براساس اطلاع «ایران‌وایر»، بند ۳ یا همان بند «متادون، سل و ایدز» زندان شیبان اهواز با حدود ۱۳۰۰ زندانی، به تبعیدگاه زندانیان بندهای دیگر این زندان، به‌خصوص زندانیان سیاسی و عقیدتی بدل شده است.
ایران‌وایر مطلع شده که شخص «عبدالحسین غلام‌نژاد»، رییس حفاظت زندان شیبان در انتقال زندانیان سیاسی و عقیدتی به این بند که مخبران او علیه آن‌ها گزارش منفی رد میکنند، دست دارد.
یک زندانی عقیدتی اهل تسنن که پیش‌تر برای سه ماه به این بند منتقل شده تا دیگر «تبلیغ» دین نکند، به ایران‌وایر می‌گوید که مسوولان زندان شیبان به‌بهانه ترک اعتیاد، متادون را رایگان وارد این زندان کرده‌اند، اما حالا روزانه چند سی‌سی رقیق‌شده آن را به زندانیان، ده‌ها هزار تومان می‌فروشند.
ایران‌وایر برای تهیه این گزارش، با چند منبع آگاه ازجمله زندانیان سیاسی و عقیدتی سابق که مدتی را در این بند گذرانده‌اند، گفت‌وگو کرده است. نام و اطلاعات هویتی این افراد، نزد ما محفوظ است.
***
قرص ب۲ و متادون؛ «تجارت بزرگ» به‌بهانه ترک اعتیاد
پیش‌از این سازمان حقوق‌بشری «کارون»، که اخبار نقض حقوق‌بشر در استان خوزستان را منتشر می‌کند، درباره قرص‌های «ب۲» و تلاش دستگاه امنیتی برای وارد کردن آن‌ها به بندهای ۵ و ۸ زندان شیبان که محل حبس زندانیان سیاسی و عقیدتی است، گزارش داده بود.
قرص ب۲ یا «بوپرنورفین» (Bupernorphine)، داروی مسکنی از نوع مخدر است که به‌شدت اعتیادآور است. با این‌حال، برخی کمپ‌های ترک اعتیاد در ایران از آن به‌همراه متادون، برای ترک اعتیاد استفاده میکنند.
کارون سال پیش به نقل از یکی از زندانیان سیاسی نوشته بود که «تاجران موادمخدر وابسته به اطلاعات مدتی است که قرص‌هایی از جمله ب۲ را به زندان شیبان وارد میکنند و این قرص‌ها را برای زندانیان سیاسی با نصف قیمت (دویست‌هزارتومان) و برای دیگر افراد، به قیمت چهارصد هزار تومان می‌فروشند.»
حالا براساس اطلاعاتی که از طریق یک زندانی سیاسی عرب اهوازی که مدتی قبل از زندان آزاد شده به‌دست ایران‌وایر رسیده، این قرص نیز همانند متادون، توسط مقامات زندان شیبان به‌بهانه ترک اعتیاد وارد بند ۳ این زندان شده و زندانیان این بند به‌بهانه بهداری یا بهداشت، این قرص را با خود به بندهای دیگر می‌برند و به دیگر زندانیان می‌فروشند.
قیمت این قرص در بند ۵ و ۸ این زندان که مختص زندانیان سیاسی و عقیدتی است، یک سوم دیگر بندهای زندان است. زندانیان عقیدتی و سیاسی سابق که در‌این‌باره با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده‌اند، رسیدن قرص و متادون و پایین بودن قیمت آن در بندهای زندانیان سیاسی را، نقشه نهادهای امنیتی برای معتاد کردن زندانیان سیاسی می‌دانند.
دو نفر دیگر از منابع ایران‌وایر نیز ضمن تایید این موضوع گفته‌اند که متادون بسته به اینکه میزان اعتیاد فرد چقدر باشد، سهمیه‌بندی می‌شود و قیمت آن نیز متفاوت است. اما قرص‌های ب۲، تا سال گذشته به قیمت ۴۰۰ هزار تومان در بندهای دیگر، به‌ویژه بند متادون، سل و ایدز و در بندهایی که زندان شیبان زندانیان سیاسی و عقیدتی را در آن‌ها نگه می‌دارد، به نصف تا یک سوم قیمت به فروش می‌رسیده‌اند.
یک زندانی عقیدتی سابق که مدت سه ماه برای تنبیه به بند متادون، سل و ایدز شیبان منتقل شده و در آنجا به سل مبتلا شده، به ایران‌وایر می‌گوید: «در زندان شیبان، دستگاه امنیتی بزرگترین مافیا را برای وارد کردن و توزیع این ماده ایجاد کرده. بسیاری از کسانی که سهمیه این ماده را دارند و به آن معتاد شده‌اند، در حکم مخبر دستگاه امنیتی عمل میکنند.»
بنا به گفته این زندانی سیاسی و عقیدتی سابق، «مرکز پخش این ماده، زندان سپیدار اهواز است. بزرگترین مخزن انبار و توزیع‌کننده این ماده به بقیه زندان‌های خوزستان، زندان سپیدار است.»
بر اساس گفته‌های یک منبع دیگر، این ماده، ماهی یک بار بر حسب آماری که هر زندان از مصرف‌کنندگان و میزان مصرف آن‌ها می‌دهد، متادون در سطل‌های پلمب شده و به‌شکل غلیظ به زندان مربوطه فرستاده می‌شود.
منابع ایران‌وایر می‌گویند که چون غلظت متادون درون این سطل‌ها بالاست، ماموران زندان قبل از توزیع آن را با آب مخلوط کرده و در لیوان‌های یک بار مصرف به‌صورت شربت به زندانیان بند می‌دهند.
این فرد آگاه توضیح می‌دهد: «براساس لیستی که بهداشت زندان می‌آورد، توزیع می‌شود. نام زندانی را می‌خوانند و یک ماموری که درون اتاقک مخصوص نشسته، متادون رقیق‌شده در یک لیوان یک بار مصرف می‌ریزد و به او می‌دهد. زندانی باید در حضور مامور این ماده را بخورد، ولی زندانی‌ها یا کلک می‌زنند، یا با مامور ساخت‌و‌پاخت دارند و بعضا این ماده را برای یک قرص ژلوفن می‌فروشند به کسی که بیشتر لازم دارد.»
او تاکید می‌کند: «بدون هیچ هزینه‌ای اوایلش متادون را در اختیار زندانی‌ها می‌گذاشتند. وقتی دیدند که زندانی در طعمه اعتیاد این ماده گیر می‌کند، سهمیه رایگان را قطع کردند و حالا باید بابت آن پول بدهد.»
بنا بر گفته‌های زندانی عقیدتی سابقی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، حدود پنج سال پیش، زندانیانی که مصرف متوسطی داشتند، در بند متادون هفته‌ای ۵۰ هزار تومان هزینه دریافت این دارو را پرداخت می‌کرند. این شخص مطلع بر این باور است که باتوجه به گران شدن همه‌چیز، احتمالا هفته‌ای چند صد هزار تومان زندان از هر زندانی محبوس در این بند، کسب درآمد می‌کند.
ورود قاچاقی انواع موادمخدر به زندان نه‌فقط مختص ایران، بلکه در همه نقاط جهان امری رایج است.
در ایران اما، توزیع متادون و قرص‌های ب۲ به صورت رسمی، به‌بهانه «ترک اعتیاد» برخی زندانیان و از طریق مسوولان زندان‌ها صورت می‌گیرد.
ایران‌وایر پیش‌از این در مجموعه گزارش‌هایی تحت‌عنوان «روایت‌های زندان»، درباره نحوه مدیریت زندان‌ها در ایران و رفتارهای غیرانسانی مقامات زندان با زندانیان نوشته است. در همین راستا، پیش از این به توزیع موادمخدر و به‌ویژه متادون در زندان رجایی‌شهر کرج و تهران بزرگ که از آن تحت‌عنوان «تجارت بزرگ» یاد می‌شود، پرداخته‌ایم.
در ویدیویی ۵۱ دقیقه‌ای که به‌طور مخفیانه توسط یک زندانی از یکی از هواخورهای زندان رجایی‌شهر ضبط و به دست ایران‌وایر رسیده بود، مشخص است که زندانیان در گوشه و کنار به‌دنبال بسته‌های پرتابی مسوولان زندان در حیاط هواخوری هستند که در آن‌ها موادمخدر نیز پیدا می‌شود.
پیش‌تر، «محمد شریفی‌مقدم»، درویش گنابادی زندانی نیز درباره این روش ورود مواد به زندان گفته بود که عمده مواد به روش پرتابی از سوی مسوولین زندان به هواخوری در یک ساعت معین. موادی به ارزش پنج میلیون تومان که با رسیدن به هواخوری، قیمتش ۵۰ میلیون تومان می‌شود.
بند متادون شیبان طبقه آخر جهنم است
یکی از منابع مطلعی که حدود یک ماه را در بند متادون شیبان گذرانده، به ایران‌وایر می‌گوید که این بند «طبقه آخر جهنم» است. او با تاکید بر اینکه تجاوز جنسی، روابط جنسی پرخطر، مصرف غیرایمن موادمخدر و نبود قرنطینه و درمان مناسب برای بیماران مبتلا به سل، هرکسی را که پا به این بند می‌گذارد با خطر ابتلا به بیماری‌های سل و ایدز روبه‌رو می‌کند، می‌گوید: «نه‌تنها خود زندانی، بلکه خانواده‌اش یا هم‌بندی‌هایش هم در معرض خطر ابتلا به سل هستند. خیلی از زندانی‌های این بند، همسران‌شان ماهی یک بار ملاقات شرعی دارند و خب ممکن است هر مریضی را از این‌ها بگیرند. خیلی از این‌ها بچه دارند؛ گناه دارند.»
«ملاقات شرعی»، ملاقاتی است که سازمان زندان‌های جمهوری اسلامی برای برقراری رابطه جنسی زندانیان متاهل با همسران‌شان برای آن‌ها در نظر می‌گیرد.
این زندانی سیاسی سابق توضیح می‌دهد: «این بند در اصل از دو بند تشکیل شده، بند ۳ متادون و بند ۴ که به بند ایدز معروف است؛ چند سال پیش آن‌ها با هم ادغام کردند. حالا ۱۶ اتاق دارد، یعنی هر بند ۸ اتاق. هر اتاقی قاعدتا باید ۱۵ یا ۱۶ نفر را جا بدهند، ولی اغلب ده نفر بالای ظرفی داخل اتاق هستند و به‌خاطر همین خیلی وقت‌ها شب که بیدار می‌شوی بروی دستشویی، پا می‌گذاری روی شکم یک زندانی.»
یک زندانی سیاسی عرب دیگر نیز به ایران‌وایر می‌گوید که در بند متادون شیبان، زندانیان مدام در حال رفت‌و‌آمد به زندان هستند، چون به متادون اعتیاد دارند و بیرون از زندان هم دیگر جایی ندارند: «کسب‌و‌کارشان [مسوولان زندان] است. این‌ها می‌خواهند با متادون مثلا اعتیاد را درمان کنند. علمی هم به زندانی معتاد نمی‌دهند که اعتیادش کم شود و ترک کند، همین‌طوری می‌دهند و طرف تریاک را رها می‌کند و معتاد متادون می‌شود. یعنی این نیست که ترک بدهند و بعد بفرستند بیرون. با همان اعتیادی که زندانی به متادون دارند، او را بیرون از زندان.»
او توضیح می‌دهد که بسیاری از زندانیان معتاد به متادون، به‌دلیل تکمیل شدن ظرفیت این بند، در راهروهای بند روی زمین می‌خوابند.
براساس گفته‌های دو فرد مطلع، وضعیت بهداشت، دسترسی زندانیان به وسایل بهداشتی، دستشویی، حمام تمیز، دارو و درمان، در این بند بسیار وخیم است.
یکی از افراد مطلعی که با ایران‌وایر گفت‌وگو کرده، می‌گوید: «حمام‌های بند متادون در ندارد. هر سه نفر در یک حمام لخت مادرزاد دوش می‌گیرند. خیلی وقت‌ها خاطرخواه‌ها همان‌جا با هم معاشقه میکنند. دستشویی‌ها نزدیک ۲۰ سانت از پایین چیزی ندارد. انسان وقتی می‌نشیند، معذرت می‌خواهم، نشستنش معلوم است. در بند ۳ کسانی هستند که به‌حالت روانی رسیده‌اند.»
او توضیح می‌دهد: «زندانی هرجا دلش خواست بزاق دهانش را می‌ریزد، آن هم در بندی که مسلول در آن زیاد است. با هر لیوانی که بخواهند آب می‌خورند و هر لباسی که بخواهند می‌پوشند. کسانی که متادون استفاده میکنند، دیگر کنترل خودشان را هم ندارند. از لوله و از شیر دستشویی آب می‌خورند. مثل شهر بی‌کلانتر است.»
اشاره این زندانی سیاسی به وضعیت نامناسب آب لوله‌کشی اهواز و ضرورت نوشیدن آب معدنی در این شهر است که ممکن است برای شهروندان ساکن سایر شهرهای ایران، بی‌معنا باشد.
بند متادون؛ تنبیه‌گاه زندانیان سیاسی و عقیدتی
براساس اطلاعات رسیده به ایران‌وایر، مسوولان زندان شیبان از این بند به‌عنوان تنبیه‌گاه و تبعیدگاه زندانیان سایر بندها، به‌ویژه بندهای سیاسی و عقیدتی استفاده میکنند.
یکی از منابع ایران‌وایر که پیش از انتقال به این بند از بند ۸ زندان شیبان، از سوی عبدالحسین غلام‌نژاد، حفاظت زندان احضار شده، می‌گوید: «بیشتر زندانی‌های سیاسی که در شیبان هستند سل گرفته و دوره سل را در زندان سپری کرده‌اند. من یکی از آن‌ها هستم. سه ماه را در بند ۳ زندانی بودم و آنجا سل گرفتم. مخبرها، زندانی‌های سیاسی و امنیتی را گزارش می‌دهند به حفاظت زندان و برای تنبیه، منتقل‌شان میکنند به آنجا.»
او درباره رویارویی خود با غلام‌نژاد و نقش او برای انتقال این زندانی عقیدتی به بند متادون نیز می‌گوید: «غلام‌نژاد گفت فعالیت می‌کنی و زندان را کشیدی به آشوب. به او گفتم چرا از من سوال می‌کنی، مگر همه‌جا دوربین نداری؟! آن‌ها را چک کن. من اگر تبلیغ سلفی‌گری کرده باشم، یا باید برای کسی جزوه بدهم و صحبت کنم، یا گروهی نماز خوانده باشیم. شما اگر ثابت کردی من این‌کارها را انجام دادم، هرچه شما بگویی. گفت فعلا باید بروی بند ۳. پرسیدم چرا باید بروم بند ۳؟ گفت شما برو، قول می‌دهم دو-سه روزه تو را برگردانم. سه ماه ماندم، سل گرفتم و آخر سر با وکیل و ضمانت، رو به موت من را بیرون آوردند.»
دیگر منابع ایران‌وایر نیز ضمن تایید این موضوع می‌گویند که مسوولان زندان از وضع وخیم بهداشت و عدم رسیدگی پزشکی به این بند مطلع هستند و به‌عمد، زندانیانی که به‌زعم آن‌ها بدرفتاری میکنند یا در زندان فعالیت سیاسی و مذهبی میکنند را، از بندهای دیگر به آنجا تبعید میکنند.
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوق‌دان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که متادون‌درمانی طرحی است که از سال‌ها پیش، هم در زندان‌ها و هم در مراکز ترک اعتیاد شروع شده است.
او توضیح می‌دهد: «به متادون به‌عنوان یک داروی ترک اعتیاد در ایران نگاه میکنند و البته این خودش بحث‌هایی دارد. چون متادون یک نوع موادمخدر است. به‌هرحال در زندان‌ها، اشخاصی که دارای اعتیاد هستند، از خودشان و خانواده‌شان رضایت می گیرند برای اینکه تحت درمان متادون قرار بگیرند.»
این وکیل حقوق بشری با تاکید بر خطرات استفاده از متادون، می‌گوید: «معمولا این افراد را در اغلب زندان‌ها در بندی جداگانه نگه می‌دارند و به آن‌ها به‌صورت کنترل شده و نوبتی، چنانچه خودشان راضی باشند، داده می‌شود. متادون تبعات خطرناکی دارد و بیشترین آمار مرگ‌و‌میر در زندان از افرادی است که تحت متادون درمانی قرار می‌گیرند.»
آقای برزین با تاکید بر اینکه، ماموران زندان موظف هستند کنترل شدیدی روی توزیع ماده انجام دهند، می‌گوید: «اصولا باید خیلی کنترل شده باشد. اگر به افراد غیر فروخته شود، چه از سوی زندانی و چه از سوی مسوولان، مصداق تجارت متادون است و جرم محسوب می‌شود. ماموران معمولا قورت دادن شربت توسط زندانی و نوشیدن آب پس‌از آن را نگاه میکنند.»
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید