شکر یکی از کالاهای استراتژیک است که میزان تولید و مصرف آن یکی از شاخص‌های توسعه یافتگی تلقی می‌گردد به طوری‌که میزان مصرف شکر در کشورهای پیشرفته صنعتی تقریبا ۵/۲ برابر کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
شکر از دو طریق تولید می‌شود یکی با کاشت چغندرقند و دیگری نیشکر. بر پایه آمارهای جهانی ۷۵درصد شکر تولیدی جهان از طریق نیشکر صورت می‌گیرد که عمدتا در کشورهایی که در مناطق گرمسیر مانند برزیل،استرالیا،جنوب آمریکا، مناطق جنوبی چین ، هندوستان ، تایلند ، مصر و سودان تولید می شود.
۲۵درصد مابقی تولید شکر جهان نیز از طریق کاشت چغندر انجام می شود که عمدتا در کشورهای اروپایی تولید می‌شود. البته یاد آوری این نکته ضروری است که تولید شکر از چغندر بدین دلیل که گرانتر از نیشکر است و به دنبال اخطار سازمان جهانی تجارت به کشورهای اروپایی مبنی بر کاهش یارانه به چغندرکاران از سال ۲۰۰۶تولید شکر در اروپا به ویژه فرانسه و آلمان
رو به کاهش است . برخلاف چغندرقند که کاشت آن تقریبا در تمام مناطق جهان امکان پذیر است کشت نیشکر تنها در مناطق گرمسیری ممکن است بدین خاطر نیز ترکیب و میزان تولید شکر در ایران تقریبا با استانداردهای جهانی همخوانی دارد به طوری‌که از۳/۱میلیون تن شکر تولیدی ایران ۶۰ درصد آن توسط مجتمع‌های ۹گانه نیشکری خوزستان انجام می شود.
ورود کارخانه‌های شکر به ایران برمی‌گردد به سالهای ۱۳۱۳تا ۱۳۱۹ به طوری که شش کارخانه جدید قند در این مدت ساخته شد.
ساخت کارخانه‌های جدید چغندرقند هر چند پس از آن ادامه یافت ولی عمده تاکید دولت‌های وقت به از سرگیری کشت نیشکر در خوزستان بود. کاشت نیشکر در خوزستان به دوره ایران باستان برمی‌گردد و نام خوزستان از«خوز» گرفته‌شده به معنای نیشکر.
ولی بنا به دلایل گوناگون کاشت این گیاه بسیار استراتژیک که تنها در این استان امکان کاشت آن وجود دارد متوقف شده بود تا اینکه در زمان صدارت امیر کبیر صدراعظم ناصرالدین شاه در خوزستان از سرگرفته شد که با مرگ او این مورد همانند سایر موارد اصلاحی در ایران ناکام ماند تا اینکه مجددا در دهه ۴۰خورشیدی کارخانه بزرگی در منطقه هفت تپه خوزستان با ظرفیت تولید ۱۰۰ هزارتن شکر در سال به بهره برداری رسید. پس از آن مجتمع نیشکر بزرگتری با سطح زیر کشت ۱۸ هزار هکتار به ظرفیت ۲۴۰ هزارتن شکر (بزرگترین کارخانه نیشکری جهان) درسال ۱۳۵۶ در نزدیکی شوشتر به بهره برداری رسید و با وقوع انقلاب و سپس جنگ تحمیلی فرآیند توسعه کاشت نیشکر در ایران متوقف شد ولی دولت وقت علی رغم شرایط دشوار جنگ تحمیلی در نخست وزیری وقت صندوقی به نام صندوق شکر با مشارکت کارشناسان زبده تشکیل دادتا مطالعات صورت گرفته توسط شرکت مهندسی مشاور آگراونومیکس آمریکا را تکمیل کند.این طرح در دوران سازندگی در دستور کار قرار گرفت وبا دخالت شخص
رئیس جمهور وقت در تبصره ۲۹ قانون برنامه ۵ ساله اول توسعه اقتصادی جمهوری اسلامی‌ایران ساخت ۷ مجتمع کشت و صنعت نیشکری به ظرفیت ۷۰۰هزارتن شکر ، ۲۰۰هزار تن کاغذ، ۷۰۰هزار تن خوراک دام و مقداری الکل و خمیر مایع در آن پیش بینی شده بود که با تلاش‌های صورت گرفته و در گرمای غیرقابل تحمل بالای ۵۰ درجه استان خوزستان این طرح تحت عنوان توسعه نیشکر و صنایع جانبی به تدریج به بهره برداری رسید به طوری‌که پیش بینی می‌شود در سال زراعی ۹۵-۹۴،
۵۶۰ هزارتن شکر، ۸۰هزار تن MDF و۱۰۰تن خوراک دام تولید شود. ساخت آخرین کارخانه از زنجیره تولید این مجموعه که ضایعات نیشکر را به کاغذ تبدیل می‌کند در مراحل پایانی قرارداد و پیش بینی می‌شود که با برداشته شدن تحریم‌ها در ایران قرار داد ساخت آن تا پایان سال جاری یا اوایل سال آینده به امضا برسد.
ایجاد مجتمع‌های نیشکری در خوزستان همواره با مخالفت‌های آشکار و پنهان از رها کردن مارهای سمی‌توسط انگلیسی‌ها در مزارع نیشکر و سنگ اندازی به وزیر کشاورزی وقت در مراسم کلنگ زنی یکی از واحد‌های طرح توسعه نیشکر و ممانعت فیزیکی از ساختن یکی از مجتمع‌های هفت گانه در شمال اهواز و عدم تخصیص اعتبار و… همواره در جریان بوده است و صنعت تولید شکر در ایران همواره با مخالفت‌های گسترده وارد کنندگان شکر رو به رو بوده است که اوج آن را می‌توان در دولت‌های نهم و دهم مشاهده کرد که میزان واردات شکر گاه به ۱٫۵میلیون تن در سال می‌رسید در حالی که نیاز کشور بیش از ۸/۱ میلیون تن نبود نتیجه اینکه کارخانه‌های داخلی قادر به فروش محصولات خود نبودند و عملا سرمایه گذاری در این صنعت غیراقتصادی شده بود. با سرکارآمدن دولت یازدهم و با دخالت مستقیم وزیر مقتدر جهاد کشاورزی جلو این باندها گرفته شد و در سال جاری اجازه واردات بیش از ۴۰۰ هزار تن شکر خام داده نشد که نتیجه آن افزایش شدید تولید داخلی شده و پیش بینی می‌شود در سال جاری تولید شکر در ایران به رکورد تاریخی خود یعنی ۴/۱ میلیون تن برسد.
لیکن با این وجود مافیای واردات شکر همچنان فعال است و این بار از در دیگری وارد شده و تلاش دارد مصوبه دولت مبنی بر پرداخت ما به التفاوت قیمت شکر به تولیدکنندگان را محدود به کارخانه‌های چغندر قند کند که این خود عملا ضربه سنگین و
تمام کننده ای بر صنعت نیشکر است و تداوم اشتغال بیش از ۳۴ هزار نفر که در این بخش مشغول به کار هستند را با مخاطرات جدی روبه رو سازد.
زیرا ۶۰درصد تولید شکر کشور از طریق کاشت نیشکر انجام می‌شود. این جریان که ریشه‌های عمیق دارد کاملا مسائل مرتبط با این صنعت را زیر نظر دارد، زیرا در حال حاضر به علت کمبود آب، کاشت چغندر قند در مناطقی از ایران از جمله استان‌های خراسان ،فارس و مرکزی غیراقتصادی و ساخت کارخانه‌های جدید نیز در این مناطق اصولا نمی‌تواند صورت گیرد. بر پایه الگوی کشت در نظرگرفته شده در طرح ۵۵۰هزار هکتاری موسوم به طرح مقام معظم رهبری افزایش زیر کشت نیشکر استان خوزستان پیش بینی شده است، بنابراین جریانی از این مسئله آگاه است و در نتیجه از مصوبه هیئت دولت که به منظور کنترل نرخ تورم و کمک به تولید داخلی صورت گرفته در صدد سوء استفاده است متاسفانه این جریان از آن چنان قدرتی برخوردار است که حتی برخی رسانه‌ها را نیز با خود همراه کرده است به طوری که در برنامه گزارش ویژه شبکه دو سیمای جمهوری اسلامی‌ایران در برنامه مربوط به صنعت زمینگیر شده فولاد و در انبار ماندن بیش از ۳میلیون تن فولاد تولید داخل فردی را که تولید کننده فولاد نیست را به عنوان تولید کننده فولاد معرفی می‌کند و تریبون این رسانه را برای تشویق واردات در اختیار او می‌گذارد در حالی‌که در همین برنامه معاون وزیر صنعت،معدن و تجارت صریحا اعلام می‌کند که آمریکا که اصلی ترین عضو سازمان جهانی تجارت WTO است تعرفه واردات فولاد از چین را به ۲۴۰درصد رسانده است و ما تنها خواهان اعمال تعرفه ای ۴۰درصد بر واردات فولاد هستیم.
متاسفانه این جریان در اقتصادی مانند ایران که نه تنها پایه تولیدی نیست بلکه پایه بازرگانی، وارداتی و شاید پایه قاچاق است سریعا رشد می‌کند و زیان‌های سنگینی را بر اقتصاد ملی تحمیل می‌کند همان گونه که با همین روش‌ها سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی کشور را از ۱۶درصد در پایان دولت هشتم به ۲/۱۱درصد فعلی رسانده اند که ضروری است ناظران نسبت به این موضوع که می‌تواند پیامد‌های منفی نیز به دنبال داشته باشد حساسیت لازم از خود نشان دهند.
از: آفتاب یزد
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید