مهبانگ و پیدایش کیهان

جمعه, 12ام اسفند, 1401

اندازه قلم متن

این مقاله اولین‌بار در تاریخ ۱۳۹۲٫۱۲٫۰۱ به‌صورت سخنرانی ارائه شده است.

دکتر حسن بلوری

برلین، ۲۰۲۳٫۰۳٫۰۳

چکیده

مدل یا فرضیه های ارائه شده برای مهبانگ هیچیک تاکنون به درجه ی اثبات ارتقاء نیافته اند. با این حال ما در این مقاله نه تنها از مهبانگ بلکه از ”پیش از مهبانگ چه بود؟“،”مهبانگ در کجا بود؟“ و ”پس از مهبانگ چه تحولاتی رخ داد؟“ نیز صحبت میکنیم. استدلال و همچنین حدس و گمانهای ما متکی به شواهدی عینی هستند که در طول قرن بیستم و اوایل قرن حاضر به‌دست‌آورده‌ایم. این دستآوردها جهت پژوهش ما را در راستای مهبانگ و تشریح مراحل اولیه کیهان با ملاحظه ی شرایط کوانتومی آن تعیین میکنند. مدل یا فرضیه ای که ما در این‌جا منظور ‌داریم مدل متعارف مهبانگ است. مدلهای به اصطلاح سوداگرانه در پایان مقاله به اختصار معرفی خواهند شد. اما پیش از ورود به اصل موضوع لازم است پس از مقدمه، کوتاه به تاریخچه و مفهوم مهبانگ پرداخته و توضیحاتی را در باره‌ی دو اصل متعارف در رابطه با مهبانگ و مقوله های تقارن و شکست تقارن ارائه دهم که به‌نظرم می‌توانند به فهم بهتر مسئله ی مهبانگ یاری ‌رسانند.

مقدمه

مسئله ی مهبانگ موضوع پژوهش روز است و تاکنون صدها مقاله و کتاب درباره ی آن نگاشته شده است. بیشک این وضع بار سنگین دوگانهای را بر دوش من میگذارد. به این معنا که از یک طرف سعی کنم از تکرار نوشته‌های همکاران تا جائی‌که ممکن است خودداری کنم و از طرف دیگر با حفظ منش علمی، به‌معنای ”نباید بیشتر از آنچه جای گفتن دارد، گفت“، نکاتی را بیان دارم که ما را بهتر و بیشتر با مسئله ی مهبانگ و مشکلات آن آشنا کند.

اذعان میکنم که آدمی وسوسه میشود برخی از مفاهیم این مقاله را باطل شمارد، زیرا که ’عقل سلیم‘ ما را خدشه دار میکنند. اما باید یادآور شد که برای مثال ارسطوئیان نیز نسبت به مکانیک جدید گالیله در ۵۰۰ سال پیش ــ مکانیکی که امروز به نظر ما کاملاً طبیعی مینماید ــ همین احساس را داشتند:

در علم بارها ثابت شده است که ’عقل سلیم‘ همان افکاری است که ما پیش از دست‌یابی به دانشِ ژرفتر داشته ایم.

لازم به ذکر است که تاکنون هیچیک از مدل یا فرضیه های ارائه شده برای مهبانگ به درجه ی اثبات نرسیده‌اند. با این حال ما از مهبانگ صحبت میکنیم، چرا که توانسته ایم در طول قرن بیستم و اوایل قرن حاضر به شواهدی عینی دست‌یابیم که توضیح شکل‌گیری کیهان را اندک زمانی پس از “تلنگر به تقارن اولیه”، به ’هیچ کوانتومی‘ فارغ از تکینگی گرانشی، با یاری نظریه کوانتوم امکان‌پذیر می‌کنند. مهمترین شواهد عینی که تاکنون برای مهبانگ به‌دست‌آورده ایم عبارتند از:

۱. انبساط کیهان، ۲. تابش زمینه ی کیهانی، ۳. توزیع عناصر شیمیائی در کیهان، ۴. نوسانات دمای تابش زمینه ی کیهانی