آرزو کریمی
***
مجید عشقی ۱۷شهریور۱۴۰۳، نامه استعفای خود را به شورای عالی بورس ارائه داد. پرداخت وام‌های کم‌بهره به پنج تن از مدیران ارشد سازمان بورس و اوراق بهادار تهران با تصویب خودشان که مجموعا ۱۰میلیارد و پانصد میلیون تومان بوده است، با واکنش‌های رسمی و رسانه‌ای و شهروندان در رسانه‌های اجتماعی همراه شد.
وام عشقی
در تاریخ ۱۴شهریور۱۴۰۳، نامه‌ای در کانال تلگرامی روزنامه «شرق» منتشر شد به تاریخ ۱۰شهریور۱۴۰۳. نامه‌ای که در فضای رسانه‌ای و مجازی فارسی مورد توجه قرار گرفت.
محتوای این نامه که از سوی سازمان بازرسی کل کشور به «عبدالناصر همتی»، وزیر اقتصاد نوشته شده بود، نشان می‌داد که در تیر سال جاری، پرداخت وام و تسهیلات به کارکنان سازمان بورس و اوراق بهادار با نرخ ۴ درصد و بازپرداخت ۱۰ ساله از محل منابع داخلی سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسیده است. اعتبار این وام در مجموع ۱۰میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان است.
مصوبه‌ای که در روزهای پایانی حیات دولت سیزدهم و برخلاف دستور اکید رئیس دولت چهاردهم، انجام شده است. سهم مجید عشقی از این ۱۰/۵میلیارد تومان، بیش از سایرین و معادل دو میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان بوده است.
مبالغ دریافتی سایر اعضای هیات‌مدیره به این شرح بوده است که، «علیرضا ناصرپور» ۱.۹ میلیارد تومان، «رضا عیوضلو» ۱.۹ میلیارد تومان، «مهرداد مسعودی‌فر» ۱.۹ میلیارد تومان و «حسن فرج‌زاده دهکردی» نیز ۱.۹ میلیارد تومان وام دریافت کرده‌اند.
پرداخت این وام‌ها درست در زمانی تصویب شده که بازار سرمایه ایران وضعیت ملتهب و نامطلوبی داشته و سازمان بازرسی در این نامه، پیامدهای اجتماعی و لزوم بررسی و ورود وزیر اقتصاد به این موضوع را خاطرنشان کرده است. اما آنچه بیش از سایر جزییات مورد توجه قرار گرفته، اختلاف میان اقساط این وام و سود این پول است.
مثلا در مورد مجید عشقی، با محاسبه اقساط وام نزدیک به ۳ میلیارد تومانی با نرخ سود ۴ درصد، اقساط این وام در سال‌های پایانی ۱۰ سال بازپرداختی، بین ۹ تا ۱۰میلیون تومان است، در‌حالی‌که حداقل سود سرمایه‌گذاری این پول در صندوق‌های سرمایه ثابت بورس یا حتی بانک‌ها، ۵۰ میلیون تومان است.
به این ترتیب، مجید عشقی با تصویب این وام، دریافت ماهیانه حداقل ۴۰ میلیون تومان را به مدت ۱۰سال برای خود تضمین نموده است.
پرداخت این تسهیلات با مبالغ درشت درحالی تنها در قبال یک فقره چک انجام شده، که در بانک‌های کشور مردم و حتی بسیاری از شرکتهای تولیدی، برای دریافت وام‌های با مبالغ به مراتب پایین‌تر با نرخ‌های سود سنگین، ناچارند وثایق سنگینی مانند سفته، ضامن، چک و وثیقه‌‌های ملکی و حتی سپرده نقدی به بانک‌ها ارائه کنند تا بتوانند بعد از انتظار طولانی‌مدت و تحمل هزینه‌های جانبی سنگین، وام درخواستی خود را دریافت کنند.
دفاع عجیب عشقی
مجید عشقی در واکنش به انتشار اخبار مربوط به وام‌های میلیاردی سازمان بورس، کل این ماجرا را یک دروغ بزرگ توصیف کرده و مدعی شد که فرایند تصویب این وام‌ها، کاملا عادی، قانونی و براساس مصوبه شورای عالی بورس بوده است.
عشقی اما به این موضوع اشاره نکرد که اگر تصویب این مصوبه عادی و براساس مصوبه قانونی بوده، چرا در خلا جابه‌جایی دو دولت و در زمانی که می‌داند به‌زودی از صندلی ریاست بورس خداحافظی خواهد کرد، چنین اقدامی را انجام داده است؟
عشقی در‌حالی‌که برداشت وام قرض‌الحسنه میلیاردی از بیت‌المال را قانونی و عادی می‌داند، مدعی است که در برخی نهادها، مبالغ پرداختی به‌مراتب بیش از این ارقام است.
مجید عشقی معتقد است که مدیران و کارکنان سازمان بورس به‌خاطر شرایط خاص این نهاد، با محدودیت‌های متعددی مواجه‌اند، در نتیجه برای حفظ منابع انسانی، لازم است این تسهیلات پرداخت شود. اما دقیقا منظور عشقی از شرایط خاص مشخص نیست و معلوم نیست که تفاوت کارمندان بازار سرمایه با سایر اقشار جامعه از پرستاران و بازنشستگان تا کارگران و حتی مالباختگان دوره‌‌های متفاوت در همین بازار بورس، چیست؟
افشای زوایای جدید از پرونده «وام‌گیت»
هنوز مدت‌زمان زیادی از دفاعیه عجیب و پرابهام مجید عشقی نگذشته بود که زوایای جدیدی از این پرونده روشن شد.
یکی از اعضای ناظر پیشین شورای عالی بورس به نام «محسن علیزاده»، پرداخت این وام‌ها را تخلف اعلام کرد و گفت: «تاریخ مصوبه پرداخت وام به اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس اوراق بهادار در شورای عالی بورس، ۸خرداد۱۴۰۳ است و این تاریخ دقیقا یک روز پس از اتمام ماموریت اینجانب به‌عنوان ناظر در شورای عالی بورس است، اما به نظر می‌رسد این مصوبه به پیشنهاد دبیر شورای عالی بورس یعنی آقای عشقی، رییس سازمان بورس برای اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس مطرح و تصویب شده است.»
به این ترتیب، مشخص است که هیات‌مدیره تالار شیشه‌ای به مدیریت مجید عشقی، تنها یک روز بعد از اتمام ماموریت ناظر شورای عالی بورس تشکیل جلسه داده و خود برای خودشان این تسهیلات ارزان را از محل درآمدهای بورس، تصویب کرده‌آند.
با افشای تخلف تسهیلاتی اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس ایران، خبر افشای استقرار چندین دستگاه ماینر در زیرزمین ساختمان بورس اوراق بهادار تهران برای استخراج بیت‌کوین، تنها چند روز بعد از مرگ رییس دولت سیزدهم هم پربازدید شد.
واکنش‌های چشمگیر و شوکه شدن افکار عمومی
جنجال‌ها در خصوص ماجرای وام‌های ارزان هیات‌مدیره سازمان بورس ایران چشمگیر بوده است. امروز ۱۷شهریور۱۴۰۳، تیتر یک اغلب رسانه‌های ایران به این موضوع اختصاص یافت.
«زلزله وام عشقی در تالار شیشه‌ای»، «وام‌های کلان نورچشمی‌ها»، «ماجرای وام عشقی» و «تاریک‌خانه بورس»، بخشی از تیترهای رسانه‌ای امروز بود.
روزنامه «کیهان» در خصوص لزوم ورود به تسهیلات کلان شرکتهای زیرمجموعه بانک‌ها نوشت و روزنامه آسیا با تیتر «وام‌های کلان نورچشمی‌ها» و با اشاره به وام‌های کلان کارمندان بانک، به موضوع تسهیلات میلیاردی سازمان بورس پرداخت.
«هادی محمدپور»، عضو جدید ناظر شورای عالی بورس با اشاره به سواستفاده از خلا موجود در بین جابه‌جایی دولت‌ها عدم حضور ناظران جدید بورس گفت: «اگر رییس سازمان بورس و اعضای هیات‌مدیره سابقه بیمه داشتند و حقوق‌بگیر دولت بوده‌اند، این وام با سود ۴ درصد دیگر شامل وام اشتغال‌زایی نیست و قطعا تخلف است.»
«علیرضا سلیمی»، سخنگو هیات‌رییسه مجلس هم در شبکه اجتماعی «ایکس» نوشت: «عشقی، بورس را عشقی اداره می‌کند و حالا هم که واقعا عشقی از پول مردم وام‌های میلیاردی با سود پایین برای خود در نظر گرفته. واقعا که عشقی خیلی خیلی عشقی است.»
«فاطمه مقصودی»، سخنگو کمیسیون اقتصادی مجلس، در واکنش به انتشار اخباری درباره دریافت وام‌های چند میلیاردی از سوی رییس و اعضای هیات‌مدیره سازمان بورس با اشاره به ورود کمیسیون اقتصادی مجلس به این موضوع گفت: «در شرایطی که بسیاری از تولیدکنندگان از گرفتن تسهیلات کوچک اشتغال‌زایی و مردم از دریافت وام ازدواج محروم بوده و زن سرپرست خانوار در دریافت وام ۱۰ میلیون تومانی اجاره مسکن ناتوان است، برخی آقایان، وام‌های میلیاردی می‌گیرند.»
در نهایت، آنچه به این واکنش‌ها فضای رسمی‌تری بخشید، محتوای توییت وزیر اقتصاد در این خصوص بود. عبدالناصر همتی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «در دولت چهاردهم برای حذف رانت‌ها آمده‌ایم و اجازه ویژه‌خواری به هیچ‌کس نخواهیم داد.»
سپس وزارت امور اقتصادی و دارایی، اعلام کرد: «باتوجه به دستور صریح وزیر اقتصاد، مدیران بورس ملزم به انتشار مستندات و دلایل این تصمیم شده‌اند.»
جلسه فوق‌العاده و پیش از موعد شورای عالی بورس
در‌حالی‌که به‌طور معمول جلسات شورای عالی بورس در روزهای سه‌شنبه برگزار می‌شود، با افشاگری‌های مشروح و اعلام رسمی استعفای مجید عشقی، جلسه فوق العاده شورای عالی بورس جهت بررسی موضوع استعفا عشقی، هم‌زمان با استعفای او برگزار شد.
براساس قانون، برکناری مجید عشقی باید به تایید اکثریت اعضای شورای عالی بورس که ریاست آن بر عهده وزیر اقتصاد است، برسد.
مجید عشقی مانند بسیاری از مدیران دولتی و دولتمردان دولت سیزدهم، دانش‌آموخته دانشگاه امام صادق است. او در تاریخ ۲۱مهر ۱۴۰۰ به‌عنوان رییس سازمان بورس و اوراق بهادار ایران انتخاب شد. بعد از این دوران، مجددا در تاریخ ۲۰فروردین۱۴۰۳، با کسب حمایت مجدد اعضای شورای عالی بورس، برای ۳۰ ماه دیگر در مقام خود ابقا شد، اما حالا با گذشت پنج ماه از این تاریخ و سه روز بعد از افشای ماجرای وام‌های میلیاردی، از سمت خود استعفا داد.
عشقی یکی از مدیران تراز اول و مامور رییس دولت سیزدهم برای حل فوری مشکل بورس بود، اما نه‌تنها ذره‌ای بر بازار سرمایه ایران نیفزود، بلکه سرانجام با برچسب‌هایی مانند «وام عشقی» و «وام‌گیت»، بازار سرمایه ایران را ترک کرد.
بزرگترین ریزش کل تاریخ اقتصاد ایران در زمان مدیریت مجید عشقی اتفاق افتاد، اما در اردیبهشت سال گذشته و در روزی که به دوشنبه سیاه شهرت یافت، عشقی، مقصر این ریزش تاریخی را رفتار هیجانی سهامداران خرد اعلام کرد و تمام تلاش خود را برای پنهان کردن رانت بزرگ دولتی که در جریان بود و دو ماه بعد افشا شد، به کار بست.
در تداوم ریزش‌های سنگین از ابتدای سال جاری و خصوصا با مرگ «اسماعیل هنیه»، سهامداران مجید عشقی را به‌دلیل تعلل در تعطیلی بازار سرمایه و یا حداقل اعمال به موقع دامنه نوسان، مقصر می‌دانستند. در مقاطعی، ریزش و خروج سرمایه تا جایی پیش رفت که تعداد زیادی از کارگزاری‌ها در شهرهای مختلف، دست از کار کشیده و میزهای خود را ترک کردند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید