ار اف ای
هوای مسموم زمستان امسال ایران که هزاران نفر را روانه بیمارستان و مدارس را تعطیل کرد، تهران را وادار کرد تا بپذیرد که باید برای مقابله با آلاینده‌های اصلی هوا از جمله خودروهای قدیمی و سوخت کثیف، تلاش بیشتری انجام دهد. بنیاد رویترز در مقاله‌ای که روز پنجشنبه منتشر کرد، نظر ساکنان ایران را جویا شده و سختی‌های بحران آلودگی هوا و مازوت سوزی در شهرهای مختلف ایران در زمستان امسال را تشریح می‌کند.
صنم ماحوزی، خبرنگار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی، در ابتدای این مقاله اشاره می‌کند که بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، ساکنان پایتخت ایران در ۹ ماه نخست امسال تنها پنج روز هوای پاک را تجربه کرده‌اند. داده‌های شرکت سوئیسی آی‌کیوایر(IQAir) نیز نشان می‌دهد که تهران در میان آلوده‌ترین شهرهای جهان قرار دارد. از سوی دیگر، سطوح خطرناک آلودگی هوا در دیگر شهرهای بزرگ ایران از جمله اهواز، مشهد، تبریز، اصفهان و زابل نیز گروه‌های حساس جامعه را در معرض خطر قرار داده است. سازمان ملل می‌گوید که آلودگی هوا که در جهان سالانه منجر به مرگ زودرس حدود ۸ میلیون نفر شده و تشدید تغییرات آب و هوایی را در پی دارد، بزرگ‌ترین خطری است که در حال حاضر سلامت زیست‌محیطی ما را تهدید می‌کند.
بنیاد رویترز در مقاله خود نظر تعدادی از ساکنان ایران را در مورد بحران کنونی آلودگی هوا جویا شده است. مصاحبه شوندگان به دلیل نگرانی از واکنش قضایی ترجیح داده‌اند که نامشان فاش نشود.
یک متخصص ریه ۴۷ ساله از تهران می‌گوید که در زمستان امسال با افزایش چشمگیر بیماری‌های تنفسی مانند آسم و بیماری مزمن انسدادی ریه(COPD) در میان بیمارانش مواجه بوده است. بر این اساس، موارد برونشیت، واکنش‌های آلرژیک و عوارض قلبی عروقی مرتبط با قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای آلوده نیز افزایش یافته است. این متخصص تاکید می‌کند: “تا زمانی که کاری برای رفع این مشکل انجام نشود، همچنان شاهد رنج بیماران خواهیم بود”.
محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت ایران، در ابتدای بهمن‌ماه اعلام کرد که حدود ۵۲ هزار و ۵۰۰ مورد مرگ، معادل ۱۲.۵۶ درصد از کل مرگ‌های طبیعی کشور، در سال گذشته به آلودگی هوا منتسب بوده است. ۱۵ درصد از مرگ و میر کودکان زیر پنج سال ایران نیز به آلودگی نسبت داده می‌شود.
یک مادر ۳۲ ساله اهل تهران در پاسخ به بنیاد رویترز، از تعطیلی مدارس به دلیل آلودگی هوا گله کرده و می‌گوید که فرزندانش برای روزهای متوالی به مدرسه نرفته‌اند و در خانه نیز مجبور هستند پنجره‌ها را بسته نگه دارند. به گفته وی با این اوصاف هنوز هم “در چشم‌ها و گلویم احساس سوزش می‌کنم. گاهی اوقات نفس کشیدن سخت می‌شد و وحشت داشتم… بسیار نگران هستم. احساس می‌کنم سلامتی و جان من و فرزندانم برای مسئولان امر مهم نیست”.
یک تاجر ۴۰ساله ساکن تبریز نیز به بنیاد رویترز گفت که امسال به جای برف و باران معمول زمستان، این شهر را یک مه غلیظ نارنجی رنگ پوشانده تا جایی که “حتی نمی‌توانیم کوهی را ببینیم که صد متر جلوتر است و پشت دود پنهان شده است.”
علل ریشه‌ای بحران موجود
صنم ماحوزی در ادامه به بررسی علل ریشه‌ای بحران آلودگی هوا می‌پردازد و با اشاره به اینکه شهرهای ایران مدت‌هاست که با آلودگی مزمن هوا که عمدتاً ناشی از فعالیت میلیون‌ها وسیله نقلیه قدیمی، پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها است دست و پنجه نرم می‌کنند، یکی از بزرگ‌ترین عوامل این بحران را سوزاندن مازوت می‌داند. مازوت یک نفت کوره سنگین و کم کیفیت است که به‌ویژه در زمستان که تقاضای انرژی زیاد است، در کارخانه‌ها، پالایشگاه‌ها و نیروگاه‌ها برای جبران کمبود گاز طبیعی استفاده می‌شود.
ویسنده در ادامه با بیان اینکه ایران با وجود داشتن دومین ذخایر بزرگ گاز جهان پس از روسیه، به دلیل کمبود شدید سرمایه گذاری که بخشی از آن ناشی از تحریم های ایالات متحده است از کشورهایی از جمله ترکمنستان گاز وارد می‌کند، به سخنان ۲۹ دی مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری ایران، اشاره می‌کند که در همایش روز هوای پاک، با اشاره به بحران تأمین انرژی، اذعان کرد که استفاده از مازوت یک اشتباه بوده و دولت وی قصد دارد استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و انرژی بادی را گسترش دهد.
مقامات ایرانی همچنین متعهد شده‌اند که با انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از حمل و نقل مقابله کنند. با این حال، اقدامات در پیش گرفته شده سرعت پایینی دارند. بنا بر اعلام ائتلاف اقلیم و و هوای پاک(CCAC)، انتشار گاز متان از عملیاتهای نفت و گاز، مدیریت پسماند و کشاورزی نیز به مسموم شدن هوای ایران کمک می‌کند.
بحرانی فراتر از مرزها
صنم ماحوزی به نقل از آرمین سروشیان، استاد مهندسی شیمی و محیط زیست دانشگاه آریزونا، می‌نویسد: “آب و هوا، انتشار گازهای گلخانه‌ای و ذرات گرد و غباری که از مناطق دیگر می‌آیند همگی می‌توانند بر کیفیت هوا تأثیر بگذارند… علاوه بر این، تهران مانند کاسه‌ای است که اطراف آن را کوه‌ها احاطه کرده‌اند و آلودگی هوا در زمستان به دلیل پدیده‌ای به نام وارونگی دما*، شدیدتر می‌شود”. آرمین سروشیان در رابطه با بحران آلودگی هوای شهری مانند اهواز نیز می‌گوید که “گرد و غبار زیادی که از نقاطی مانند عراق و کشورهای آن سوی خلیج فارس می‌آید، بر معضل انتشار گازهای گلخانه‌ای داخلی می‌افزاید”.
مقاله بنیاد رویترز با سخنان ناتان بورگفورد-پارنل، مسئول امور علمی ائتلاف اقلیم و و هوای پاک، پایان می‌یابد که عقیده دارد آلودگی هوای ایران را می‌توان کاهش داد. به گفته وی “ایران می‌تواند از طریق تقویت همکاری‌های فرامرزی، افزایش نظارت و همچنین گسترش فضاهای سبز و کنترل گرد و غبار ناشی از ساخت‌وساز و جاده‌ها، با چالش‌های ناشی از طوفان‌های شن و گرد و غبار مقابله کند”. علاوه بر این، “معرفی استانداردهای آلایندگی سخت‌گیرانه‌تر برای صنایع و همچنین بهبود استانداردها و تعمیر و نگهداری خودرو می‌تواند فوایدی قابل توجه را به سرعت به ارمغان آورد”.
* وارونگی دما یا اینورژن به پدیده‌ای گفته می‌شود که در آن برخلاف حالت طبیعی با افزایش ارتفاع، دما نیز زیاد می‌شود و در این شرایط درجه حرارت پائین جو کمتر از طبقه فوقانی می‌باشد. وارونگی دما معمولاً باعث به دام افتادن آلودگی هوا در ارتفاع نزدیک زمین می‌شود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید