابر گزارش رسانه‌های آمریکایی، «آشیانه سری هواپیماهای سی‌‌آی‌ای، سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا» بود.

این حملات که تنها به این دو مورد هم محدود نمی‌شود، بدان معناست که ایران اطلاعات لازم را در اختیار دارد و با به‌کارگیری پهپادها و موشک‌های خود، پیام‌هایی را ارسال می‌کند.

در اردیبهشت‌ماه، یک پایگاه ترکیه در نزدیکی شهر بعشیقه واقع‌در شمال عراق و همچنین پالایشگاه شرکت نفتی «گروه کار» در شمال شهر اربیل نیز هدف حمله راکتی قرار گرفتند. 

ست فرانتزمن می‌نویسد: «جمهوری اسلامی ایران مدعی است که اگر بخواهد می‌تواند به نیروهای ترکیه، آمریکا و همچنین مقام‌های کرد، حمله کند. ایران حتی برای هدف قراردادن مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق، پهپاد در اختیار شبه‌نظامیان متحدش در آن کشور قرار داد. [جمهوری اسلامی] ایران این روزها در استفاده از پهپادها، هیچ خط قرمزی برای خود قائل نیست.»

از: ایندیپندنت