با آغاز جنگ در غزه بین اسراییل و حماس در نتیجه عملیات مختلف اسراییل، شماری از اتباع ایران در سه کشور سوریه، لبنان و ایران کشته شدند. این افراد عمدتا نظامیان سپاه پاسداران بودند، اما در حملات اسراییل به خاک ایران، چندین نظامی ارتش و تعدادی غیرنظامی نیز جان خود را از دست دادند. کدام ایرانی در عملیات یک سال اخیر اسراییل کشته شدند؟

***

بامداد ۵آبان۱۴۰۳، شهروندان صدای چندین انفجار در تهران، زنجان، ایلام، شیراز و خوزستان را شنیدند. حوالی ساعت ۲:۱۵ به وقت محلی، اسراییل عملیاتی سه مرحله‌ای را علیه مواضع نظامی ایران آغاز کرد. بعد از آن، سخنگو ارتش اسراییل اعلام کرد که این عملیات «دقیق و هدفمند» بوده و با هدف خنثی‌سازی «تهدیدهای فوری» علیه اسراییل، اهداف نظامی ایران را مورد حمله قرار داده است.

به‌جز خسارت‌های وارد شده به مواضع نظامی که ایران آن‌ها را ناچیز خوانده و وزیر دفاع نیز از برطرف شدن و ترمیم آن‌ها خبر داده، این عملیات ارتش اسراییل منجر به کشته شدن حداقل چهار نیروی ارتش ایران و یک غیر نظامی شده است.

تنش نظامی میان ایران و اسراییل از ۱۵مهر۱۴۰۲ شدت بیشتری یافته است. اگرچه ایران مدت‌ها اسراییل را به‌عنوان دشمن خود معرفی کرده و اسراییل نیز اخیرا سیاست‌های خود را علیه نظام سیاسی ایران تشدید کرده، اما درگیری‌ها پس از حمله نیروهای حماس به اسراییل وارد مرحله جدیدی شده و اسراییل در این مدت چندین بار نظامیان ایرانی را به‌ویژه خارج از مرزهای ایران، هدف قرار داده است.

حملات هدفمند اسراییل به فرماندهان سپاه در خارج از مرزهای ایران

در یک سال اخیر، ارتش اسراییل مجموعه‌ای از حملات هدفمند را علیه اعضای کلیدی سپاه پاسداران ایران در خارج از مرزها ترتیب داده است. این حملات که عمدتا در سوریه و لبنان به وقوع پیوسته‌اند، به کشته‌شدن فرماندهان ارشد و چهره‌های برجسته نیروی قدس انجامیده و تنش‌ها میان دو کشور را به اوج جدیدی رسانده است. 

در ۱۰آذر۱۴۰۲، محله زینبیه دمشق شاهد هدف‌گیری «محمدعلی عطایی شورچه» و «پناه تقی‌زاده» بود. این دو فرمانده برجسته که به توسعه و انتقال تسلیحات پیشرفته برای محور مقاومت مشغول بودند، قربانی حمله‌ای شدند که از سوی تحلیلگران، به‌عنوان آغازگر دور تازه‌ای از درگیری‌های بین اسراییل  و ایران شناخته شد.

یک ماه بعد در ۴دی۱۴۰۲، باز هم در زینبیه دمشق، حمله‌ای پهپادی «سیدرضا موسوی»، معروف به «سید رضی» را هدف گرفت. موسوی از یاران نزدیک «قاسم سلیمانی» و چهره‌ای حیاتی در تامین سلاح و تجهیزات برای محور مقاومت، نقشی پنهان اما تاثیرگذار در زنجیره لجستیکی ایران در منطقه داشت. این حمله که پس از چندین تهدید قبلی اسراییل رخ داد، به عقیده ناظران، گامی بلند در مسیر از بین بردن شبکه‌ای بود که سال‌ها به تقویت نیروهای مقاومت مشغول بوده است.

در ۳۰دی۱۴۰۲، در یک حمله بزرگ‌تر در منطقه المزه دمشق، اسراییل «حجت‌الله امیدوار» یا همان «حاج صادق» را به‌همراه چهار افسر دیگر سپاه هدف قرار داد. حاج صادق که چهره‌ای موثر در طراحی عملیات‌های اطلاعاتی نیروی قدس و نزدیک به قاسم سلیمانی بود، نقشی موثر در کارزارهای منطقه‌ای سپاه ایفا کرده و نامش در فهرست‌های ترور موساد و سایر سرویس‌های اطلاعاتی قرار داشت.

در میان فرماندهان ارشد سپاه که در یک سال گذشته هدف حملات اسراییل قرار گرفته و جان باختند، «محمدرضا زاهدی» و «بهروز واحدی»، نقش‌های برجسته‌ای در عملیات‌های نیروی قدس داشتند. «زاهدی» که با نام مستعار «ابومهدی» شناخته می‌شد، یکی از مسوولان اصلی نیروی زمینی سپاه بود و در ۱۳فروردین۱۴۰۳ طی حمله هوایی به ساختمان ضمیمه کنسولگری ایران در المزه دمشق، به‌همراه «محمد هادی حاجی رحیمی» کشته شد. او از چهره‌های باسابقه سپاه و رابط کلیدی ایران با حزب‌الله لبنان بود و کشته شدنش باعث شد تا جمهوری اسلامی برای انتقام‌گیری اقدام کند. «واحدی» نیز، که در زمینه انتقال تسلیحات به حزب‌الله فعالیت داشت، اوایل فروردین ۱۴۰۳ در دیرالزور سوریه در جریان حمله‌ای هوایی جان باخت؛ حمله‌ای که بخشی از استراتژی اسراییل  برای قطع مسیرهای تسلیحاتی ایران به لبنان و تضعیف محور مقاومت در منطقه بود.

اسراییل نیز ۶مهر۱۴۰۳ با هدف قرار دادن «عباس نیلفروشان» در جنوب بیروت، موج دیگری از تلفات را برای فرماندهی سپاه در منطقه رقم زد. نیلفروشان مسوول هماهنگی نظامی ایران با حزب‌الله لبنان بود و مرگش یکی از سنگین‌ترین ضربات بر بدنه فرماندهی ایران در لبنان بود.

این سلسله حملات که بخشی از استراتژی اسراییل برای مهار نفوذ ایران در منطقه است، مواجهه میان دو کشور را به سطحی جدید رسانده و نشان‌دهنده تغییر جدی در نحوه رویارویی اسراییل با تهدیدات منطقه‌ای ایران است، تغییری که پیامدهایش می‌تواند دامنه تنش‌ها در خاورمیانه را گسترش دهد. اما آنچه باعث نگرانی بیشتر از افزایش تنش‌ها شده، مرگ نیروهای ارتش در داخل خاک ایران براثر حملات اسراییل  است.

 

جدول۱- کشته شدگان سپاه توسط ارتش اسراییل در حملات برون مرزی

کشته شدن نیروهای پدافند هوایی ایران در حمله هوایی اسرائیل

پس از حملات روز شنبه۵آبان اسراییل به ایران، ارتش ایران در دو بیانیه جداگانه، از کشته شدن چهار نیرو خود در حوزه پدافندی خبر داد. در اولین بیانه این نهاد نظامی آمده بود که این افراد «در راستای دفاع از حریم امنیت ایران زمین و جلوگیری از آسیب به ملت و منافع ایران» و «حین مقابله با پرتابه‌های رژیم جنایتکار صهیونیستی» جان خود را از دست دادند. اگرچه به‌صورت دقیق محل کشته شدن این افراد عنوان نشده، اما آن‌ها احتمالا در پدافندی که در منطقه ماهشهر وجود داشته مورد اصابت موشک قرار گرفته باشند.

یکی از این افراد، «محمدمهدی شاهرخی‌فر»، استوار یکم ارتش و از نیروهای پدافند هوایی بود که در حمله هوایی اسراییل جان باخت. گفته شده است که او متاهل و دارای فرزند بود و سال‌ها در این بخش خدمت کرده بود. پیش‌از این، پیامی در شبکه‌های اجتماعی از او منتشر شد که به خانواده‌ خود نوشته بود: «بگیر تخت بخواب ما بیداریم.»

دیگر نیروی معرفی‌شده در بیانیه ارتش، «حمزه جهاندیده»، سرگرد پدافند هوایی ارتش و مستقر در بندر ماهشهر بود. او اهل روستای سردو در دیشموک کهگیلویه‌وبویراحمد و ساکن رامهرمز خوزستان بود. اعلام شده که جهاندیده متاهل و پدر دو فرزند، ازجمله دختری به نام «آلارز» بود. مراسم تشییع او در رامهرمز برگزار شد و خانواده‌ او، ازجمله پسر دایی او «مهدی محسن‌نژاد»، ملی‌پوش کشتی فرنگی، پیام‌های یادبودی منتشر کردند.

«سجاد منصوری» متولد ۱۳۷۴ در کرمانشاه، از نیروهای پدافند هوایی بود که در حمله موشکی اسراییل جان خود را از دست داد. او کوچکترین فرزند یک خانواده‌ کارگر بود و پس از تحصیل در رشته ریاضی فیزیک، به دانشگاه افسری خاتم‌الانبیا و سپس پدافند هوایی پیوست.

استوار «مهدی نقوی»، از دیگر نیروهای پدافند هوایی ارتش ایران بود که جان خود را در حمله اسراییل از دست داد. او متولد بروجرد و متاهل بود و در تهران سکونت داشت. مراسم تشییع او روز دوشنبه۷آبان در بروجرد برگزار شد.

 

جدول۲- کشته‌شدگان ارتش در حمله اسراییل به ایران بر اساس اطلاعات رسمی منتشر شده

کشته شدن غیرنظامیان ایرانی در حملات اسرائیل

حملات اسراییل به شهروندان ایران، باعث کشته شدن غیرنظامیان نیز شده است. «معصومه کرباسی» (کرباسچی)، شهروند ایرانی مقیم لبنان، به‌همراه همسرش «رضا عباس عواضه» در ۲۸مهر۱۴۰۳ در جریان حمله پهپادی اسراییل به خودرو آن‌ها در منطقه جونیه در شمال بیروت، کشته شد. 

براساس گزارش‌ها، این زوج در حال حرکت بودند که یک پهپاد اسراییلی با شلیک موشک خودرو آن‌ها را متوقف کرد و پس از پیاده شدن آن‌ها در حمله دوم، هر دو جان خود را از دست دادند. سفارت ایران در بیروت این حمله را محکوم کرد و از جامعه بین‌المللی خواست برای حفاظت از جان غیرنظامیان در برابر تهدیدات اسراییل، اقدامات موثری انجام دهد. گفته می‌شود کرباسی مادر پنج فرزند بود و به ‌گفته نزدیکان، فردی مذهبی و فعال در برنامه‌های اجتماعی بود. جزییات چندان دیگری از فعالیت‌های او که از سوی رسانه‌های جمهوری اسلامی به «اولین بانوی ایرانی شهید راه قدس» نامیده شده‌، منتشر نشده است.

یک روز پس از کشته شدن کرباسی، اسراییل در حمله‌ای پهپادی به یک خودرو دیگر در لبنان، «دکتر علی حیدری»، پزشک ایرانی مستقر در بیروت را هدف قرار داد. وزارت امور خارجه ایران این حمله را نقض آشکار کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ و جنایت جنگی خواند و ضمن محکومیت شدید آن، از سازمان‌های بین‌المللی خواست تا موارد مکرر نقض حقوق‌ بشردوستانه توسط اسراییل را ثبت و پیگیری کنند.

وزارت خارجه ایران گفته که دکتر حیدری برای ارائه کمک‌های درمانی به بیماران در لبنان حضور داشت و این حمله، تجاوزی آشکار به حقوق کادر درمانی در مناطق جنگی است. 

اما تازه‌ترین کشته غیرنظامی حملات اسراییل در میان ایرانیان، «الله‌وردی رحیم‌پور»، نگهبان پنجاه ساله اهل تکاب آذربایجان غربی و ظاهرا تنها غیرنظامی کشته شده حمله اخیر اسراییل به ایران بود؛ بر سر آنکه او نگهبان یا پیمانکار کجا بوده است، توافقی در میان رسانه‌ها وجود ندارد.  برخی گزارش‌ها در شبکه‌های اجتماعی می‌گویند او نگهبان یک کارخانه پهپادسازی بوده، اما برخی نیز می‌گویند کارخانه‌ای که او نگهبانش بوده، دستگاه‌های حفاری نفت تولید می‌کرده است. ضمن اینکه محل مرگ دقیق او نیز تاکنون عنوان نشده است.

 

جدول۳- کشته‌شدگان غیرنظامی ایران