روز دوشنبه ۳۰ مرداد۱۴۰۲، ویدیویی منتشر شد از حضور شماری از ساکنان محله اکباتان اهواز که در اعتراض به عدم تحقق وعده‌های مسوولان شهرداری برای تامین امکانات اولیه همچون آسفالت کردن محله تجمع کرده، و مدیران شهرداری را بازخواست می‌کردند.
شهرک اکباتان در منطقه چهار شهرداری اهواز، در ساحل رودخانه کارون، در مجاورت منطقه گلستان و کنار پل فولاد قرار دارد و با گذشت بیش از یک دهه از فروش ملک و ساخت‌وساز خانه در این منطقه، فاقد شبکه آب، فاضلاب، گاز و آسفالت است.
روایت برخی از ساکنان از میزان محرومیت در این منطقه را در این گزارش می‌خوانید.
***
نام شهرک اکباتان اهواز حتی برای من به‌عنوان نویسنده این گزارش که بخش بزرگی از دوران زندگی‌ام را در این شهر گذرانده‌ام و به گوشه و کنارش اشراف دارم، نامی غریب بود. اکباتان در نگاه من با محله زیبای خیابان‌کشی‌شده و پر از آپارتمان‌های هم‌شکل، با ساکنانی که می‌گفتند برای هیچ‌کاری نیازمند خروج از شهرک‌شان نیستند، در تهران گره می‌خورد؛ اما در جریان تحقیق درباره شهرک اکباتان اهواز هرچه بیشتر جست‌وجو کردم، از آن تصویر دورتر شدم.
شهرک اکباتان اهواز کجاست؟
شهرک اکباتان اهواز کمتر از یک دهه قبل در منطقه چهار این شهر که به «گلستان» شهرت دارد، ساخته شد. با ده خیابان اصلی و ده خیابان ترابری که فقط خانه دارد. نه خبری از آسفالت است نه شبکه آب و فاضلاب، نه خدمات شهری، مدرسه و خانه بهداشت، نه پارک محله‌ای و کافه و رستوران.
خبرگزاری «مهر» پیش‌از این، پروژه اکباتان اهواز در منطقه انتهای شهرک برق را یکی از طرح‌هایی که در قالب طرح «اقدام ملی مسکن» تعریف می‌شود معرفی کرده و نوشته بود که قرار است با ۵۳۵ واحد مسکونی، در هفت بلوک اجرایی شود. به‌نظر می‌رسد سازندگان این شهرک به‌دنبال ساخت فضایی شبیه به اکباتان در تهران بوده‌اند، اما سلطه رانت و فساد بر پروژه‌های شهرداری، این امکان را از آن‌ها سلب کرده است.
«ابوطارق»، نام مستعار فردی است که در نزدیکی شهرک اکباتان اهواز بنگاه املاک دارد. او به «ایران‌وایر» می‌گوید: «قیمت ملک در اکباتان با بقیه مناطق گلستان چندان فرقی ندارد و همپای بقیه جاها گران شده، اما از ده سال قبل به اینور، هیچ‌چیز در این منطقه تغییر نکرده است.»
این شهروند اهواز که به‌واسطه شغلش با افرادی که در این منطقه صاحب خانه هستند آشنایی دارد، به ایران‌وایر می‌گوید: «خانه‌ها همه سند دارند. موقعیت شهرک هم خوب است، اما نمی‌دانم چرا انگار بخشی از شهر اهواز نیست. یعنی در طول ده سال یک شبکه فاضلاب یا آسفالت خیابان هم نباید به اینجا برسد؟یک عده که خانه خریده‌اند به ستوه آمده‌اند و قصد فروش دارند، الان سه سال است ملکشان را برای فروش گذاشته‌اند، اما هیچ‌کس پول بالای چنین ملکی نمی‌دهد.»
مصائب ساکنان اکباتان؛ هفته‌ای یکبار زباله‌هایمان را می‌برند
یکی از فعالان فرهنگی شهر اهواز که به‌دلایل امنیتی نمی‌خواهد نامش فاش شود، درباره این شهرک و چالش‌های پیش روی ساکنانش به ایران‌وایر می‌گوید: «ساکنان این شهرک اغلب عرب هستند. خیلی‌هایشان از روستاهای اطراف صنایع فولاد مثل “چنیبیه”، به سودای برخورداری از امکانات شهری به اهواز نقل مکان کردند، اما جز رنج و سختی و بیماری، چیزی عایدشان نشده است.»
این فعال فرهنگی می‌گوید، حتی یک خدمات شهری ساده مانند جمع‌آوری زباله‌های خانگی از ساکنان شهرک اکباتان دریغ می‌شود: «خیابان‌ها که اصلا سطل زباله ندارند، خانواده‌ها هم زباله‌هایشان را در جای‌جای خیابان روی هم می‌ریزند که هفته‌ای یک روز ماشین جمع‌آوری زباله بیاید و جمع کند. تصور کنید وضعیت بهداشت منطقه در روزهای گرم تابستان با شیرابه‌هایی که از زباله روان می‌شود، هجوم حشرات و جانوران موذی و بوی فاضلاب، چگونه خواهد بود.»
این فعال فرهنگی می‌گوید در پشت این شهرک، نیزاری وجود دارد که گاهی که ماشین شهرداری برای بردن زباله‌ها به آنجا نمی‌آید، مردم زباله‌ها را به آنجا منتقل کرده و می‌سوزانند: «آلودگی اندر آلودگی.»
شهرک اکباتان چنانچه در تصاویر منتشر شده از آن قابل رویت است، فاقد شبکه فاضلاب شهری است و فاضلاب منازل به رودخانه کارون هدایت می‌شود.
ابوطارق، صاحب بنگاه املاک نزدیکی این شهرک، با خنده به ایران‌وایر می‌گوید: «تنها شانسی که ساکنان این شهرک دارند این است که وعده مجانی بودن آب برایشان عملی شده، اما از باقی جهات فلاکت است و بس»
شهرک اکباتان متولی ندارد
رییس مرکز بهداشت غرب اهواز، پیش‌تر درباره مشکلات مرتبط با عدم ارائه خدمات بهداشتی در این شهرک گفته است: «شهرک اکباتان جزو مناطق تازه تاسیس شهر اهواز است که متاسفانه باید گفت متولی ندارد و هیچ‌یک از ارگان‌های خدمات‌رسان، زیربار خدمات‌دهی به این منطقه نمی‌رود.»
«مهران احمدی بلوطکی»، آمار خانوارها در این شهرک را که مطابق با آخرین سرشماری که در اسفند ۱۳۹۶ انجام شده است، ۲۳۰ خانوار و نزدیک به هزار نفر اعلام کرده و گفته است: «حتما این رقم حالا بیشتر شده است. ساکنان این شهرک خدمات بهداشتی خود را از مرکز شماره چهار در کوی سعدی و پایگاه‌های تابعه در کوی مجاهد اهواز می‌گیرند.»
او در ادامه تایید کرده است که برای خدمات‌دهی بهداشتی به ساکنان این منطقه، ابتدا باید «جزو ساختار شهری» قرار بگیرد و امکان دسترسی به خانه‌ها ممکن باشد، مشکل آب آشامیدنی و فاضلابش حل شود و بعد خدمات بهداشتی مستقیم به آن‌ها ارائه شود، اما متاسفانه هیچ‌یک از ارگان‌ها تقبل نکرده‌اند سهم خود را در این زمینه ادا کنند.»
فعال فرهنگی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، نیز می‌گوید: «ساکنان منطقه بارها در مقابل شهرداری منطقه چهار اهواز تجمع کرده‌اند که آخرینش ۳۰مرداد بود. خیلی‌هایشان از سر ناچاری برای دفع فاضلاب، در خانه‌هایشان چاه زده‌اند. بعضی فاضلاب را به خیابان هدایت می‌کنند، عده‌ای هم آن را به رودخانه هدایت کرده‌اند. اینجا نه وضعیت مشابه زندگی در روستاست، نه از قواعد زندگی شهری تبعیت می‌کند. ملغمه‌ای که هیچ‌یک از ارگان‌ها هم برای ساماندهی آن پیش‌قدم نمی‌شوند.»
به گفته این فعال فرهنگی ،زمین‌های این منطقه پیش‌از اینکه فروخته شود، متعلق به شماری از «سادات نعمتی» در اهواز بوده که بعدها توسط دولت مصادره شده و به فروش رسیده است.
سادات نعمتی و مصادره اموالشان
گفت‌وگو با یکی از اهالی قدیمی شهر اهواز درباره «سادات نعمتی» و مالکیت آن‌ها بر زمین‌های منطقه موسوم به اکباتان، داده‌های تازه‌ای درباره این منطقه مطرح می‌کند.
به گفته این فرد مطلع، «خاندان نعمتی در اهواز تاریخ پرفراز‌و‌نشیبی دارند. سادات نعمتی از نزدیکان شیخ خزعل کعبی، حاکم خوزستان در اهواز بودند. بعد از وقایعی که برای اعلام استقلال و حکومت خودمختاری از ایران رخ داد و با مداخله دولت‌های بریتانیا و برخی دیگر به نتیجه نرسید، سید نعمت یکی از اعضای این خاندان به کاشان تبعید شد. در زمانی که محمدرضا شاه به قدرت رسید، موفق شد خاندان نعمتی را جذب خود کند. سید کریم و سید یوسف در این خانواده جزو نزدیکان محمدرضا پهلوی بودند و بدون مشورت آن‌ها در خوزستان تصمیمی گرفته نمی‌شد.»
زمین صنایع فولاد فعلی اهواز یکی از املاک این خاندان است که در دوران محمدرضا شاه پهلوی از این خاندان خریداری شده، اما به گفته فرد مطلعی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، تمامی اموال سادات نعمتی توسط مسکن و شهرسازی جمهوری اسلامی مصادره شد. این فرد آگاه می‌گوید: «تقریبا تمامی منطقه چهار اهواز اموال این خانواده بوده که مصادره شده است و وضعیت بازمانده‌های این خاندان به‌واسطه فشارهایی که جمهوری اسلامی به آن‌ها وارد کرده، بسیا غیرانسانی است.»
اعتراض مردم به شهردار؛ پول گرفتید آسفالت نکردید
فعال فرهنگی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، با اشاره به آخرین تجمع اعتراضی شماری از ساکنان این شهرک در دفتر شهردار منطقه چهار اهواز می‌گوید: «مدتی قبل که مردم این شهرک برای مطالبات خود دست به اعتراض زده بودند، یکی از مهندسان شاغل در شهرداری منطقه چهار به آن‌ها می‌گوید ۵۰ میلیارد تومان بودجه فقط برای آسفالت خیابان‌های شما گرفته‌ایم. شش ماه می‌گذرد و خبری نمی‌شود که نمایندگان ساکنان منطقه برای پیگیری این موضوع مراجعه می‌کنند و متوجه می‌شوند اساسا این حرف نادرست و در اصطلاح وعده سر خرمن بوده است.»
به گفته این منبع مطلع، مبلغ مذکور برای مشکلات «منطقه چهار» دریافت شده و اکباتان نیز بخشی از این منطقه است، اما پیش از آسفالت باید کارهای زیربنایی مهم‌تری در آن سامان پیدا کند: «انگار فقط می‌خواسته‌اند مردم را از سر باز کنند. وقتی مردم برای پیگیری رفتند، به آن‌ها گفته می‌شود که قبل از آسفالت کردن شهرک، ابتدا باید تاسیسات زیرزمینی منطقه مثل انشعاب آب‌و‌فاضلاب انجام شود. شهرداری مدعی است که آسفالت کردن کاری برایش ندارد، اما بدون احداث تاسیسات زیرزمینی ممکن نیست.»
قائم‌مقام وقت مدیرعامل شرکت آبفا اهواز، سال ۱۳۹۹ مدعی شده بود که «سند توسعه آب منطقه اکباتان اهواز آماده شده و تنها فرآیند مناقصه آن باقی مانده است.»
«احمد باقری»، در همان روزها وعده داده بود که فرآیند مناقصه انشعاب آب‌و‌فاضلاب این شهرک در ۲۵ روز آینده انجام خواهد شد و سه تا چهار ماه طول می‌کشد که «احداث شبکه آب و فاضلاب این شهرک آغاز شود.»
وعده‌هایی که تا لحظه تنظیم این گزارش، به نتیجه نرسیده است.
شهروندان چه می‌گویند؟
به دشواری و با کمک ابوطارق موفق می‌شوم با یکی از ساکنان شهرک اکباتان گفت‌وگو کنم. تلفن هوشمند ندارد و به‌سختی فارسی حرف می‌زند، اما ابوطارق کمک می‌کند و جمله‌هایش را ترجمه می‌کند.
این شهروند ۴۸ ساله صاحب ۵ فرزند است. می‌گوید: «سه دختر دارم و دو تا پسر. دخترها را فرستاده‌ام خانه بخت، پسرها هنوز کوچکند. وضع مالی بدی ندارم. اگر می‌دانستم عاقبت خانه‌ام این می‌شود، در گلستان خانه می‌خریدم. خواستم به خانواده‌ام نزدیک باشم. پسر بزرگشان هستم. الان ده سال است زمستان وقتی می‌خواهم از خانه بیرون بروم عزا می‌گیرم از میزان گلی که به کفشم می‌چسبد. تابستان هم از بوی گند زباله‌ها که حتی وقتی کولر روشن باشد هم بویش آزارمان می‌دهد، رویش را نداریم مهمان دعوت کنیم.»
از او می‌پرسم چه چیزی الان اولویت اول ساکنان است؟ مرد صبورانه و محجوب می‌گوید: «آسفالت خانم. تا آسفالت نشود، هیچ‌کس به ما خدمات نمی‌دهد.»
فعال فرهنگی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده است، می‌گوید: «چیزی که خیلی سوال‌برانگیز است این است که چطور برای منطقه‌ای که زیرساخت‌های لازم و ضروری را ندارد، پروانه ساخت و پایان کار صادر کرده‌اند؟ قیمت خیلی از خانه‌های اینجا واقعا با قیمت خانه‌های مناطق خوب و برخوردار اهواز برابری می‌کند، حتی خانه‌های شیکی هم ساخته شده، اما هیچ‌کس نمی‌داند دقیقا چرا موضوع ارائه خدمات شهری در این منطقه به محاق رفته و رسیدگی نمی‌شود.»
تلاش‌های ایران‌وایر برای برقراری تماس با شهردار منطقه چهار اهواز برای پاسخ دادن به این سوالات به نتیجه نرسید، اما ایران‌وایر حق ارائه پاسخ و توضیح برای شهرداری منطقه چهار اهواز به این وضعیت را محفوظ می‌داند.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید