در شرایطی که بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، وضعیت هوای پایتخت ایران در اولین روز زمستان همچنان ناسالم است و برای گروه‌های حساس خطرآفرین خواهد بود، این نهاد کنترل‌کننده کیفیت هوا می‌گوید تهرانی‌ها در آذرماه ۲۹ روز از تنفس هوای پاک و سالم بی‌بهره بوده‌اند.

بر اساس تازه‌ترین گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، پایتخت‌نشین‌ها در ماه گذشته خورشیدی چهار روز هوای کاملا ناسالم، ۱۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و بیماران قلبی و ریوی، هشت روز هوای قابل‌قبول یا در مرز آلودگی و تنها یک روز هوای پاک تنفس کرده‌اند، شرایطی که افزایش تعداد جان‌باختگان بر اثر تشدید آلودگی هوا را به‌همراه خواهد داشت.

این درحالی است که بنا بر آمارهای رسمی، علاوه بر تهران، کیفیت هوا در استان‌های البرز، اصفهان، خوزستان، مرکزی و آذربایجان شرقی نیز در روزهای اخیر «بحرانی و ناسالم» گزارش شده است.

گزارش‌های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران نشان می‌دهد که برخلاف ادعای برخی از مسئولان، وضعیت هوای پایتخت هرساله در ماه‌های پاییز و زمستان نسبت به سال‌های گذشته بدتر و بحرانی‌تر شده است. به‌طور مثال؛ در آذر ۱۳۹۷ تهرانی‌ها ۱۹ روز هوای قابل‌قبول و پاک داشتند، اما در آذر ۱۳۹۸ تعداد این روزها به ۱۲، در آذر ۱۳۹۹ به ۱۰ و در آذر ۱۴۰۰ نیز تعداد روزهایی که کیفیت هوای تهران قابل‌قبول و پاک بود به عدد چهار رسید.

مرگ زودرس در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و ریوی، بروز حملات قلبی و ابتلا به سرطان ریه برای تمامی شهروندان، تشدید آسم، کاهش عملکرد ریه و افزایش علائم تنفسی، ازجمله مشکلاتی است که آلودگی هوا برای سلامت انسان ایجاد می‌کند.

در همین حال علیرضا زالی، رئیس دانشگاه پزشکی بهشتی، روز ۳۰ آذرماه در تهران اعلام کرد: «از هر ۱۰ دختر ایرانی، دست‌کم یک نفر و در سراسر ایران بین دو تا سه میلیون دختر به بیماری اندومتریوز مبتلا هستند» و سپس توضیح داد که «آلودگی هوا» از دلایل اصلی ابتلا به این بیماری محسوب می‌شود. آندومتریوز یک نوع اختلال دردناک در رحم زنان است که در اثر آن، بافتی مشابه بافت داخل رحم خارج از رحم شروع به رشد می‌کند و در پی آن تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و بافت پوشاننده لگن بیمار درگیر می‌شود. خونریزی شدید و قاعدگی‌های دردناک، درد شدید هنگام رابطه جنسی، سوزش و ناباروری از پیامدهای بیماری آندومتریوز محسوب می‌شوند.

همچنین در شرایطی که برخی از کشورهای خاورمیانه برای مقابله با بحران آلودگی هوا از فناوری‌های نوین و پیشرفته مانند بارورسازی مصنوعی ابرها استفاده می‌کنند، مدیران دولتی و حکومتی در ایران تنها نظاره‌گر این شرایط‌اند و هیچ برنامه‌ای برای کاهش آلودگی‌ها ندارند.

سوخت مازوت یا نفت کوره در پالایشگاه‌های چندین استان و همچنین استفاده از وسایل نقلیه فرسوده و غیرمجاز، ازجمله دلایل اصلی کاهش کیفیت هوا در ایران معرفی شده است. اگرچه موضوع آلودگی هوا و شانه خالی کردن مدیران نهادهای مختلف از زیر بار مسئولیت خود برای حل این مشکل تازگی ندارد، اما آنچه در هفته‌های گذشته درباره مازوت‌‌سوزی و استفاده از «بنزین پتروشیمی» مطرح شد، نگرانی‌ها درخصوص به خطر افتادن سلامتی مردم ایران را افزایش داد.

معصومه ابتکار، رئیس سابق سازمان محیط زیست، روز سه‌شنبه هفته گذشته در گفت‌وگو با پایگاه خبری انتخاب درباره استفاده از بنزین خطرناک پتروشیمی هشدار داد و گفت: «برخی کارشناسان می‌گویند زمزمه بازگشت بنزین پتروشیمی به جایگاه‌ها دوباره مطرح شده و با کمبود بنزین ناچار به این کار شده‌اند.»

معصومه ابتکار درباره علت تولید بنزین پتروشیمی توضیح داد: «واردات بنزین از سال ۱۳۸۸ قطع شد. به علت بی‌برنامگی در آن دوره، یک نفر پیشنهاد داد که کسری بنزین را از محل ترکیبات بنزین تولیدی در پتروشیمی‌ها تامین کنیم. آن ترکیب از نظر استاندارد اصلا بنزین نیست و برای سلامتی بسیار خطرناک است و ترکیبات بنزن و تلوئین در آن بسیار بالاتر از حد استاندارد است. مثلا بنزن یک ترکیب کارتینوژن درجه آ است و به سرطان منجر می‌شود؛ اما متاسفانه از سال ۱۳۸۹ این کار صورت گرفت.»

اکنون در حالی‌ که آلودگی هوا جان و سلامتی مردم در ایران را در معرض خطر جدی قرار داده است و دستگاه‌های اجرایی در ایران نیز از اجرای وظایف خود بر اساس قانون هوای پاک طفره می‌روند، علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌ زیست، نیز روز ۲۹ آذرماه آب پاکی را روی دست مردم ریخت و گفت معضل آلودگی هوا در ایران دست‌کم تا یک دهه حل نمی‌شود.