ار اف ای
در حالی که تهران آزادی دو گروگان فرانسوی در ایران، سسیل کولر و ژاک پاریس را به «رأفت اسلامی» نسبت میدهد، هفتهنامۀ لوپوئن فاش کرده است که سرویس اطلاعات خارجی فرانسه (DGSE) در سکوت، با استفاده از بازداشت مهدیه اسفندیاری در خاک فرانسه، سناریوی تبادل پنهانی را طراحی کرده است : عملیاتی پیچیده در مرز سیاست، امنیت و معامله، جایی که هر دو دولت میکوشند واقعیت را انکار کنند، اما نشانهها از یک چانهزنی تمامعیار اطلاعاتی حکایت دارند.
آزادی سسیل کولر و ژاک پاریس، دو شهروند فرانسوی که در ایران گروگان هستند، برخلاف روایت رسمی تهران و شخص عباس عراقچی، نشانۀ «رأفت اسلامی» نبود. پشت این تصمیم، به گزارش هفتهنامۀ فرانسوی «لوپوئن»، نقش فعال سرویسهای اطلاعات خارجی فرانسه (DGSE) و یک پرونده همزمان در این کشور پنهان است.
کولر و پاریس، دو فعال سندیکایی در بخش آموزش، از ماه مه ۲۰۲۲ در زندان اوین تهران بازداشت بودند. آنان در مهرماه گذشته به اتهام «جاسوسی برای فرانسه و اسرائیل» و «توطئه علیه امنیت کشور» به ترتیب به ۲۰ و ۱۷ سال زندان محکوم شدند. با این حال، سه سال و نیم پس از بازداشت، هر دو به قید وثیقه آزاد شدند و اکنون در اقامت اجباری در سفارت فرانسه در تهران به سر میبرند.
در ظاهر، این آزادی حاصل گفتگوهای دیپلماتیک میان امانوئل ماکرون و رئیسجمهوری ایران، مسعود پزشکیان، است. اما منابع آگاه در پاریس میگویند که یک کانال محرمانه میان دستگاههای اطلاعاتی دو کشور از مدتی پیش فعال بوده و نقشی تعیینکننده در این پرونده داشته است.
ماجرا به نوشتۀ لوپوئن در فوریۀ ۲۰۲۵ وارد مرحلۀ تازهای شد : زمانی که پلیس فرانسه مهدیه اسفندیاری، مترجم ایرانی مقیم این کشور را در شهر ویلوربان بازداشت کرد. او به اتهام «تبلیغ تروریسم، نفرتپراکنی و مشارکت در فعالیتهای افراطی» تحت پیگرد قرار گرفت. طبق گزارشها، حسابهای کاربری متعلق به او پیامهایی در حمایت از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل و محتوایی صریحاً ضدیهودی منتشر کرده بودند.
گرچه اتهامات اسفندیاری رنگ و بوی امنیتی داشتند، اما بازداشت طولانی و سکوت کمسابقۀ مقامات ایرانی دربارۀ او، این گمان را تقویت کرد که پروندۀ او ابعاد سیاسی پیدا کرده است. به گفتۀ یکی از منابع نزدیک به سرویسهای امنیتی فرانسه، بازداشت او بخشی از سیاست جدید پاریس است که هدفش دادن پاسخ متقابل به گروگانگیری اتباع غربی توسط تهران است.
نشریۀ تخصصی Intelligence Online در گزارشی نوشت که نیکولا لرنر، رئیس کنونی DGSE، شخصاً هدایت این رویکرد را برعهده داشته و پیشنهاد داده است با مرور پروندههای ضدجاسوسی مرتبط با ایران، «اهرم مناسبی» برای چانهزنی با تهران پیدا شود. به نوشتۀ لوپوئن بازداشت مهدیه اسفندیاری در همین چارچوب صورت گرفت.
مهدیه اسفندیاری در ۲۲ اکتبر گذشته با نظارت قضایی آزاد شد و اکنون در سفارت جمهوری اسلامی در پاریس اقامت دارد، در حالی که محاکمهاش برای ژانویه آینده پیشبینی شده است. تنها چند روز بعد، حکومت ایران نیز از آزادی سسیل کولر و ژاک پاریس خبر داد.
گرچه هیچیک از دو دولت رسماً از «تبادل زندانی» سخن نمیگویند، اما همزمانی دو رویداد تردیدی باقی نگذاشته است که آزادی دو فرانسوی و آزادی اسفندیاری بیارتباط با یکدیگر نیستند.
یکی از کارشناسان روابط ایران و فرانسه میگوید:«پیام پاریس به تهران روشن بود: اگر قرار است روابط دو کشور دوباره عادی شود، باید مسئلۀ گروگانگیریهای سیاسی پایان یابد.» حکومت ایران در سالهای اخیر چندین تبعۀ غربی، از جمله فرانسوی را، به اتهامهای امنیتی بازداشت کرده است. پاریس این رویه را «سیاست گروگانگیری دولتی» میخواند. تا مدتی پیش، واکنش فرانسه به این رفتار محتاطانه بود، اما اکنون شواهد نشان میدهد که سرویسهای اطلاعاتی فرانسه راهبردی متقابل برگزیدهاند: بازداشت چهرههای نزدیک به جمهوری اسلامی در خاک فرانسه و استفاده از آنان به عنوان ابزار فشار برای آزادی شهروندان فرانسوی.
به این ترتیب، آزادی کولر و پاریس نتیجۀ چانهزنی پنهان میان سرویسهای امنیتی دو کشور بود، نه صرفاً یک اقدام انساندوستانه. هر دو طرف میدانند که این «معامله خاموش» میتواند زمینهای برای بازگشت گفتگوهای سیاسی در آینده باشد.
در حالیکه سسیل کولر و ژاک پاریس در تهران و مهدیه اسفندیاری در پاریس، هر سه در اقامت اجباری به سر میبرند، دیپلماسی پنهان میان ایران و فرانسه وارد مرحلهای تازه شده است. آزادی دو فرانسوی، فراتر از نماد رأفت یا پیروزی دیپلماسی، بازتاب واقعیتی سیاسی است: در مناسبات امروز تهران و پاریس، زبان مبادله و گروگانگیری جای گفتگو را گرفته است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید