یکی از دست‌آوردهای مهم جنبش اعتراضی “زن زندگی آزادی” ایجاد همبستگی در میان برخی شخصیت‌ها و گروه‌های مخالف خارج کشور بود که در پی درخواست معترضین داخل و برخی از زندانیان سیاسی صورت گرفت.

تاکنون سه منشور و بیانیه مبنی بر همراهی و همدلی مخالفین با هدف گذار از جمهوری جهل و جنایت و رسیدن به نظامی سکولار دمکرات انتشار یافته و نشست‌های گوناگونی در این باره تشکیل شده است. یکی از این نزدیکی‌ها بیانیه “همگامی” پنج گروه جمهوری‌خواه است که موضوع این مقاله را تشکیل می‌دهد.

این بیانیه در مقدمه “گذار خشونت پرهیز از جمهوری اسلامی” را شرط لازم برای استقرار دمکراسی به شمار می‌آورد اما شرط کافی  برای تداوم دمکراسی را “ایجاد نظام سیاسی مبتنی بر جمهور مردم و سازکارهای بازدارنده در برابر بازسازی استبداد و اقتدارگرایی” می‌سنجد که “ریشه در نظام سلطنت و ولایت دارد”[۱]

هرچند تاریخ گذشته و معاصر کشور ما شاهد استبداد هزاران ساله سلطنتی و استبداد دینی فقاهتی بوده است اما تاکید بیانیه مزبور بر نظام “جمهوری” به عنوان نظامی که دمکراسی را در کشور تامین خواهد کرد نادیده گرفتن ۱- راه کارهای “غیرخودی‌ها” برای برقراری دمکراسی در کشور و ۲- حق انتخاب مردم در نوع حکومت پس از فروپاشی جمهوری دینی است.

واقعیت دورمانده در بیانیه تک‌روانه “همگامی” نادیده انگاشتن موزاییک قومی و فکری در جامعه ایرانی است که بدون همگامی و همیاری آنان با در نظرگرفتن حقوق قومی و ملی‌شان، هیچ گرایش سیاسی به تنهایی قادر نخواهد بود از جمهوری اسلامی گذر و نظامی دمکراتیک برپایه رای آزادانه ایرانیان و مشارکت اکثریت مردمان کشور بنا نهد.

از هدف‌های بیانیه جمهوری خواهان تاکید بر “افزایش همگرایی و انسجام در صفوف نیروهای جمهوری خواه” و “تقویت بلوک جمهوری خواه در اپوزیسیون” اعلان شده است. این در حالی است که گروه پنج‌گانه تا کنون از جذب “جمهوری‌خواهان دموکرات و لاییک”[۲] ناکام مانده و با تاکید بر ” تمامیت ارضی”[۳] البته در کنار “یکپارچکی سرزمین” حساسیت تشکل‌های اتنیک به ویژه احزاب کرد در رابطه با این عبارت را که در ۴۳ سال گذشته به بهانه آن مورد سخت‌ترین سرکوب‌ها از جانب جمهوری فقاهتی قرار گرفته‌اند، نادیده گرفته است. 

بیانیه پنج‌گانه جمهوری‌خواهی در تناقض با گزاره آغازین که “گذار از جمهوری اسلامی” را به عنوان هدف جنبش زن زندگی آزادی اعلان کرده است، در میان خطوط، هنوز نیم نگاهی به تجربه شکست خورده اصلاحات در ایران دارد. این بیانیه از جمله “ارائه راهکار برای حل مشکلات کشور، قبل و بعد از دوران گذار، از طریق تامین موازنه بین فعالیت‌های کوتاه مدت و دراز مدت با هدف کاهش مخاطرات کشور و فراهم شدن زندگی بهتر برای مردم..”[۴] را از جمله فعالیت‌های این سازمان‌ها برمی‌شمارد. گویا هنوز رهبران جمهوری‌خواه به تن دادن خامنه‌ای و هسته سخت قدرت به “راهکارها برای حل مشکلات کشور” امید بسته‌اند. این درحالی است که حتی برخی از اصلاح‌طلبان پیشین با طرح لزوم انجام رفراندوم و تدوین قانون اساسی نوین برای کشور، مرگ اصلاحات در درون جمهوری اسلامی را اعلان کرده‌اند.

نادیده گرفتن ظرفیت اعتراضی ایرانیان خارج کشور نسبت به سرکوب جنبش داخلی که در چهار دهه گذشته بی‌سابقه بوده است، از دیگر ویژگی‌های بیانیه “همگامی” است.

اعتراض‌های گسترده ایرانیان در ۱۵۰ شهر جهان از استرالیا و نیوزلند گرفته تا اروپا و از کانادا تا ایالت‌های گوناگون آمریکا، توانست صدای تبعیض و سرکوب علیه زنان، جوانان و اتنیک‌ها را از کردستان و بلوچستان تا تهران و آذربایجان و صدها شهر دیگر ایران به گوش جهانیان و دولت‌های دمکراتیک برساند و دولت‌های غربی را از مماشات بیشتر با جمهوری اسلامی برحذر دارد.

نشست شخصیت‌های شناخته شده ایرانی و نمایندگان ایرانی‌تبار در کشورهای اروپایی با نمایندگان پارلمان اروپا و غیره در کنار تظاهرات دهها هزار نفری ایرانیان در خارج کشور نقض حقوق بشر در ایران را در مرکز توجه قرار داد و از جمله انزوای بیشتر خامنه‌ای، خروج ایران از شورای مقام زن و تشکیل کمیته حقیقت‌یاب شورای حقوق بشر در مورد سرکوب‌های وحشیانه در کشور را سبب گردید.

این نشست‌ها نباید به عنوان دعوت از کشور‌های خارجی به دخالت در امور داخلی کشور و “آلترناتیو سازی” از سوی آنان به شمار آید. انفعال در بهربرداری از ظرفیت‌های ایرانیان خارج کشور و ملت‌ها و دولت‌های دمکراتیک به سود جنبش داخل نیست.

با این حال منصفانه است گفته شود که تاکید بیانیه “همگامی” از جمله بر “تاب‌آوری در مواجهه با نظرات دیگران”، “رعایت موازین حقوق بشری”، “انجام دادخواهی در چارچوب رعایت آیین دادرسی عادلانه و حقوق متهم”، “آزادی، عدالت اجتماعی در کنار توسعه اقتصادی”، توجه به بحران محیط زیست، “دموکراسی و توسعه پایدار” و سرانجام “از میان برداشتن نابرابری و تبعیض اتنیکی و مذهبی” از ویژگی‌های مثبت این همکاری است.

باید امید داشت که گروه‌های مخالف از جمله پنج گانه جمهوری خواه با پرهیز از تک روی و خود محوری با تشکیل جبهه‌ای از اکثریت مخالفین جنبش زن زندگی آزادی را در گذار از جمهوری دینی یاری رسانند.

فروردین ۱۴۰۲
mrowghani.com
——————————————
[۱]  – همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ایران، ایران امروز، شنبه ۱۲ فروردین ۱۴۰۲
[۲]  – ‌ندای آزادی، جنبش جمهوری خواهان دموکرات و لائیک ایران
[۳] – همگامی
[۴]  – همان جا