«ایران‌وایر» هر هفته جمعه‌ها به‌صورت زنده در اینستاگرام به میزبانی «رقیه رضایی» و با حضور «فریبا بلوچ»، فعال حقوق‌بشر بلوچ و برنده جایزه بین‌المللی «زنان شجاع سال ۲۰۲۴»، اخبار مهم و موارد نقض حقوق‌بشر در بلوچستان را به زبان‌های فارسی و بلوچی پوشش می‌دهد. در هفته منتهی به جمعه ۲۶مرداد ۱۴۰۳، گزارش‌ها و ویدیوهای بسیاری منتشر شده که نشان می‌دهد شهروندان بلوچ نمی‌توانند حتی برای دریافت خدمات درمانی بیمارشان را با اتوبوس به شهرهای دیگر ببرند. آن‌ها می‌گویند که با وجود افزایش قیمت بلیط، به‌خاطر تخصیص همین اتوبوس‌های فرسوده و کم‌شمار برای انتقال زائران پاکستانی که قرار است در مراسم حکومتی اربعین در عراق شرکت کنند، شهروندان ایرانی بدون وسایل حملونقل مانده‌اند.
***
ماشین اعدام جان می‌گیرد
بر اساس گزارش نهادهای حقوق‌بشری، در هفته گذشته از میان افرادی که در زندان‌های سرتاسر ایران اعدام شده‌اند، دست‌کم سه نفر بلوچ بوده‌اند. اتهام هر سه این شهروندان «مواد مخدر» عنوان شده بود. یکی از آن‌ها که شهروند ۳۱ ساله‌ای به نام «حامد شه‌بخش» بود که در بم استان کرمان بازداشت شده بود. او در اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۲ به اعدام محکوم شد و قوه قضاییه جمهوری اسلامی با اذان صبح چهارشنبه ۲۴ مرداد ۱۴۰۳، جان او را گرفت.
ویدیویی که از این جوان در زمانی‌که زیر حکم اعدام بوده و در زندان از خود ضبط کرده منتشر شده که در آن با شعرخوانی می‌گوید که هیچ جرمی که مستحق گرفتن جانش باشد مرتکب نشده و از بخت و اقبال بد خود در مقابل دولت گلایه کرده است. این ویدیو، واکنش‌های بسیاری را بر علیه مجازات اعدام و اتهامات مربوط به مواد مخدر که در اغلب موارد شهروندان بلوچ اعدام شده با آن مواجهند، در پی داشته است.
در همین‌باره، فریبا بلوچ به سلب حق دسترسی به روند دادرسی عادلانه اغلب شهروندان بلوچ محکوم به اعدام، نداشتن وکیل و حتی ملاقات آخر با خانواده تاکید کرد و گفت که بسیاری از آن‌ها در واقع هیچ‌کاره بوده‌اند و افرادی که قاچاق مواد مخدر انجام می‌دهند، اغلب به سپاه پاسداران وابسته هستند.
فریبا بلوچ همچنین گفت که اغلب افرادی که با اتهام مواد مخدر اعدام می‌شوند، از قشر ضعیف جامعه هستند و معمولا نان‌آور و سرپرست چندین نفر در خانواده خود هستند و در فقر مطلق زندگی می‌کنند.
همه‌چیز در خدمت زائران اربعین
ویدیوهایی در روزهای گذشته همزمان با حضور زائران شیعه پاکستانی که برای ورود به عراق و پیوستن به مراسم حکومتی «راهپیمایی اربعین» وارد بلوچستان شده‌اند، منتشر شده که از نبودن وسایل نقلیه عمومی و اتوبوس‌های بین‌شهری برای شهروندان بلوچ خبر می‌دهد.
در برخی از این ویدیوها، شهروندخبرنگاران مشخصا حکومت جمهوری اسلامی را بابت اختصاص دادن همین ناوگان حملونقل فرسوده و کم‌شمار به زائران اربعین و استفاده تبلیغاتی از شیعیان پاکستان برای منافع ایدئوژلوژیک و جاه‌طلبانه خود، به باد انتقاد گرفته‌اند.
فریبا بلوچ به محتوای برخی از این ویدیوها اشاره کرده و گفت: «ناراحتی مردم بابت این مساله بود که اتوبوس‌ها برای مردم استفاده نمی‌شود و برای جابه‌جا کردن زائران استفاده می‌شود و قیمت بلیط اتوبوس‌ها هم بسیار گران شده است. این اتوبوس‌ها بسیار داغون و فرسوده هستند.»
این فعال حقوق بشر تاکید کرد که به‌دلیل نبود امکانات درمانی، بسیاری از مردم بلوچ ناچارند برای درمان‌های جزیی به شهرهای استان‌های مجاور بروند و وقتی اتوبوس‌ها را برای زائران اختصاص داده‌اند، مردم حتی نمی‌توانند بیمار خود را با وجود افزایش بهای بلیط به جایی ببرند که بتواند درمان شود: «هیچ اراده‌ای برای تغییر این وضع وجود ندارد و آسایش و راحتی زائرانی که برای کربلا می‌آیند از خود شهروندان ایرانی خیلی مهم‌تر است.»
رقیه رضایی در ادامه این برنامه زنده اینستاگرامی به نگرانی‌های شهروندان از ورود بیماری آبله میمون به دلیل سابقه بد جمهوری اسلامی در اولویت دادن به مسائل ایدئولوژیک بر سلامت و حیات و ممات شهروندان خود نیز اشاره کرد.
فریبا بلوچ با تاکید بر این‌که درباره تب دنگی هم وضعیت همین بوده، گفت: «با این هوای بسیار گرم، این بیماری‌ها هم که اغلب از پاکستان وارد بلوچستان می‌شوند، باعث نگرانی‌های زیاد بین مردم شده است.»
از درخت‌ها جای میوه سیم برق آویزان است
خانم بلوچ در ادامه این برنامه زنده اینستاگرامی از بحران قطع برق که حتی ویدیوهای رسیده از بیمارستان امام علی چابهار نشان می‌دهد نوبت به بیمارستان‌ها که در آن جان بیماران به دستگاه‌های متصل به برق وصل است، صحبت کرد.
او به ویدیوهایی که شهروندان درباره شبکه برق‌رسانی غیرایمن و خطرناک شهرهای بزرگ استان، از جمله محله بلوچ‌نشین شیرآباد در زاهدان منتشر کرده‌اند، اشاره کرد و گفت: «موضوع فقط هم برق نیست، کوچک‌ترین خدمات شهری، مثل جمع آوری زباله‌ها را هم شهرداری‌ها انجام نمی‌دهند تا جایی‌که در ایرانشهر مردم خودشان اقدام به سوزاندن زباله‌ها کرده‌اند که برای محیط زیست و سلامت خود شهروندان خطرناک است ولی خب چاره‌ای هم نداشتند چون جمع شدن زباله‌ها در مقابل خانه‌های مردم با این هوای گرم هم خودش منبع هزار بیماری است.»
او به انتقاد افرادی که گفته می‌شود قشر خاکستری هستند نیز در مواجهه با این بحران‌ها اشاره کرد و گفت که این قطعی‌های مکرر برق، کسب‌وکارهای خانگی را که اغلب زنان در آن اشتغال دارند به شدت تحت تاثیر قرار داده ولی شرکت برق و وزارت نیرو حتی به خود زحمت نمی‌دهند که زمان قطعی برق را به مردم اعلام کنند.
تبعیض در استخدام و نیروهای متخصص بلوچ
یکی از موضوعاتی که در هفته قبل در شبکه‌های اجتماعی و در میان کاربران بلوچ توجه بسیاری را به خود جلب کرد، مردود کردن یک داوطلب آزمون استخدامی بهیاری وزارت کشور به خاطر «قد و وزن» بود.
فریبا بلوچ این بهانه را یکی دیگر از جنبه‌های تبعیض ساختاری در استخدام شهروندان بلوچ در شغل‌های خدماتی درمانی چون بهیاری و کمک پرستاری خواند و گفت: «برای کمک پرستاری کجای کشور دیده‌اید که افراد را مردود کنند به‌خاطر قد و وزن؟! واقعا مایه تعجب است.»
او به نقل از نامه‌ای که شهروند مردود شده در آزمون به‌خاطر قد و وزن نوشته، گفت: «اگر معیارتان برای استخدام قد و وزن بود چرا از قبل نگفتید و این همه پول از مردم گرفتید که بعد ردشان کنید؟! خیلی‌ها این پول را هم ندارند و به امید قبول شدن و استخدام قرض می‌کنند.»
او به نامه یک شهروند دستفروش در خاش که شهرداری به آن‌ها گفته بروند مغازه اجاره کنند وگرنه جمع‌شان خواهد کرد نیز اشاره کرد و گفت: «این شهر در ۵۰ سال گذشته هیچ توسعه‌ای نداشته، چطور توقع دارند که با چهار قلم جنس، مردم بروند مغازه با آن کرایه‌های بالا اجاره کنند؟!»
در هفته قبل، دست‌کم دو گروه، از جمله کارگران آرامستان زاهدان به‌خاطر ۵ ماه حقوق معوقه اعتراض کرده‌اند و کارگران معترض از کار اخراج شده‌اند. همزمان، در شرکت «عمران سازان چابهار» نیز کارکنان از هفته پیش دست به اعتصاب زده و اعتصاب‌شان تا روز دوشنبه ادامه داشته است. اما، کارفرما به‌جای شنیدن نیازهای کارکنان خود برای دریافت حقوق معوقه. ان ها را تهدید به اخراج و استخدام نیروهای جدید کرده است.
تخریب منازل شهروندان در شهرک شه‌مراد آزاد توسط نیروهای بنیاد مسکن و نیروی انتظامی نیز یکی دیگر از اخبار هفته پیش بود که واکنش‌های زیادی را در پی داشت. در یکی از ویدیوها، شهروندی که خانه‌اش ساعت ۲ نیمه شب در حال تخریب است می‌گوید که حداقل درخت‌های داخل حیاط‌شان را خراب نکنند.
افراد مسلح ناشناس، شلیک بی‌ضابطه و بازداشت شهروندان شاکی
بر اساس گزارش‌هایی که هفته پیش منتشر شد، یکی از روحانیان اهل سنتی که خودرویشان حدود ده روز پیش در راسک توسط افراد مسلح ناشناس مورد حمله قرار گرفت و جان سالم از آن حمله به در برد، با شکایت نزد نهاد قضایی، توسط پلیس آگاهی این شهر بازداشت شده و مدت ۶ روز را در بازداشت بوده و بعد از آن با وثیقه آزاد شده است. نام او، «حافظ عبدالله بیجاد» اعلام شده است.
همچنین شهروند دیگری که همسر و یک فرزندش را در شلیک بی‌ضابطه نیروی انتظامی در بلوچستان، هفته پیش از دست داده بود، با وجود این‌که خود در خودرو نبوده، بعد از شکایت بازداشت شده و رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان می‌گویند تحت فشار است تا رضایت دهد و شکایت خود را پس بگیرد.
فریبا بلوچ این را نشان از وابستگی افراد مسلح ناشناس به نهادهای امنیتی در استان دانسته و می‌گوید: «اوضاع استانی که در آن حکومت کمر به قتل مردم بسته، این گونه است. خودشان بدون ضابطه شلیک می‌کنند و به مردم هم پاسخگو نیستند.»
رسانه‌های وابسته به حکومت در ایران مدعی شده‌اند که قتل و کشتار در سال گذشته ۱۹ درصد کاهش داشته است. با این‌حال، رسانه حقوق بشری «رسانک» و «کمپین فعالین بلوچ» از افزایش قتل‌ها در استان سیستان و بلوچستان به میزان ۱۷ درصد خبر داده‌اند. این همه در حالیست که بسیاری از افراد به قتل رسیده هرگز شناسایی نمی‌شوند یا به دلیل فشارهای نهادهای امنیتی، خبر کشته شدن آن‌ها توسط نیروی انتظامی یا افراد مسلح ناشناس هرگز به رسانه‌های حقوق بشری درز پیدا نمی‌کند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید