رقیه رضایی
این گزارش درباره کشته شدگان حمله نظامی پاکستان به خاک ایران است. افرادی که جمهوری اسلامی آنها را «تبعه بیگانه» خواند و موجی منفی علیه خود در میان افکار عمومی ایرانیان بهراه انداخت.
***
پهلو به پهلو دراز کشیدهاند، پوشیده در کفن. بعضی کفنپیچیدهها اما کوچکاند، کودکاند. بعضی کفنها خونآلودند. در گرگ و میش تاریکی هوا، به رسم اهل سنت که منتظر صبح نمیمانند، به صف، در انتظارند تا در «حقآباد» سراوان، به خاک سپرده شوند. همانجا که سحرگاه پنجشنبه ۲۸ دی ۱۴۰۲، جنگندههای ارتش پاکستان در پی حمله موشکی سپاه پاسداران ، «مواضع تروریستی» را هدف و به گفته مقامات ایران دستکم جان ۱۰ نفر را گرفتند؛ ۴ کودک و ۳ زن هم در میانشان.
نام شان چه بود؟ که بودند و چه میکردند؟ این گزارش درباره آنهاست، آنهایی که پاکستان گفت «تروریست» بودند و ایران، آنها را «اتباع غیرایرانی» خواند.
پنجشنبه ارتش پاکستان کیلومترها در عمق خاک ایران، در هفت حمله، به گفته وزارت خارجه این کشور، «مخفیگاه تروریستها» را هدف قرار داد. حکومت ایران میگوید در آن حمله ۱۰ نفر «اتباع غیرایرانی» کشته شدهاند، ولی فعالان حقوقبشر در بلوچستان، تعداد را ۱۲ نفر و افراد کشته شده را «شهروندان بلوچ» خواندهاند. این حملات یک روز بعد از آن صورت گرفت که سپاه پاسداران، مواضعی را در خاک پاکستان مورد حمله موشکی و پهپادی قرار داد.
حکومت ایران، قبلا مواضع مورد حمله قرار گرفته شده در استان بلوچستان پاکستان را محل استقرار «جیش العدل»، یک گروه مخالف مسلح در بلوچستان که حکومت آن را تروریستی میداند، توصیف کرده بود.
درباره کشتهشدگان این حمله نظامی چه میدانیم؟
ارتش پاکستان اعلام کرده که چند «تروریست» از جمله «دوستا»، مشهور به «بیجار»، «ساحل»، معروف به «سوغات»، «وزیر»، مشهور به «وازی» و چند تن دیگر کشته شدند.
این عملیات با اسم رمز «مرگ بر سرمچار» اجرا شده که به فارسی به معنای «فدایی» است. در پاکستان به استقلالطلبان بلوچ، سرمچار گفته میشود. اما، به گفته «علیرضا مرحمتی»، معاون سیاسی امنیتی استانداری سیستان و بلوچستان، در میان کشته شدگان در این حمله، سه زن، چهار کودک و دو مرد کشته شدند.
او در گفتگویی زنده با «شبکه خبر» صداوسیمای جمهوری اسلامی، مدعی شد که این افراد کشته شده، «غیرایرانی» هستند و مجری برنامه نیز، «خدا را شکر» گفت و از او تشکر کرد. روی دیگر ماجرا اما، گزارشهایی است که از سوی سازمانهای حقوقبشری بلوچ منتشر شده است.
ساعاتی بعد از حمله نظامی پاکستان، سازمان حقوقبشری «حالوش» در گزارشی اعلام کرد که در مجموع ۱۲ نفر در حملات هوایی ارتش پاکستان کشته و زخمی شدند.
بر اساس این گزارش، ۵ زن، ۴ کودک و یک مرد جان باخته و یک مرد و یک زن دیگر هم زخمی شدهاند.
حالوش اعلام کرده که بیشتر کشتهشدگان در سراوان، از خانوادههای اعضای گروههای استقلالطلب بلوچ (پاکستان) و ساکنان روستاهای مرزی (ایران) بودهاند.
همزمان، «کمپین فعالین بلوچ» نیز در گزارشی اعلام کرد که ۱۲ نفر از جمله ۶ کودک و ۴ زن کشته و یک مرد و یک زن نیز زخمی شدهاند. در این گزارش، عنوان شده که همگی کشتهشدگان و افراد مجروحشده، شهروندان بلوچ بودهاند.
کشتهگان در خواب؛ جان بیبی و کودکان خردسالش
چهار نفر از کشتهشدگان حمله نظامی پاکستان به سراوان، از یک خانوادهاند؛ «جان بیبی»، مادر ۳۵ ساله و سه طفل خردسالش، «بابر دوست»، حدودا دو ساله، «هانی دوست»، ۳ ساله و «چراغ دوست»، چند ماهه.
با توجه به اینکه حملات به روستای حقآباد محل کشته شدن این مادر و سه فرزند خردسالش حدود ۴ صبح بوده، احتمالا آنها در خواب بودند که خانهشان هدف قرار گرفته شد.
بر اساس اطلاعاتی که حالوش منتشر کرده، نام همسر جان بیبی و پدر فرزندانش، «دوستین بلوچ» است. از سرنوشت دوستین خبری در دست نیست.
اگرچه اطلاعات بیشتری درباره این زن و کودکان کشته شدهاش منتشر نشده، فعالان بلوچ و کاربران شبکههای اجتماعی، نظام جمهوری اسلامی و دولت پاکستان را بابت قتل این غیرنظامیان در حملات تلافیجویانه مقصر میدانند.
دولت پاکستان مدعی شده که به طور «هدفمند»، اهداف حملات خود را در نظر گرفته تا از «تلفات و خسارات جانبی»، اجتناب کند.
روابط عمومی ارتش پاکستان ادعا کرده که پایگاههای «ارتش آزادیبخش بلوچستان» و «جبهه آزادیبخش بلوچ»، دو گروه مسلح استقلالطلب را در ایران «پایگاههای امن» دارند، هدف قرار داده است.
ارتش پاکستان اما در لفافه نیز به حملات ایران اشارهای داشته، حملاتی که به گفته کارشناسان امنیتی، دولت و ارتش پاکستان برای پاسخگویی به آن «تحت فشار» بودند. ارتش پاکستان در بیانیهاش بدون نام بردن از ایران، نوشته است: «ارتش آماده است تا از کشور در برابر هرگونه ماجراجویی حفاظت کند.»
اگرچه در سالهای گذشته پاکستان همیشه مدعی بوده که این دو سازمان استقلالطلب بلوچ در خاک ایران با امنیت حضور دارند، بلافاصله بعد از حملات پاکستان در بیستونهم دیماه، سخنگوی جبهه آزادیبخش بلوچ در بیانیهای عنوان کرد که این جبهه پایگاه و پناهگاهی در ایران ندارد.
ایران نیز هیچگاه حضور گروههای مسلح بلوچ که علیه پاکستان فعالیت میکنند، را در خاک خود نپذیرفته است. با این حال، ایران و پاکستان پیش از این در تعقیب و ترور نیروهای سیاسی مخالف خود با همدیگر همکاریهایی داشتهاند. یکی از این موارد، همکاری دستگاه امنیتی پاکستان با وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی در سال ۱۳۸۸ بود.
در اسفندماه ۱۳۸۸، وزارت اطلاعات ایران اعلام کرد که «عبدالمالک ریگی»، رهبر گروه مسلح «جندالله» را «در خارج از کشور بازداشت و به داخل انتقال» داده است.
اگرچه مقامات امنیتی جمهوری اسلامی هرگز به همکاری دستگاه امنیتی پاکستان با خود اعتراف نکردند، اما شواهد و گفتههای برخی از مقامات، مبنی بر «ریگی از نقطهای به نقطهای دیگر برای طراحی توطئه و شرارت جدیدی عازم بود که به کمک نیروهای امنیتی و اطلاعاتی که از قبل توری را در این ارتباط پهن کرده بودند»، شائباتی را ایجاد کرد که او توسط دستگاه امنیتی پاکستان لو داده شده است.
بعدا گزارشهایی مبنی بر اینکه ریگی با نام جعلی و گذرنامه کشور افغانستان در یک فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ خطوط هواپیمایی قرقیزستان در مسیر دوبی به بیشکک در حال پرواز بوده، که در آسمان ایران سه جنگنده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی با شلیک هوایی، هواپیما را مجبور به فرود اضطراری در فرودگاه بندرعباس کرده و ریگی را از آن پیاده کردند.
جمهوری اسلامی پس از پخش ویدیوی اعترافات اجباری عبدالمالک ریگی و صدور حکم اعدام برای او، مدعی شد که او را در سیام خرداد ۱۳۸۹ اعدام کرده است. اما، همانزمان گزارشهای غیررسمی از مرگ او زیر شکنجه نیز منتشر شد.
ماهکان، نجمه بلوچ و دو فرزندش؛ عمه و برادرزادهای که کشته شدند
نام «ماهکان بلوچ» و «نجمه بلوچ»، دختر خردسال و خواهر «بشام بلوچ» نیز در میان اسامی قربانیان احرازهویت شده حملات جنگندههای ارتش پاکستان به سراوان است.
اما به جز این دو نفر، فرزندان نجمه بلوچ نیز در حمله به منزلی که این عمه و برادرزاده در آن خواب بودند، کشته شدهاند. اسامی فرزندان خانم بلوچ اعلام نشده است.
به گزارش حالوش، بخشی از حملات سحرگاه پنج شنبه ۲۸ دیماه، به منازل مسکونی دو تن از فرماندههای ارشد گروههای استقلالطلب بلوچ به نامهای «بشام بلوچ» و «دوستین» بوده که در منزل بشام، چهار نفر کشته و بشام و همسرش نیز زخمی شدهاند. در منزل دوستین نیز چهار نفر کشتهاند.
بنا بر این گزارش، از هویت دیگر قربانیان این حادثه هنوز اطلاعی در دست نیست.
گزارشها همچنین حاکی از این است که منزل شماری از روستاییان در دزک استان سیستان و بلوچستان نیز تخریب شده است.
کمپین فعالین بلوچ عنوان کرده که در روستای دزک از توابع سراوان، منزل مسکونی مولوی «عارف سپاهی»، شهروند بلوچ ایرانی و پنج منزل دیگر با موشکهای ارتش پاکستان هدف قرار گرفتند که در نتیجه آن «منازل مسکونی تخریب و اهالی منازل دچار جراحت جزیی شدند.»
همچنین عنوان شده که تعدادی از دامهای شهروندان نیز در این حملات از بین رفتهاند ولی از تعداد دقیق افراد مجروح شده در این بخش از حملات و دامهای تلف شده، اطلاعی در دست نیست.
به گفته «ملک فاضلی» نماینده سراوان در مجلس شورای اسلامی، جمهوری اسلامی توقع این را داشته است اما مشخص نیست پاکستان پیش از حمله از محل دقیق آن جمهوری اسلامی را با خبر کرده یا نه و اگر کرده چرا مقامهای ایرانی، منطقه را از جمعیت غیرنظامی از جمله کودکانی که بر اثر آن کشته شدند، خالی نکرده است.
از: ایران وایر