احسان مهرابی
حضور چهره‌های کم‌و‌بیش حذف شده از حکومت، ازجمله اصلاح‌طلبان در مراسم دفتر «علی خامنه‌ای» یا بیت رهبری، بار دیگر توجه‌ها را به خود جلب کرده است. این حضور در اعیاد اسلامی هر‌ازچندگاهی رخ می‌دهد، اما در همین حد باقی می‌ماند و تغییری در وضعیت سیاسی محذوفان ایجاد نمی‌کند. مهمانان مراسم بیت رهبری و خامنه‌ای چگونه انتخابات می‌شوند؟
***
در مراسم روز عید مبعث در بیت رهبری، علاوه‌بر تعدادی از وزرا و مقامات دولت «حسن روحانی» (خود او حضور نداشت) مانند «اسحاق جهانگیری»، «بیژن زنگنه»، «محمدجواد ظریف»، «علی اکبر صالحی»، «رضا اردکانیان» و «مسعود سلطانی‌فر»، تعدادی از چهره‌های اصلاح‌طلب ازجمله «محمدعلی ابطحی»، «الیاس حضرتی»، «محسن هاشمی» و «مجید انصاری»، حضور داشتند.
در این میان، حضور ابطحی در چند مراسم بیت رهبری به‌دلیل سابقه بازداشت او در سال ۱۳۸۸، بیشتر مورد توجه قرار گرفته و خود او نیز در‌این‌باره مطلب نوشته است.
دعوت از مهمانان برای مراسم‌های دفتر رهبر جمهوری اسلامی اما ساز‌و‌کار خاصی دارد که زیرنظر «اصغر حجازی»، معاون امنیتی دفتر خامنه‌ای سازماندهی می‌شود. در این میان، افراد شاخص به‌صورت فردی فهرست شده و دعوت می‌شوند.
مهمانان مراسم «بیت رهبری» چگونه دعوت می‌شوند
دعوت افراد به مراسم بیت رهبری، روال و ساختار خاص خود را دارد. درباره دیدارهای عمومی، افراد با کارت‌هایی دعوت می‌شوند که نام مشخصی ندارد و در اختیار نهادهایی قرار می‌گیرد که این مراسم را ترتیب داده و یا درخواست ملاقات کرده‌اند. درباره دعوت چهره‌های خاص و دیدارهای موسوم به «کارگزاران نظام»، افراد انتخاب می‌شوند و به تعبیری، فهرست می‌شوند.
این اقدام، زیرنظر حجازی که وظیفه ارتباط با افراد و ابلاغ پیام‌های ویژه را دارد، انجام می‌شود. در دوره قدرت گرفتن «وحید حقانیان» در دفتر خامنه‌ای، او بخشی از سازماندهی دعوت افراد را بر عهده داشت.
این وضعیت، مربوط به نشست‌های چهره‌های سیاسی است و در دعوت افراد به نشست‌هایی چون نشست شعرا، چهره‌های دیگری چون «علیرضا قزوه» و یا «غلامعلی حداد عادل» نقش دارند. قزوه حتی گفته که درباره شعر خواندن در حضور خامنه‌ای، گروهی از شاعران تصمیم می‌گیرند که چه کسی شعر بخواند و چه کسی نخواند.
خود او این‌طور روایت کرده: «متاسفانه دوستان ما طوری برخورد می‌کنند که انگار قزوه نشسته است و تصمیم گرفته که چه کسی شعر بخواند و چه کسی شعر نخواند، یا چه کسی بیاید و چه کسی نیاید. درحالیکه پروسه انتخاب شاعران و اشعار به این شکل است که تعدادی از شاعران کشور در یک کارگروه می‌نشینند و طی جلساتی متعدد به تصمیم میرسند، جالب اینجاست که دوستان به من اصرار میکردند که تو در بحث افراد و اسامی دخالت نکن.»
با‌این‌حال، «محمدحسین جعفریان»، شاعر و مستندساز، سال ۱۳۹۰ در این دیدار و در حضور خامنه‌ای گفته بود که «رویه برگزاری این جلسه به‌شکلی است که شعرهای پاستوریزه در اینجا قرائت می‌شود و بعضا دوستان شعرها را قبل از جلسه می‌خواهند و آن‌ها را چک می‌کنند و می‌گویند این خوانده شود و آن نشود.»
خبرگزاری «مهر» نوشته بود که در این دیدار، اتاقی نیز برای سیگار کشیدن تدارک دیده شده و سیگار نیز توسط خود دفتر خامنه‌ای خریداری می‌شود: «یک سال توی بازرسی‌ها، سیگار و فندک استاد “یوسفعلی میرشکاک” را می‌گیرند و نمی‌گذارند با خودش به داخل ببرد. وقتی رهبری متوجه می‌شوند بی‌حوصلگی استاد میرشکاک به‌خاطر سیگار است، دستور می‌دهند از این به بعد برای سیگار کشیدن شاعران فضایی فراهم کنند.»
مهمانان و سخنرانان مراسم های دانشجویان و دانشگاهیان توسط نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها دعوت می‌شوند. «صادق زیباکلام»، ازجمله چهره‌های منتقدی بود که سال ۱۳۹۳ به مراسم دفتر رهبر جمهوری اسلامی دعوت شده بود. زیباکلام گفته بود که «ابراهیم کلانتری»، رییس نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه تهران، تماس گرفته و کارت دعوت را حدود سه ساعت پیش از مراسم برای او آوردند.
درباره دیدار چهره‌های اقتصادی با خامنه‌ای هم، «علی آقا محمدی»، رییس گروه «بررسی‌های اقتصادی» در دعوت از افراد تعیین‌کننده است.
برخی از چهره‌هایی که دعوت می‌شوند نیز ممکن است به‌دلیل تغییر دیدگاه سیاسی خود، به‌مرور زمان در مراسم‌ها حضور پیدا نکنند که در این صورت، به‌مرور از فهرست مهمانان حذف خواهند شد.
«مهدی نصیری» گفته که پس از مدتی در مراسم‌های دفتر خامنه‌ای حضور نیافته است. او گفته که برخی به او گفته‌اند که مقامات دفتر خامنه‌ای پس از مراسم‌ها کنترل می کنند که چه کسانی حضور یافته‌اند و چه کسانی این دعوت را بی‌پاسخ گذاشته‌اند.
نشستن مقامات بر روی زمین و یا صندلی نیز، معمولا معنای متفاوتی پیدا می‌کند. معمولا روحانیون مسن بر روی صندلی‌ها می‌نشینند، اما این روال دائمی نیست و گاهی جوان‌ترها نیز روی صندلی می‌نشینند.
دعوت از چهره های متفاوت؛ پیام تبلیغاتی یا اتفاق سیاسی
در مراسم بعثت در بهمن امسال، تعدادی از چهره‌های اصلاح‌طلب حضور داشتند. محمدعلی ابطحی، تصویری از دعوتنامه خود را منتشر کرده است. او پیش‌از این نیز به مراسم‌های دفتر خامنه‌ای دعوت شده بود. ابطحی سال ۱۳۹۷ درباره حضور در این مراسم نوشته بود: «حل مشکلات کشور در داخل وقتی عملی است که حرمت و جایگاه کلیت نظام محترم بماند. به همین دلیل، از دعوت افطاری رهبری حس خوبی داشتم.»
«عبدالله گنجی»، مدیر‌مسوول روزنامه «همشهری» که قبلا روزنامه «جوان» متعلق به سپاه پاسداران را مدیریت می کرد، در واکنش به حملات به ابطحی به‌دلیل حضور در این مراسم نوشته بود «اصلاح‌طلبان تعمد در به هم ریختگی مرزها دارند، بنابراین هم از درون مورد سوءظن قرار می‌گیرند، هم از برون. ایران محل رومی روم، یا زنگی زنگ است. سیاست‌ورزی در ایران در وسط لحاف یا با مغازه چهار نبش و وسط فلکه نمی‌شود.»
در این مراسم، برخی دیگر از چهره‌های اصلاح‌طلب مانند «محمود صادقی» نیز حضور داشتند. صادقی نماینده مجلس دهم بود، اما صلاحیت او برای دوره یازدهم رد شده بود.
نشریه «صبح صادق»، وابسته به سپاه پاسداران، درباره این مراسم نوشته است: «بیت رهبری همواره محل حضور و رفت‌و‌آمد همه علاقه‌مندان به انقلاب و نظام بوده است و اگر به گمانی، برخی چهره‌ها از حضور در این بیت محروم شده‌اند، باید علت را نه در میهمان‌نوازی صاحب بیت، که در تغییر رویه میهمانانی دانست که روزگاری بر سر سفره انقلاب حاضر بوده‌اند، اما نمک خورده و نمکدان شکسته‌اند و اینک، از حضور در این بیت احساس شرم دارند.»
نشریه دفتر سیاسی سپاه نوشته است: «راه بازگشت به بیت رهبری، پذیرش خطاهای گذشته، مرزبندی با بیگانگان و تبعیت از فصل‌الخطابی است که در جایگاه رفیع دیده‌بانی انقلاب اسلامی ایستاده و امروز، مفسر آرمان‌های نهضت اسلامی ملت ایران است.»
سایت «رویداد»، وابسته به حزب اتحاد ملت اسلامی که متشکل از گروهی از اصلاح‌طلبان است، درباره دعوت از این طیف به این مراسم نوشته بود، در زمان تهدیدهای اخیر ترامپ، به‌نظر می‌رسد کشور نیاز بیشتری به همدلی دارد: «حضور ابطحی می‌تواند مقدمه اتفاقات خوبی در آینده نزدیک ایران باشد، یا یک دعوت معمولی برای یک مراسم معمولی است؟ آیا آقای رییس دفتر با پیامی محرمانه به خیابان یاسر خواهد رفت؟ آیا ممکن است در روزهای آینده تصویر خاتمی روی صفحه تلویزیون ظاهر شود و برای مقابله با آمریکا، تصمیمات راهبردی نظام برای حمایت از تولید داخلی و اطمینان به نیروهای نظامی را “تکرار” کند؟ شاید عید فطر امسال نقطه عطفی در تاریخ سیاست ورزی جمهوری اسلامی باشد.»
بخش اول این پیش‌بینی اما درست‌تر بود و این دعوت در حد یک اتفاق معمولی باقی ماند. در این میان، دعوت جدید در آستانه انتخابات نیز هرچند پیام تبلیغاتی دارد، اما در عمل باعث اتفاق جدی و گشایشی در بازگشت سیاستمداران حذف شده از حکومت حاصل نمی‌کند.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید