خبرگزاری هرانا – ساقط شدن پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین با ۱۷۶ سرنشین، توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران و تلاش برای پنهان کردن واقعیت، هزاران شهروند معترض را در دی ماه ۹۸ در اقصی نقاط ایران به صحن دانشگاه‌ها و خیابان‌ها کشاند. در بازه زمانی ۲۱ تا ۲۴ دی ۹۸، بیش از ۲۱ شهر بزرگ ایران و ۲۱ دانشگاه کشور صحنه ناآرامی بود. نقطه کانونی اعتراضات دیماه ۹۸ در دانشگاه‌های کشور بود. بنا بر گزارشات در پی این اعتراضات، تعداد پرشماری از معترضان دستگیر یا زخمی شدند. گزارش پیش رو به بررسی چهار روز اعتراضات در دیماه ۹۸ می‌پردازد.
در نخستین ساعات روز چهارشنبه ۱۸ دی ماه ۹۸، پرواز شماره ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین با ۱۷۶ سرنشین، توسط پدافند هوایی ایران ساقط شد. از ساعات اولیه دلایل این سقوط مورد گمانه‌زنی‌های برخی از کارشناسان قرار گرفت. همچنین تصاویر و ویدئوهایی از اصابت موشک به هواپیما در فضای مجازی منتشر شد.
پس از چند روز خودداری از بیان حقیقت و فرافکنی، سرانجام صبح شنبه ۲۱ دی ماه، ستاد کل نیروهای مسلح با انتشار اطلاعیه‌ای این واقعه را تایید کرده و مدعی شد که هدف گیری هواپیمای مسافربری غیرعمدی و ناشی از خطای عامل انسانی بوده است.
در پی اطلاعیه ستاد کل نیروهای مسلح و پذیرفتن مسئولیت ساقط کردن هواپیمای مسافربری تهران – کیف، بر فراز آسمان استان تهران تجمعاتی اعتراضی در یادبود جانباختگان این حادثه در شهرهای مختلف کشور، شکل گرفت.
بر اساس آمارهای مستند شده هرانا، دست کم ۲۱ شهر بزرگ و ۲۱ دانشگاه در طی چهار روز اعتراضات به شرح ذیل صحنه اعتراضات بودند:
شهرهای اصفهان، مشهد، تبریز، ساری، کرمان، شیراز، آمل، گرگان، بابل، رشت، سنندج، تهران، کرج، سمنان، یزد، کرمانشاه، اراک، شهر قدس، زنجان، اهواز، قزوین.
دانشگاه تهران، دانشگاه امیرکبیر تهران، دانشکده پزشکی تهران، دانشگاه هنر تهران-پردیس، دانشگاه شریف، دانشگاه معماری و شهرسازی تبریز، دانشگاه تبریز، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشگاه اراک، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه دامغان، دانشگاه خواجه نصیر تهران، دانشگاه پردیس کرج، دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشگاه ابوعلی سینا همدان، دانشگاه کردستان، دانشگاه انوشیروانی بابل، دانشگاه الزهرا و همینطور تجمع دانشجویان دانشگاه امیرکبیر که با ورود نیروهای لباس شخصی به دانشگاه و بسته شدن درها، به خشونت کشیده شد.
در تهران محله های مختلفی شاهد اعتراضات بودند، از جمله عصر ۲۲ دیماه تجمعاتی اعتراضی در خیابان جمهوری، خیابان رودکی، استاد معین و میدان آزادی تا میدان صادقیه تهران برگزار شد. تجمع میدان آزادی با دخالت نیروی انتظامی، نیروهای گارد ویژه و نیروهای لباس شخصی با شلیک مستقیم گلوله، شلیک گلوله‌های پلاستیکی، گاز اشک آور، پینت بال و تیر هوایی به خشونت کشیده شد.
یک منبع مطلع در گفت و گو با گزارشگر هرانا از به خشونت کشیده شدن اعتراضات در میدان آزادی تهران و مقابل شهرداری منطقه ۹ تهران خبر داده و گفته است درگیری‌ها در این منطقه به حدی شدت گرفته که بسیاری از تجمع کنندگان دچار جراحات شدید و خونریزی شده‌اند.
معترضان طی این مدت با سر دادن شعارهایی ازجمله؛ «خونی که در رگ ماست خوراک رهبر ماست»، «بسیجی، سپاهی، داعش شمایی»، «بلندگو مال تو، صدای حق مال ما»، «عزیز هر ایرانی، پویای بختیاری»، «توپ، تانک، فشفشه، رهبر باید گم بشه»، «بلوچستان تو آبه، رژیم دستش چماقه»، «اصلاح‌طلب، اصول‌گرا، دیگه تمومه ماجرا»، «چه دی باشه چه آبان پیکار کف خیابان»، «از اهواز تا تهران سرکوب زحمت‌کشان»، «برادر سیل‌زده، حمایتت می‌کنیم»، «نه رفراندوم، نه اصلاح، اعتصاب، انقلاب»، «نخبه‌هامون رو کشتن، آخوند به جاش گذاشتن»، «مرگ بر ستمگر، چه شاه باشه چه رهبر»، «مایه ننگ ملت؛ سپاه بی‌کفایت»، «دیکتاتور سپاهی، داعش ما شمایی»، «مسئول بی‌کفایت، استعفا استعفا»، «کشته ندادیم که سازش کنیم، رهبر قاتل رو ستایش کنیم»، «ملت چرا نشستی؟ منجی خود تو هستی!»، «بی‌شرف بی‌شرف»، «توپ، تانک، فشفشه، آخوند باید گم بشه» «سپاه جنایت می‌کنه، رهبر حمایت می‌کنه»، «خامنه‌ای قاتله، حکومتش باطله»، «مرگ بر دروغگو»، «این همه سال جنایت، مرگ بر این ولایت»، «به من نگو فتنه‌گر، فتنه توئی ستمگر»، «فرمانده کل قوا، استعفا استعفا»، «استعفا کافی نیست، محاکمه لازم است»، «۱۵۰۰ نفر، کشته آبان ماست»، «بسیجی بی غیرت عامل قتل ملت»، «خامنه‌ای حیا کن مملکت رو رها کن»، «ما بچه‌های جنگیم، بجنگ تا بجنگیم»، «رهبر پرادعا، استعفا استعفا»، «رهبر بی‌کفایت، استعفا، استعفا»، «سلیمانی قاتله، رهبرم‌ام خائنه»، «می کشم، می‌کشم، آنکه برادرم کشت»، «ننگ ما ننگ ما، صداوسیمای ما»، «نیروی انتظامی، خاک من خاک تو»، «روحانی حیا کن، مملکتو رها کن»، «بترسید بترسید ما همه با هم هستیم»، «رفراندوم رفراندوم، راه نجات مردم» و «مرگ بر دیکتاتور» اعتراض خود را نشان داده‌اند. آنها با سردادن این شعارها خواستار استعفای مسئولین این واقعه از جمله آیت الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا شدند.
به گفته عفو بین‌الملل، در روزهای ۱۱ و ۱۲ ژانویه نیروهای امنیتی کسانی را که در تظاهرات مسالمت‌آمیز شرکت داشتند با تفنگ بادی، گلوله‌های ساچمه‌ای به سمت معترضان شلیک کردند که باعث ایجاد زخم‌های دردناک و خونریزی در زخمی‌ها شد.
به گفته فیلیپ لوتر، از مدیران عفو بین‌الملل، “منزجر کننده است که نیروهای امنیتی تجمع مردم برای سوگواری و اعتراض مسالمت‌آمیز و درخواست اجرای عدالت در حق ۱۷۶ مسافر پرواز هواپیما سرنگون شده و ابراز خشم نسبت به پرده‌پوشی اولیه مقامات را با توسل به خشونت سرکوب می‌کنند.”
وی گفته است: “استفاده از زور و ابزار غیرقانونی در برخورد با تظاهرات اخیر ادامه سابقه طولانی عملکرد نیروهای امنیتی ایران در چنین مواردی است.”
اطلاعیه عفو بین‌الملل می‌افزاید که بررسی زخم‌های معترضان نشان می‌دهد که علاوه بر گلوله ساچمه‌ای، از گلوله پلاستیکی نیز علیه معترضان استفاده شده است. گلوله های ساچمه‌ای برای شکار پرندگان به کار می‌رود و کاربرد آنها در برخورد با تجمعات کاملا نامناسب است. همچنین، ده‌ها فیلم ویدئویی از شلیک مستقیم گلوله گاز اشک‌آور به داخل تجمع معترضان در دست است.
براساس این اطلاعیه، نیروهایی که برای سرکوب متعرضان به کار گرفته شدند شامل واحدهای ویژه پلیس، شبه‌نظامیان بسیجی و ماموران لباس شخصی بوده‌اند.
این اطلاعیه می‌افزاید که ماموران امنیتی و اطلاعاتی حکومتی در بعضی از بیمارستان‌ها مستقر بودند و باعث نگرانی در مورد بازداشت زخمی‌های تظاهرات می‌شدند. براساس اطلاعات به دست آمده، در مواردی آنان در صدد برآمدند بعضی از زخمی‌ها را به بیمارستان‌های نظامی منتقل کنند و کارکنان بعضی از مراکز درمانی تهران نیز از پذیرش زخمی‌ها خودداری ورزیدند و گفتند که در صورت کمک به زخمی‌ها، ماموران امنیتی آنان را بازداشت خواهند کرد.
در این اطلاعیه آمده است که “این سازمان همچنین گزارش‌های تکان دهنده‌ای از خشونت جنسی ماموران لباس شخصی در مورد دست کم یک زن دریافت کرده است.”
عفو بین‌الملل در ادامه اطلاعیه خود آورده است: “این زن چند ساعت در بازداشت بود و در این مدت، یک مامور امنیتی او را به یک اتاق برد و او را به انجام ارتباط جنسی دهانی مجبور کرد و در صدد تجاوز جنسی به او برآمد.”
بنابر گزارشات دریافتی هرانا نیز دست کم دو زن شب یکشنبه مورخ ۲۲ دیماه در خیابان آزادی تهران مورد اصابت گلوله از ناحیه پا قرار گرفتند که توسط حاضرین از صحنه خارج شدند و تاکنون اطلاعی از وضعیت و سرنوشت آنان به دست نیامده است.
همانطور که اشاره شد بنابر گزارشات دریافتی شماری از تجمع کنندگان در شهرهای مختلف بازداشت شده‌اند.
منابع محلی در تبریز نیز از بازداشت دستکم ۷ تن از دانشجویان دانشگاه تبریز در جریان تجمعات در این شهر خبر داده بودند که ۳ تن از این دانشجویان روز دوشنبه ۲۳ دی ماه با اخذ تعهد آزاد شدند.
در شهرستان آمل نیز ماموران امنیتی دستکم ۱۴ نفر از شهروندان را بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل کرده بودند. با گذشت حدود یک هفته از بازداشت این افراد، همچنان اطلاعی از بازداشت‌شدگان در دست نیست و خانواده آنها از محل نگهداری و وضعیت این افراد بی‌خبرند.
غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه از بازداشت دستکم ۳۰ شهروند در جریان تجمعات و اعتراضات مردمی اخیر خبر داده است.
علی ذوالقدر, رئیس پلیس امنیت عمومی تهران بزرگ گفت که تعدادی از شهروندان این شهر تحت عنوان “عناصر اصلی اغتشاشات” در اعتراضات اخیر، بازداشت شدند. وی بدون اشاره به تعداد افراد بازداشت شده و هویت آنها مدعی شد: “این افراد با استفاده از فضای مجازی در حوادث اخیر سعی در تحریک جوانان و خدشه وارد کردن به امنیت کشور داشتند”.
تاکنون هرانا موفق به احراز هویت ۲۰ تن از دستگیر شدگان حوادث دی ماه شده است که مشخصات آنان در ادامه می‌آید:
۱ – مسلم سلیمانی – محل بازداشت: دانشگاه کردستان – بازداشت شده در تاریخ: ۲۵ دی
۲ – زانیار احمدپور – محل بازداشت: دانشگاه کردستان – بازداشت شده در تاریخ: ۲۵ دی
۳ – ارشد اتابک – محل بازداشت: دانشگاه کردستان – بازداشت شده در تاریخ: ۲۵ دی
۴ – مجید مهرپوری – محل بازداشت: تهران – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۵ – اشکان والی زاده – محل بازداشت: مقابل دانشگاه رازی کرمانشاه – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی
۶ – صلاح غریبی – محل بازداشت: مقابل دانشگاه رازی کرمانشاه – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی
۷ – نبی تردست – محل بازداشت: مقابل دانشگاه رازی کرمانشاه – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی
۸ – محمد اسماعیلی– محل بازداشت: تهران – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۹ – محمد امین حسینی – محل بازداشت: گرگان – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۱۰ – مجید مهرپوری – محل بازداشت: تهران – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۱۱ – فاطمه (ماری) محمدی – محل بازداشت: تهران – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: زندانی سیاسی سابق
۱۲ – کیوان انبری – محل بازداشت: تبریز – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۱۳ – محمد سفیدجامه – محل بازداشت: تبریز – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۱۴ – نیما احمدیان پور – محل بازداشت: تبریز – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: دانشجو
۱۵ــ علی نوری زاد – محل بازداشت: تهران – بازداشت شده در تاریخ: ۲۲ دی
۱۶-شورا فکری – محل بازداشت: آمل – بازداشده در تاریخ: ۲۲ دی – اطلاعات تکمیلی: فعال سابق دانشجویی
۱۷– حسین کروبی، فرزند مهدی کروبی نیز توسط نیروهای امنیتی در منزل شخصی خود بازداشت شده است.
۱۸– رخشان بنی اعتماد، کارگران سینما نیز توسط نیروهای امنیتی بازداشت و ساعاتی بعد آزاد شد.
۱۹– راب مک ایر، سفیر بریتانیا در تهران، روز شنبه ۲۱ دی ماه در جریان شرکت در مراسم گرامیداشت قربانیان سانحه هواپیمای مسافربری تهران-کیف که در مقابل دانشگاه امیرکبیر برگزار شده بود، بازداشت و پس از گذشت ساعاتی آزاد شد
۲۰- سیاوش حیاتی، شهروند اهل کرمانشاه در تاریخ ۲۲ دی ماه، توسط نیروهای امنیتی در کرمانشاه بازداشت و روز چهارشنبه ۲۵ دی ماه از زندان دیزل آباد کرمانشاه آزاد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان نیز از بازداشت فیلمبردار لحظه برخورد موشک با هواپیمای اوکراینی در رباط‌کریم خبر داده است. به گفته برخی رسانه‌های ایران، قرارگاه ثارالله تهران در اطلاعیه‌ای از بازداشت فردی که از صحنه اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی فیلم‌برداری کرده خبر داده است.
برای دیدن نقشه با کیفیت بالاتر کلیک کنید
واکنش ها:
مهدی کروبی، با اشاره به هدف قراردادن مرگبار هواپیمای مسافربری تهران-کیف طی نامه‌ای خطاب به آیت‌االله خامنه‌ای، نوشت: «اگر در جریان بودید و با علم به موضوع به مسئولان نظامی و امنیتی و تبلیغاتی اجازه فریب مردم را دادید پس بدا به حال شما که بدون شک هیچ یک از شرایط و صفات احراز مسئولیت رهبری را بر اساس قانون اساسی ندارید. این رسوایی تنها موردی نیست که مسئولیت مستقیم آن با رهبر جمهوری اسلامی است. فقدان رسیدگی دقیق به ماجرای قتل های زنجیره ای، تقلب در انتخابات و سرکوب خونین معترضین ۸۸ ، سرکوب معترضین ۹۶ و نهایتاً مردم به ستوه آمده در ماجرای افزایش قیمت بنزین در آبان ۹۸. در این حالت هم مشخص است که آیت‌الله خامنه‌ای فاقد شرط تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافى براى رهبرى است”.
علی خامنه‌ای در نماز جمعه روز گذشته ضمن تقدیر از سپاه برای توضیح علت سقوط هواپیما با اشاره تلویحی به تجمعات اعتراضی اخیر و ابراز حمایت مقامات دولتی آمریکا از آنان گفت: “دلقک‌های آمریکایی که به دروغ و با رذالت می‌گویند در کنار مردم ایران هستیم، ببینند مردم ایران چه کسانی هستند. آیا چند صد نفری که به عکس سردار عزیز ما اهانت می‌کنند، مردم ایران هستند یا جمعیت عظیم و میلیونی که خودشان را در خیابان‌ها نشان می‌دهند؟”
همچنین شرکت خطوط هواپیمایی آلمانی لوفت‌هانزا نیز اعلام کرده است که تعلیق پروازهای خود به مقصد تهران را تا ۲۸ مارس ۲۰۲۰، اوایل فروردین ۹۹، تمدید کرده است. سوئد نیز پیشتر پروازهای ایران ایر به دو شهر استکهلم و گوتنبرگ را فعلا لغو کرده است. خطوط هواپیمایی اتریشی “آستریین ایرلاینز” نیز اعلام کرده که پروازهای این شرکت به مقصد تهران معلق خواهند ماند. به علاوه، آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا به شرکت‌های هواپیمایی اروپا توصیه کرده “تا اطلاع ثانوی” از پرواز بر فراز ایران خودداری کنند. بعضی خطوط هوایی همچون شرکت هواپیمایی کی‌ال‌ام-ایر فرانس فرانسه، ایر شاتل نروژ، خطوط هواپیمایی مالزی و کانتاس استرالیا نیز مسیر خود را برای دوری از آسمان ایران و عراق تغییر داده‌اند.
برخی کشورها همچون بریتانیا نیز به شهروندان خود برای هرگونه سفر به ایران هشدار داده‌اند. پیشتر نیز ایالات متحده و هلند پس از کشته شدن قاسم سلیمانی به شهروندان خود در خصوص سفر به ایران هشدار داده بودند.
روز چهارشنبه ۲۵ دی ماه جمعی از شاعران، نویسندگان، منتقدین، و فعالان عرصه‌ی هنر طی بیانیه‌ای که امضای آن کماکان ادامه دارد، از تحریم جشنواره‌های فجر و سایر جشنواره‌های دولتی خبر دادند. در این بیانیه آمده است: “بنام واژه. با تسلیت به بازماندگان ۱۷۶ نفر و ۱۵۰۰ نفر. با احترام به خون شهدای قلم. اگرچه در عرصه‌ی هنر معاصر، نیاز به کارزار نه به جشنواره فجر و تحریم جشنواره‌های حکومتی، دستکم از قتل نویسندگان در اثنای قتل های زنجیره ای به این سو حس می‌شد، اما با توجه به حوادث سالهای اخیر، گستردگی تخریب و ویرانی فرهنگ، استحاله ی هنر و نیز برخوردهای تند حکومتی با اعتراضات مردمی و تشدید رویه‌های خشونت بار، دستگیری دگراندیشان، اعمال احکام سنگین برای هنرمندان دگراندیش، کارگران، فعالان مدنی و حتا وکلای مدافع ایشان، ما جمعی از شاعران، نویسندگان، منتقدین، و فعالان عرصه‌ی هنر کلیه‌ی جشنواره های هنری فجر را بصورت نمادین و همه‌ی جشنواره‌های حکومتی و حضور در صدا و سیما را به صورت اعم، تحریم کرده و مادامی که بنای آزادی در کشور نهاده نشده و همه‌ی مردم با هر نگاه و اعتقاد و سلیقه، طعم آنرا نچشیده‌اند، از هرگونه همراهی با جریان های تبلیغی، فرهنگی و هنری با دولت تبری جسته، و از همه ی فعالان جشنواره‌های حکومتی اعم از شرکت کنندگان، برگزار کنندگان و داوران دعوت می‌کنیم به این کارزار بپیوندند، برای حضور و شرکت در این کاروزار، سوابق گذشته‌ی دوستان عرصه‌ی هنر در همراهی با جریانهای دولتی و حکومتی ملاک نیست”.
شانزده گروه از شرکت‌کنندگان بخش دیگرگونه‌های اجرایی جشنواره‌ی تئاتر فجر، ضمن ابراز همدلی با مردم ایران نسبت به فاجعه به وقوع پیوسته، طی یادداشتی در اینستاگرام اعلام کرده اند که در جشنواره بین المللی فجر شرکت نخواهند کرد. این هنرمندان نوشته‌اند که “معتقدیم در این روزها اجرایی در سرزمین‌مان به وقوع پیوسته که صداقت را نشانه رفته و سوگوارمان کرده است. ما نیز به یاد کشته‌شدگان و برای آنکه فراموش نکنیم، از صحنه‌ی جشنواره خارج می‌شویم و در این جشن شرکت نمی‌کنیم”.
انجمن صنفی روزنامه نگاران استان تهران با انتشار بیانیه‌ای نسبت به بی‌اعتمادی عمومی هشدار داده و نوشت: ”اکنون در حال تشییع اعتماد عمومی هستیم و اولین تابوت‌های آن شامل جنازه‌های رسانه‌های رسمی به‌ویژه صداوسیما و سپس مطبوعات و سایت‌ها است”. این انجمن حرفه ای همچنین تصریح کرده است: “رسانه بوق نیست و پنهان‌کاری دست‌اندرکاران، از رسانه رفع مسئولیت نمی‌کند”.
انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در بیانیه‌ای خواستار شفاف‌سازی پیرامون فاجعه سقوطِ هواپیمای اوکراینی شده و با بازماندگان قربانیان این حادثه ابراز همدردی کرد.در بخشی از بیانیه این انجمن آمده: “کودکانِ تمامی دنیا با این داستانِ کلاسیک بزرگ می‌شوند. با داستان پینوکیو که با دروغی کوچک و کودکانه دماغ چوبی‌اش بزرگ می‌شود و تا آن‌هنگام که حقیقت را نگوید و مهربانی را نیاموزد، از بند آدمک‌چوبی‌بودن رهایی نمی‌یابد و انسان نخواهد شد. آری! ما برای کودکان‌مان این قصه را می‌گوییم و آنها واقعیت و دنیای بزرگسالانه ما را با همین داستان‌ها قضاوت و تحلیل خواهند کرد. به امید روزی که همه جهان در صلح و آرامش زندگی کنند و ما آدم‌بزرگ‌هایی که به فردایی بهتر برای فرزندانمان می‌اندیشیم، بتوانیم آدمکِ چوبی‌مان را رها کنیم”.
شمار زیادی از هنرمندان به صورت گروهی و تک نفره از شرکت در جشنواره فجر اعلام کناره گیری کرده و یا از قطع همکاری خود با صدا و سیما خبر داده‌اند که سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در خصوص انصراف هنرمندان گفت: در هفته آینده طرحی را به مجلس می‌بریم که در آن طرح برای هنرمندانی که از فعالیت‌های هنری انصراف می‌دهند، محرومیت پایداری از فعالیت‌های هنری در جمهوری اسلامی ایجاد شود. همان بهتر که هیچ‌وقت نباشند!
افسانه ماهیان، نغمه ثمینی، سعید چنگیزیان، شیوا فلاحی، منوچهر شجاع، محمدرضا جدیدی، بهروز سیفی، مریم دیهول، امیر یپهر تقی لو، روژان کردنژاد، مهدی صفرزاده خانیکی، امیراحمد قزوینی، رومین محتشم، سیف اله صمدیان، کیارنگ علایی و شهریار توکلی تعداد دیگری از این هنرمندان هستند.
اصغر فرهادی، کارگردان بلندآوازه ایرانی در صفحه اینستاگرامی خود نوشت: “سراسر وجودم را غم و خشمی فراگرفته که نمی‌دانم با کدام کلمات آن را فریاد بزنم. چگونه این سرنوشت تلخ را که بر این سرزمین مظلوم و ستمدیده چنگ انداخته، مویه کنم؟! ای کاش باور می‌کردیم بهشت رفتنی نیست، بهشت ساختنی‌ست”.
مسعود کیمیایی، کارگردان سرشناس سینمای ایران، هم ضمن ابراز همدردی و تسلیت با مردم، از حضور فیلمش (خون شد) در جشنواره فجر انصراف داد.
ناصر تقوایی،کارگردان صاحب‌نام سینمای ایران از تصمیم مسعود کیمیایی برای انصراف از حضور در جشنواره فجر امسال حمایت کرد. تقوایی اعلام کرد: «نمی‌توان از ماجراهای سیاسی کشور کنار بکشیم و بگوییم به ما مربوط نیست.»
کیوان ساکت، آهنگساز و نوازنده تار طی یادداشتی در صفحه شخصی اینستاگرام خود، ضمن ابراز همدلی با مردم در اعتراض به هدف قراردادن مرگبار هواپیمای مسافربری تهران-کیف توسط نیروهای مسلح، اعلام کرد که امسال در هیچ یک از جشنواره‌های هنری فجر حضور نخواهد داشت.
فاطمه معتمد آریا، بازیگر شناخته شده ایرانی نیز با انتشار مطلبی در صفحه شخصی‌اش از انصراف خود و سایر اعضای گروه نمایش “بچه” از شرکت در جشنواره تئاتر فجر خبر داد. مهدی موشکی (کارگردان تئاتر)، امین امیری، سمانه زندی نژاد، نورالدین حیدری ماهر، امین طباطبایی، آرش دادگر، میثم عبدی، علیرضا کوشک جلالی، نغمه ثمینی، شیرین صمدی، آتیلا پسیانی و همینطور گروه تئاتر کوانتوم، پایگاه خبری سینمافا، گروه نمایش وقتی بزرگتر بودم، گروه نمایش پروانه الجرایری از حضور در این جشنواره انصراف دادند.
همچنین امیربانو کریمی، استاد ادبیات دانشگاه تهران در اقدامی اعتراضی از شرکت در مسابقه کتاب سال انصراف داد. خانم کریمی، چهره ماندگار زبان و ادبیات فارسی در سال ۱۳۸۳ گفت: “از معلمی که سال‌ها در فضای مسموم دروغ و ریا در دانشگاه تهران نفس کشید جز این بر نمی‌آید که برای تسکین شرمساری خود و همدردی با مصیبت دیدگان فاجعه موشک باران هواپیمای اوکراینی از شرکت در این مسابقه ادبی انصراف بدهد”.
در اقدامی دیگر، بیش از ۴۰ کارتونیست ایرانی با امضای بیانیه‌ای از حضور در جشنواره فجر امسال انصراف داده‌اند. در بیانیه این جمع که بسیاری از آنها در صفحه اینستاگرام خود به اشتراک گذاشته‌اند آمده: “یقینا استمرار این وضعیت، مردم را در حصرِ بغض، نگرانی و وحشت نگاه خواهد داشت؛ راه حل برون‌رفت از این وضعیت، فقط و فقط تصمیم قاطع و اقدام برای سخن گفتن صریح مسئولان با مردم و دوری از تکذیب و فرافکنی (مشخصا در حادثه هواپیمایی اوکراین) است”.
از سوی دیگر علیرضا قربانی و علیرضا عصار دو خواننده ایرانی نیز از لغو کنسرت‌های خود خبر دادند.
وریا غفوری مدافع – هافبک ملی پوش تیم فوتبال استقلال طی یادداشتی در صفحه شخصی خود نوشت: “درد درگذشت سرنشینان هواپیما سخت است. زبان قاصر است تسلیت کمترین واژه. اما درد انکار حقیقت در این چند روز به مراتب سخت‌تر بود. کمترین انتظاری که می‌ره محاکمه افرادی است که باعث و بانی این اتفاق ناگوار و دردآور بودن. و همچنین تمام کسانی که در صدا و سیما خیلی شفاف دروغ گفتن و نشر اکاذیب کردن”.
پروانه سلحشوری نماینده مجلس در صفحه توئیتری خود هدف قرارگرفتن هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین در نزدیکی تهران را «بازی خونین» نامید و گفت: “اعتمادی که با دروغ و فریب به دست آید، با آشکار شدن حقیقت از بین می‌رود. در این میان، روسیاهی برای آن‌هایی می‌ماند که برای حفظ قدرت، جان، مال و سرنوشت مردم و کشور را به بازی گرفتند”.
کانون نویسندگان ایران به بازماندگان جانباختگان تسلیت گفت و ابراز امیدواری کرد: “آن جان‌های پرپر شده سبب‌ساز رخت بربستن جنایت و دروغ از این سرزمین شوند”. کانون نویسندگان در این بیانیه با اشاره به کتمان حقیقت و اعتراف دیرهنگام به این که “خطای انسانی” سبب‌ساز سقوط این هواپیما بوده نوشت، آن چه که این “خطا” را امکان‌پذیر کرد سلب آزادی بیان و “شرایطی است که در آن هر دست‌اندرکار بزرگ و کوچک حکومت وظیفه، اجبار و نیاز به پاسخ‌گویی در برابر مردم ندارد”. در این بیانیه با تأکید بر این که “وجه تقریبا بین‌المللی این فاجعه‌ی ضد انسانی و رو شدن برخی اسناد” مسئولان را وادار به اعتراف کرد، آمده است: “هر جامعه به اندازه‌ی برخورداری‌اش از آزادی بیان می‌تواند مسئولان عرصه‌های عمومی چون حکومت را پاسخگو کند”.
منیره عربشاهی، نسرین ستوده و مریم اکبری منفرد زندانیان عقیدتی محبوس با نگارش نامه هایی جداگانه این واقعه را محکوم کرده و با بازماندگان حادثه ابزار همدردی کردند.
شهرام لاسمی بازیگر نقش “قلقلی”برنامه های کودک و نوجوان در تلویزیون ایران با انتشار مطلبی در اینستاگرام شخصی‌اش از استعفای خود پس از “۳۰ سال خدمت” خبر داد. زهرا خاتمی راد و صبا راد، دو مجری رادیو و تلویزیون در ایران نیز با انتشار نوشته‌ای در صفحات شخصی خود در اینستاگرام، از استعفای خود خبر داده بودند.
سعید معروف، کاپیتان تیم ملی والیبال ایران، پس از راهیابی تیمش به المپیک ۲۰۲۰ عصر امروز در واکنش به حوادث اخیر، با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: “امروز در جانِ مستاصل و غمگینِ ما رمق و توانی برای جشن گرفتنِ این پیروزی و رسیدن به آرزویی که سال‌ها برایش تلاش کرده بودیم، نیست. استیصال و غمِ ما نه فقط بخاطر در عزایِ هموطنانمان نشستن، بلکه بخاطر فردایی‌ست که گمانم به روشنایی‌اش نیست. کاش امید داشتم که این آخرین پرده از نمایش فریب و تزویر و بی خردیِ این بی کفایتان است که همچنان می‌دانم نیست”.
از سوی دیگر شماری از دانش آموزان دبیرستان فرزانگان تهران به یادبود پونه گرجی یکی از فارغ‌التحصیلان این مدرسه و از قربانیان این پرواز گرد هم آمده و سرود خواندند. پونه گرجی ۲۵ ساله و همسرش آرش پورضرابی، ۲۶ ساله از جانباختگان ساقط شدن پرواز ۷۵۲ هر دو فارغ‌التحصیل رشته کامپیوتر دانشگاه آلبرتا بودند و برای برگزاری جشن عروسی‌شان به ایران سفر کرده بودند. پونه فارغ‌التحصیل سال ۹۱ مدرسه فرزانگان یک و دانشگاه صنعتی شریف بود. آرش پورضرابی هم برنده مدال نقره کشوری المپیاد کامپیوتر بود.
روز یکشنبه ۲۲ دیماه، دومین روز اعتراضات اینترنت تلفن همراه در محدوده میدان آزادی تهران، دچار اختلالات شدید شده بود. همچنین از روز شنبه ۲۱ دیماه اختلالاتی در اینترنت تلفن همراه کشور گزارش شد. همچنین بر اساس گزارش شرکت نت بلاکس که ترافیک اینترنت را در کشورهای مختلف رصد می‌کند، در روز چهارشنبه ۲۵ دیماه، اینترنت ایران ده دقیقه از ساعت ۵ و ۲۵ دقیقه بعد از ظهر امروز به وقت محلی به طور کامل قطع شده بود.
روز چهارشنبه ۲۵ دی ماه، شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان ایران، با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت واقعه ساقط شدن هواپیمای مسافربری اکراینی، ضمن ابراز همدردی با خانواده های جان باختگان، تکرار حوادث دردناک طی ماه های اخیر را نتیجه بی تدبیری مسئولین، تعدد مراکز تصمیم گیری، فقدان مدیریت علمی و تخصصی و سپردن مسئولیت‌های مهم به سهمیه‌های عدالت سوز دانسته و آن را فاجعه ای غیر قابل اغماض خوانده است. شورای هماهنگی تشکل های صنفی فرهنگیان ایران طی این بیانیه موکدا از متولیان امور خواسته است ضمن رسیدگی شفاف به گناه نابخشودنی خاطیان و مسببین این فاجعه انسانی، عرصه مدیریتی کشور را از بیماری مزمن بی‌تدبیری و مدیریت قبیله‌ای و غیرعلمی برهانند.
در زمان تهیه این گزارش پیکر اکثر جان باختگان حادثه ساقط شدن هواپیما توسط پدافند هوایی شناسایی و به خانواده‌های آنان تحویل داده شد. گزارشاتی از اعمال فشار و محدودیت بر خانواده ها برای محدود کردن مراسم سوگواری یا طرح مطالبی سفارشی در دفاع از نیروهای نظامی کشور منتشر شده است.
مجموعه گزارشات ویدیویی روز نخست اعتراضات را در یوتوب ببینید
مجموعه گزارشات ویدیویی روز دوم اعتراضات را در یوتوب ببینید
مجموعه گزارشات ویدیویی روز سوم و چهارم اعتراضات را در یوتوب ببینید
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید