صدای آمریکا
پژمان طهماسبی، استاد ایرانی دانشگاه معادن کلرادو، در گفت‌و‌گو با صدای آمریکا وضعیت فرونشست زمین در ایران را «خطرناک» دانست و گفت که از این لحاظ ایران در صدر فهرست همه معیارهای در نظر گرفته شده برای مقایسه کشورهای مختلف قرار دارد.
برای شناسایی مناطق آسیب‌پذیر نیاز به نقشه‌ای دقیق است. اما تحقیقات کافی در مقیاس جهانی وجود ندارد و نقشه‌ها یا هیچ اطلاعاتی در مورد بزرگی فرونشست ارائه نمی دهند یا به مقیاس‌های منطقه‌ای محدود می‌شوند.
شماری از دانشمندان دانشگاه معادن کلرادو با استفاده از تکنیک‌های مدل‌سازی مبتنی بر داده‌های مدرن، اولین نقشه جهانی نرخ فرونشست را معرفی کرده‌اند که می‌تواند برای اطلاع‌رسانی و تعیین سیاست‌های مدیریت آب‌های زیرزمینی استفاده شود.
پژمان طهماسبی، از نویسندگان این مطالعه و استاد دانشگاه معادن کلرادو، به صدای آمریکا گفت: «بر اساس نتایجی که ما از داده‌های بسیار جامع در سراسر جهان جمع‌آوری کردیم، می‌توانیم بگوییم که ایران در وضعیت خطرناکی قرار دارد و در صدر فهرست تمامی معیارهایی است که برای مقایسه کشورهای مختلف انتخاب کردیم.»
او توضیح داد که در این مطالعه «۲۳ متغیر» از جمله آب‌های زیرزمینی، اقلیم، زمین‌شناسی و توپوگرافی را بر اساس داده‌های پردازش شده موجود در نظر گرفتند.
پژمان طهماسبی تأکید کرد که این نتایج، با گنجاندن داده‌های دقیق‌تر مانند داده‌های سنجش از راه دور امکان تغییر دارند ولی پردازش آنها بسیار پرهزینه و زمان‌بر است به طوری که آنها تنها به برخی از داده‌های پردازش شده در ایران دسترسی داشتند.
او با این حال گفت که با افزودن چنین داده‌هایی هم بعید می‌داند که روند کلی نشان داده شده در این نقشه تغییر کند.
این دانشمندان، رابطه مثبت و معناداری را بین میزان برداشت آب‌های زیرزمینی و فرونشست شناسایی کردند، به این معنی که این مناطق باید تمرکز اصلی مدیریت منابع آب برای کاهش چنین خطری باشند.
پژمان طهماسبی گفت هدف این مطالعه، آگاهی در مورد پارامترهای مهمی است که به باور آنها می‌توانند بر نشست تأثیر بگذارند.
او افزود: «در بین این پارامترها، برداشت آب زیرزمینی متغیر اصلی است. برخی پارامترهای دیگر مانند نوع خاک و توپوگرافی نیز خارج از کنترل ما و یکی از پارامترهایی که تحت کنترل ما است برداشت آب زیرزمینی است. ایران به دلیل اتخاذ برخی استراتژی‌های رادیکال و غیرقابل مدیریت، اکثر سفره‌های آبی (مخازن) سیستم‌های زیرسطحی را تخلیه کرده است.»
این استاد ایرانی دانشگاه معادن کلرادو توضیح داد که آب بین عناصر سنگ و خاک مانند یک بالش عمل می‌کند و زمانی که به طور غیرعادی خارج شود، مواد جامد به هم می‌چسبند و می‌توانند باعث فرونشست شوند و در برخی موارد، بسته به نزدیک بودن به سیستم‌های گسلی فعال، می‌توانند زمین لرزه‌های بزرگ و کوچک ایجاد کنند.
او در ادامه گفت: «برخی از بارندگی‌ها و سیلاب‌های سریع هرگز نمی‌توانند آب خروجی را جبران کنند، زیرا جایگزینی آب اصلی فرآیندی طولانی است و به همین دلیل است که آب نمی‌تواند به داخل زمین نفوذ کند و شاهد وقوع سیلاب هستیم. به عبارت دیگر، فضاهای منفذی در اثر خروج آب فرو می ریزند و بازگشایی آنها به انرژی و زمان قابل توجهی نیاز دارد.»
پژمان طهماسبی در پاسخ به این پرسش که چه راه‌کارهایی برای کشوری مانند ایران وجود دارد گفت که بیشتر آب موجود در ایران در کشاورزی استفاده می‌شود و این چیزی است که باید روی آن تمرکز بیشتری شود و می‌توان از طریق سیستم‌های کشاورزی پیشرفته با این معضل مقابله کرد.
طهماسبی افزود: «من معتقدم راه‌حل‌های ممکن برداشت نکردن گسترده آب و همچنین‌پیشرفته‌تر و کارآمدتر کردن سیستم‌های آبیاری و پرهیز از کاشت برخی محصولات وابسته به آب مانند برنج و یونجه در مکان‌هایی است که کمبود آب و خطر فرونشست در آنجا وجود دارد.»
پژوهشگران دانشگاه معادن کلرادو نشان داده‌اند که ۶.۳ میلیون کیلومتر مربع از سطح زمین (حدود ۵ درصد از کل مساحت زمین) مستعد میزان فرونشستی است که ممکن است باعث آسیب شود و نیازمند رسیدگی است چرا که حدود ۲ میلیارد نفر (۲۵ درصد جمعیت جهان) را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در مورد وضعیت بحرانی فرونشست زمین در ایران بارها هشدار داده شده است اما اقدامی در این رابطه صورت نگرفته است.
از جمله مهدی زارع، عضو هیأت علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ایران، به تازگی به خبرگزاری رکنا گفت که هفت استان و ۲۰۰ شهر ایران در «وضعیت بحرانی» قرار دارند.
علی بیت‌الهی، رئیس بخش خطر‌پذیری مرکز تحقیقات راه و شهرسازی، نیز نرخ‌های فرونشست در ایران را «سرسام‌آور» خوانده و گفته است که ایران بعد از هند بالاترین نرخ فرونشست را دارد.
رئیس سازمان نقشه‌برداری ایران در دی سال ۱۴۰۲ متوسط نرخ فرونشست کشور را ۱۵ سانتی‌متر و «پنج برابر میانگین جهانی» عنوان کرد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید