در پی سرکوب خونین اعتراض‌های چهار ماه اخیر در ایران و فروکش کردن حضور معترضین در خیابان‌ها، به تدریج نتایج تحقیقات، مطالعات و یافته‌ها درباره یکی از گسترده‌ترین اعتراض‌های مردمی علیه جمهوری اسلامی منتشر می‌شود.

گستردگی یا پراکندگی جغرافیایی، شمار شرکت کنندگان، خواسته‌ها، رویکرد‌ها و نتایج کوتاه مدت این اعتراض‌ها، از جمله مسائلی است که در هفته‌های اخیر در برخی گزارش‌ها و تحقیقات به آن‌ها توجه شده است.

سایت «داده‌های باز ایران»، به تازگی نتایج یک پیمایش آنلاین که از پنج تا ۱۵آذر۱۴۰۱ با شرکت حدود هزار و ۸۰۰ نفر برگزار شد را منتشر کرده، که نشان می‌دهد حدود ۶۰ درصد از شرکت کنندگان گفته‌اند در اعتراض‌ سراسری سال ۱۴۰۱ شرکت کرده‌اند. 

دیگر نتیجه این پیمایش نشان می‌دهد سهم مردان در حضور خیابانی ۷۳ درصد، و زنان هم ۲۷ درصد بوده است. در این میان ۴۸ درصد از این مردان متاهل، و ۴۵ درصد مجرد و ۷ درصد باقی مانده هم، معترضان در حال حاضر بدون همسر (طلاق گرفته، جداشده و همسر فوت کرده)  بوده‌اند.

۵۷ درصد از پاسخگویان هم گفته‌اند دست‌کم یکی از اعضای خانواده آن‌ها در اعتراض‌های اخیر شرکت کرده و در مجموع، ۷۶ درصد از پاسخگویان گفته‌اند خود آنان و یا یکی از اعضای خانوده‌ آن‌ها در خیابان‌ها حاضر شده‌اند. 

۵۵ درصد از پاسخگویانی که در اعتراض‌ها شرکت کرده‌اند، گفته‌اند در فاصله‌ای یک ماه پس از مرگ «مهسا امینی» وارد خیابان شده‌اند و ۴۵ درصد نیز گفته‌‌اند در فاصله دو ماه پس از مرگ این دختر سقزی به اعتراض‌‌ها پیوسته‌اند.

این پیمایش همچنین نشان می‌دهد ۷۱ درصد از پاسخگویانی که در اعتراض‌ها شرکت کرده‌اند، گفته‌اند ۱۰ بار یا کمتر از ۱۰ بار، و ۲۹ درصد دیگر گفته‌اند بیشتر از ۱۰ بار در خیابان‌ها حاضر شده‌اند و دفعات شرکت مردان هم بیش از تعداد دفعات شرکت زنان بوده است.

در این پیمایش همچنین مشخص شده که دفعات شرکت افراد بدون تحصیلات دانشگاهی در اعتراض‌ها، بیش از دفعات شرکت افراد دارای تحصیلات دانشگاهی بوده است.

در بخش دیگری از این پیمایش مشخص شده که ۴۱ درصد از پاسخگویان گفته‌اند برای شرکت در اعتراضات به محله دیگری رفته‌اند و ۱۶ درصد در محل خودشان به اعتراض پرداخته‌اند. در مقابل ۴۳ درصد از آن‌ها گفته‌اند هم در محله خود، هم در محله‌های دیگر حاضر شده‌اند.

افراد متاهل نیز بیشتر در محله خود به اعتراض‌ها پیوسته‌اند، حال آن که افراد مجرد، بیشتر هم در محلات دیگر و هم در محل خود در اعتراض‌ها شرکت کرده‌اند.

«همراه داشتن» در اعتراضات، از دیگر بخش‌های این پیمایش است که ۳۹ درصد از پاسخگویان گفته‌اند همواره با «همراه»، ۳۲ درصد هم «گاهی با همراه» و  ۲۹ درصد هم همواره «تنها» در اعتراض‌ها شرکت کرده‌اند.

آن‌طور که نتایج این پیمایش نشان می‌دهد، زنان بیشتر با همراهی دیگران در خیابان‌ها حاضر شده‌اند، حال آن که مردان بیشتر به تنهایی و یا گاهی همراه با دیگران در اعتراض‌ها شرکت داشته‌اند.

افراد دارای شغل دائمی بیشتر با همراهی دیگران وارد خیابان‌ها شده‌اند و افراد دارای مشاغل قراردادی و موقت، بیشتر به تنهایی به اعتراض‌ها پیوسته‌اند.

حدود یک سوم از پاسخگویانی که در خیابان‌ها حاضر شده‌اند هم گفته‌اند در جریان اعتراض‌ها مجروح شده‌اند.

نتایج یک پیمایش، تنها بخشی از واقعیت‌های اعتراض‌های سراسری سال ۱۴۰۱ را بازتاب می‌دهد که مقام‌های جمهوری اسلامی تمایلی به افشای ابعاد آن ندارند.

پراکندگی جغرافیایی مشارکت کنندگان در اعتراض‌ها، از دیگر مباحثی است که مورد توجه مجله تحلیلی «دقیقه» قرار گرفته و تحقیقی با عنوان «بحران نمایندگی سیاسی در ایران» منتشر کرده است.

این تحقیق با بررسی متن یا ویدیوهای منتشر شده از ۲۵شهریور تا ۳۰آبان۱۴۰۱، شهر‌های ایران را به دو دسته «دارای اعتراض» یا «بدون اعتراض» تقسیم کرده است.

در این تحقیق آشکار شده در شهر‌هایی که در ماه‌های اخیر شاهد اعتراض‌های مردمی بوده است، ۲۲.۶ درصد بیشتر از شهر‌های بدون اعتراض، ریزش رای و تحریم انتخابات ثبت شده است.

معنای دیگر این گزاره این است که احتمال مشاهده اعتراض در شهرستان‌هایی که نمایندگی رسمی سیاسی در آن‌ها بیشتر تضعیف شده، بیشتر است و می‌توان از آن به عنوان یکی از عوامل توضیح دهنده بروز اعتراض‌های گسترده در ایران یاد کرد.

بخش دیگری از این تحقیق روشن می‌کند که اعتراض‌های سیاسی در شهرستان‌های پرجمعیت، بیشتر از شهرستان‌های کم‌جمعیت بوده و نشان می‌دهد در این شهر‌ها تحریم انتخابات و ریزش رای منتخبان، بیشتر از شهر‌هایی بوده که در آن‌ها اعتراضی رخ نداده است.

در بخش دیگری از این تحقیق آمده که ۲۲ شهرستان در ایران، بیش از ۶۵ درصد کاهش نمایندگی سیاسی یا به عبارتی دیگر، تحریم انتخابات را تجربه کرده‌اند؛ که از قضا نام بعضی از آن‌ها در اخبار اعتراض‌ها نیز زیاد به گوش رسیده است.

شهرستان‌های سرباز، بوکان، مهاباد، سقز، چابهار، ایرانشهر، مریوان، پیرانشهر، سروان، خاش، بستک، روانسر، جوانرود، ترکمن، پاوه، دهگلان، گمیشان، بانه، شمیرانات، سنندج و اشنویه، از مهم‌ترین شهرستان‌ها و مناطقی هستند که به نوشته این تحقیق، بیشتر تحریم‌های انتخاباتی را تجربه کرده‌اند که اتفاقا اعتراض‌ها در آن‌ها هم بیشتر از سایر نقاط ایران بوده است.

این تحقیق در این رابطه نوشته است: «۷۰ درصد کاهش در نمایندگی سیاسی {در این مناطق} آنچنان زیاد است که اگر کار آن‌ها به اعتراض نمی‌کشید باید تعجب می‌کردیم.»

این تحقیق بروز اعتراض‌های سراسری را نتیجه «بی‌ثمر شدن آرای انتخاباتی و یکدست کردن حکومت» دانسته و نوشته است که «به سختی می‌توان سهم عوامل و تهدیدهای خارجی» در بروز این اعتراض‌ها را پذیرفت.

این تحقیق همچنین اضافه کرده است: «یکدست شدن قدرت، برخلاف نیل به کارآمدی و پیشرفت، چنانچه برخی آن را معرفی می‌کنند، کشور را با معضلات اساسی و تهدیدهای امنیتی مواجه می‌کند.»

نتایج تحقیقاتی که پیش‌تر در ارتباط با اعتراض‌های سال ۱۴۰۱ نیز منتشر شده بود نشان می‌داد این اعتراض‌ها، منجر به افزایش حضور زنان بدون حجاب اجباری در عرصه‌های عمومی شده است.