گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و با هدف آگاه سازی گردآوری شده است. در هفته‌ای که گذشت، دستکم ۴ صیاد و شکارچی غیرمجاز بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. به علاوه بیش از ۳۸ تن چوب جنگلی قاچاق کشف و ضبط شده و ۴ متخلف در این رابطه دستگیر شدند. در همین راستا، مدیرکل منابع طبیعی استان فارس اعلام کرد، سودجویان و متخلفان زیست محیطی مجهز به اره‌های شارژی بدون صدا ، ۳۰ هکتار از درختان بلوط جنگل‌های زاگرس در این استان را از بین برده اند. در این هفته، بر اساس اخبار منتشر شده بیش از هزار سگ با گلوله توسط شهرداری تهران کشته شدند. همچنین یک عدد شغال در قم بر اثر تصادف تلف شده و لاشه یک فک خزری در سواحل بابلسر کشف شد. افزون بر این، وقوع دستکم ۶ فقره آتش سوزی در مناطق مختلف کشور موجب از بین رفتن ۳۸ هکتار از منابع طبیعی این استان ها شد. از سوی دیگر، شاخص کیفی هوا دستکم در ۳۱ شهر ناسالم برای گروه‌های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه ها اعلام شد. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می‌توان به تداوم خشکسالی و همچنین بحران‌های ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی در نقاط مخالف کشور اشاره کرد، که در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

طی هفته ای که سپری شد، مرکز نقاهتگاه و عقیم سازی سگ ها در منطقه گندک دماوند، از کشته شدن بیش از ۱۰۰۰

سگ با گلوله از سوی شهرداری خبر داد.

پیش از این از مسئولان شهرداری خواسته شده بود برای تامین آب و مایحتاج ۱۶۰۰ سگ اسکان یافته در این نقاهتگاه، بستری امن فراهم کنند. در این منطقه تعداد زیادی سگ رها شده و بومی وجود داشت که این مرکز در تلاش بود بستری برای اسکان و ارائه خدماتی مانند زنده‌گیری و انتقال به سایت جهت انگل‌زدایی، عقیم‌سازی و در پایان رهاسازی فراهم کند.

به علاوه یک عدد شغال در محدوده بوستان غدیر در قم، بر اثر تصادف تلف شد. لاشه این شغال پس از انجام آزمایشات توسط کارشناسان اداره کل دامپزشکی در محلی دفن شد.

همچنین در هفته گذشته، لاشه یک قلاده فوک خزری نیز در ساحل پشت خوابگاه دانشجویی نواب بابلسر کشف شد.

رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بابلسر در این خصوص گفت: بررسی لاشه فوک خزری تلف شده نشان می‌دهد این قلاده فوک در تور‌های صیادی گرفتار و خفه شده است.

او افزود: این دومین لاشه فوک خزری است که ماه‌های اخیر در سواحل بابلسر کشف شده است.

لاشه یک قلاده فوک خزری دیگر حدود دو ماه قبل در پارکینگ ۹ این شهر پیدا شده بود و بررسی‌ها نشان داد این فوک نیز به دلیل گرفتار شدن در تور‌های صیادی تلف شده بود.

خشکسالی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.

بر اساس گزارش منابع داخلی، آخرین آمارها نشان می‌دهد که ذخیره سد زاینده‌رود با ظرفیت اسمی یک میلیارد و ۲۳۹ میلیون متر مکعب تنها ۳۳۴ میلیون متر مکعب بوده و این میزان ۲۶ درصد حجم کل این منبع آبی را شامل می‌شود. بارگذاری‌هایی که مازاد بر ظرفیت سد زاینده‌رود انجام می‌شود، امروزه به زنگ خطری برای جریان زندگی در شهرهای وابسته به این رودخانه تبدیل شده است.

از سوی دیگر، شکاف فرونشست بر دیوارهای شهر اصفهان و شهرستان‌های همجوار از آثار خشکسالی در این استان است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در این باره اظهار داشت: استان اصفهان در محدوده‌های مختلفی درگیر فرونشست است و کاهش آب‌های زیرزمینی و خشکسالی‌های متوالی منجر به فرونشست زمین در مناطق مختلفی شده به شکلی که از مجموع دشت‌های استان، در ۲۹ دشت سطح آب‌های زیرزمینی کاهش چشم‌گیری پیدا کرده و برخی از این مناطق از جمله دشت اصفهان – برخوار، دشت مهیار، دشت‌های اردستان، فلاورجان، کاشان و غیره تحت تاثیر این کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و خشکسالی درگیر فرونشست هستند.

افزون بر این، به باور بسیاری از کارشناسان علی‌رغم وجود مشکلات عمده در حوزه آب و کشاورزی در کشور مدیریت این دو حوزه همچنان در مسیر نادرستی حرکت می‌کند و ایران در حال تبدیل شدن به یک سرزمین ممنوعه است. این در حالیست که مدیران دولتی هم به صورت ضمنی بر این حقیقت صحه می‌گذارند.

عمده کشورهایی که به صورت جدی با تغییرات اقلیمی درگیر هستند تدابیر مهمی برای جلوگیری از تبعات این دومینوی سیاه اتخاذ کرده‌اند.

مدیریت روان آبها، مدیریت آب مجازی، توجه به سازگاری کشت محصولات کشاورزی، استفاده از تکنولوژی برای بالا بردن بهره‌وری سیستم‌های تصفیه آب و ده‌ها مدل دیگر روش‌هایی است که هرساله در کشورهای مختلف به روزرسانی می‌شود، اما متاسفانه کارشناسان و رسانه‌ها در کشور همچنان درگیر اقناع افکار عمومی و مسوولان برای باور این مساله هستند که تغییر اقلیم چگونه می‌تواند بحران آب و امنیت غذایی را تشدید کر

در تازه ترین خبرها، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان کرمانشاه گفت: خشکسالی و کمبود بارش در سال آبی گذشته چهار سراب و رودخانه کرمانشاه را تهدید می‌کند.

محمدحسین فلاحتی در این خصوص اظهار داشت: با توجه کاهش نزولات جوی در استان کرمانشاه و بازدید کارشناسان محیط زیست از سراب‌ها و رودخانه‌ها مشخص شد که بیش از ۸۰ درصد سراب‌ها و رودخانه‌های شهرستان کرمانشاه و حتی استان به شدت تهدید شده‌اند.

وی با بیان اینکه بسیاری از چشمه‌ها به طور کامل خشک شده‌اند عنوان کرد: میزان خروجی سراب‌های اصلی نیز به شدت کاهش یافته به نحوی که بسیاری از آبزیان و موجودات زنده در این سراب‌ها در شرایط بسیار بدی به سر می‌برند.

از سوی دیگر، در اثر خشک شدن تدریجی رودخانه قرانقو سهند آباد نظر کهریزی هشترود اهالی روستاهای واقع در منطقه سهند آباد پ از وضعیت اسفناک این رودخانه که در حال خشک شدن است خبر داده و از مسئولین متولی خواسته اند که به داد این رودخانه برسند.

همچنین معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس با بیان اینکه ۵۰ شهر و هزار روستای استان با تنش آبی مواجه اند

در همین راستا، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به یکی از عوارض خشکسالی و کم بارشی تصریح کرد: یکی از این عوارض ایجاد کانون‌های گرد و غبار است و از ابتدای سال جاری تاکنون دو ماه روز‌های ناسالم ناشی از گرد و غبار گزارش شده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه ۹۸ درصد تالاب گاوخونی خشک شد، گفت: مقرر شده محیط زیست نسبت به اجرای طرح احیای گاوخونی اقدام کند.

به علاوه، خشکسالی، تالاب هشیلان، رودخانه‌های گاماسیاب و راز آور و سراب نیلوفر را در کرمانشاه تهدید می‌کند.

علاوه بر این، علی احمدزاده استاندار کهگیلویه و بویراحمد بیان کرد: بیش از ۴۰ روستا در ۲۰ کیلومتری مرکز کهگیلویه و بویراحمد با تنش آبی مواجه هستند که از آبفای استان خواستیم ابتدا منبع تامین آب و سپس یک شبکه آب پایدار چندین ساله را برای این منطقه تعریف کند.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی هفته اخیر، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴ شکارچی متخلف در استان های، اصفهان، همدان، گیلان و کهگیلویه و بویراحمد بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. علاوه بر این طی هفته گذشته بیش از ۲۳ تن چوب قاچاق در استانهای کرمانشاه، لرستان و مازندران کشف و ضبط شده و ۴ نفر در این راستا بازداشت شدند.

از سوی دیگر، مدیرکل منابع طبیعی استان فارس اعلام کرد: سودجویان و متخلفان زیست محیطی ۳۰ هکتار از درختان بلوط جنگل‌ زارهای زاگرس در این استان را از بین برده اند.

وی با اشتره به اینکه متخلف و سودجویان مجهز به اره‌های شارژی بدون صدا شده اند و شبانه در سکوت درختان را قطع می‌کنند، گفت: روش دیگری که مرگ درختان را ایستاده و تدریجی رقم می‌زنند این است که با تبر یا تیشه ابتدا دور پایین تنه درخت را زخم و آوندها را قطع می‌کنند که به مرور درخت خشک و توسط باد بر زمین می‌افتد.

به گفته مدیرکل منابع طبیعی استان فارس افراد سودجو عمدتاً درختان را برای ایجاد اراضی دیم و همچنین تهیه و فروش زغال قطع می‌کنند.

حق تنفس و هوای پاک

بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته گذشته شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۱۸، تهران ۳۵۷، نظرآباد ۱۵۷، فردیس ۱۵۴، کرج ۴۳۵، اشتهارد ۲۰۱، ساوجبلاغ ۱۲۸، بیرجند ۱۴۳، سرایان ۱۹۰، نهبندان ۱۸۵، اصفهان ۱۰۵، ماهشهر ۱۶۴، دزفول ۱۷۰، شوشتر ۱۶۹، اندیمشک ۱۶۷، شادگان ۱۶۲، کرمانشاه ۱۶۰، پاوه ۱۵۲ و همچنین قصرشیرین، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب در وضعیت هشدار برای ساکنین و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ها اعلام شد.

همچنین طی هفته گذشته، هوای شهرهای اهواز، شوش، ایذه، رامشیر، بهبهان، گتوند، بندر امام، حمیدیه، امیدیه و هندیجان برای گروه‌های حساس ناسالم اعلام شده است.

افزون بر این، مرکز بهداشت در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: بر اساس اطلاعات اداره کل محیط زیست استان قم، شاخص کیفیت هوا (۳۲۹=AQI) در شهر قم به علت ذرات آلاینده معلق (PM ۱۰) در شرایط خطرناک قرار دارد.

در این اطلاعیه توصیه شده است: افراد سالمند، بیماران قلبی یا ریوی، کودکان و زنان باردار از منزل خارج نشوند؛ دیگر افراد هم باید از فعالیت‌های طولانی و سنگین خارج از منزل اجتناب کنند.

از ابتدای امسال تا امروز، هوای شهر قم ۷ روز در وضعیت پاک، ۷۲ روز در وضعیت قابل قبول، ۳۲ روز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۶ روز در وضعیت ناسالم برای عموم مردم، ۲ روز در وضعیت بسیار ناسالم و یک روز در وضعیت خطرناک قرار داشته است.