نیلوفر رستمی: رسانه‌های معاند؛ اسم رمز سانسور، سرکوب و تهدید

سه شنبه, 6ام آبان, 1399
اندازه قلم متن
نیلوفر رستمی

سه روز پس از این که «مهرداد سپهری»، شهروند ساکن مشهد، با ضرب و شتم نیروی انتظامی در کوچه محل سکونتش جان داد، برادرش در مقابل دوربین خبرنگار صداوسیما قرار گرفت تا بگوید او به رسانه‌های بیگانه جواب نخواهد داد و به عدالت دستگاه قضایی ایران معتقد است و مشکلی هم وجود ندارد.

خبرنگار صداوسیما میکروفن به دست از او می‌پرسد: «تماس‌ کشورهای بیگانه از کی با شما شروع شد و آیا وقتی فهمیدید رسانه‌های خارجی هستند جواب‌شان را دادید یا خیر؟»

برادر مهرداد سپهری با بلوز عزای سیاه در حالی که صفحه موبایلش را به عنوان مدرکی برای برائت خودش رو به دوربین بالا و پایین می‌کند، می‌گوید: «از ساعت ۱۲ دیشب تماس‌ها روی گوشی من شروع شد که تا ساعت ۲ طول کشید و دیگه موقعی که متوجه شدم از شبکه‌های خارجی است ادامه ندادم.»

خبرنگار برای اطمینان خاطر می‌پرسد یعنی جواب‌شان را ندادید؟

برادر سپهری می‌گوید: «نه» و صفحه موبایلش را دوباره نشان می‌دهد، دوربین اکنون شماره‌ تماس‌های بی‌پاسخ را نشان می‌دهد.

خبرنگار می‌گوید: «این‌ها همه میس‌کال‌هایی است که به شما زده شده؟»

برادر سپهری در پاسخ می‌گوید: «بله. من اصلا با بیگانه‌ها و شبکه‌های بیگانه کاری ندارم. خواهش می‌کنم که شبکه‌های خبری خارج از کشور بیشتر از این  به بازتاب این ادامه ندهند. در داخل کشور بسیار خوب و عالی پی‌گیری می‌کنند. پرونده هم الآن در بازپرسی نیروی انتظامی در حال پی‌گیری است و ما مشکلی نداریم.»

در این مصاحبه چند دقیقه‌ای انگار وظیفه مخاطب این است که کل قضیه قتل از سوی مامور نیروی انتظامی در مقابل چشم ده‌ها شهروند را فراموش کند و متوجه شود که مشکل اصلی تماس خبرنگاران رسانه‌های فارسی خارج از کشور با خانواده مهرداد سپهری است.

از سوی دیگر «ماهرخ غلامحسین‌پور»، خبرنگار «ایران‌وایر»، در تاریخ ۶ آبان در توییتر خود نوشت: «تلفن زدم و توضیح دادم که از فلان رسانه مزاحم‌تون شدم و در مورد اتفاقی که رخ داده چند سوال دارم. با لحن مهربون و شیرینی می‌پرسه دخترم، تو خبرنگار معاندی؟ تا حالا با چنین سوالی مواجه نشده بودم. توضیح دادم من تو آمریکا و برا فلان رسانه کارمی‌کنم. جواب داد دخترم خونه‌ات کجاست مهم نیست، فقط بگو معاندی؟»

خانم غلامحسین‌پور پس از تماس با یکی از نزدیکان مهرداد سپهری با این سوال مواجه شده است. در واقع زن پشت خط بیش‌تر از نام خبرنگار و اسم رسانه برایش مهم بوده است که آیا او همان معاند، خط قرمز و نبایدی است که درباره‌اش اخطار گرفته است یا خیر. این زن درکی از معنای گنگ معاند در ابعاد جهان امروز نداشته، اما می‌خواسته است از قتل مهرداد سپهری بگوید به شرط آن که طرف مقابل همان شخص ممنوعه نباشد.

چند روز قبل‌تر، دختر جوان آبادانی که مورد ضرب و شتم چند زن و مرد و از سوی مامور حراست شرکت نفت آبادان مورد تعرض جنسی قرار گرفته بود که فیلم آن به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی پخش شد، در مقابل دوربین صداوسیما، با صورت محوشده، ظاهر شد و گفت از مردم خواهش می‌کند به رسانه‌های خارجی توجهی نکنند.

او سه روز بعد از اتفاقی که برایش افتاد، در تاریخ ۵ آبان ماه، در اظهاراتی عجیب به جای آن که به مخاطبانی که پس از پخش فیلم ضرب و شتم و تعرض‌اش نگران وضعیتش بودند، بگوید چه اتفاقی بر سرش آمده و اکنون در چه وضعیتی است و آیا از ضاربان و مامور حراست شکایت کرده است، گفت: «من یک درخواستی از مردم داشتم لطفا به شایعاتی که می‌شود توجه نکنید. این رسانه‌های خارجی من نمی‌دانم چه می‌گویند. چون گوشی من را بردند و نمی‌دانم دارد چه اتفاقی می‌افتد. این مسئله را من از راه قانونی پی‌گیری می‌کنم. من حقم را می‌گیرم. نیازی ندارم که کسی من را از جایی ساپورت کند. لطفا به حرف کسی گوش ندهید.»

تهدید مردم برای عدم صحبت با رسانه‌های خارج از کشور دیگر از کنفرانس‌های خبری و مصاحبه مقامات کشوری به تهدید ضمنی شهروندان در مقابل دوربین صداوسیما همراه با سوالات پلیسی رسیده است.

صادق آملی لاریجانی، رئیس سابق قوه قضاییه، در آبان ۱۳۹۵ درباره اتهام همکاری با رسانه‌های معاند گفته بود: «کسانی که از داخل کشور به این قبیل رسانه ها کمک می کنند باید به عنوان معاونت در جرم تحت تعقیب قرار بگیرند تا مرز بین انقلاب و ضدانقلاب مشخص شود. متاسفانه برخی از افراد در داخل با این رسانه ها مصاحبه می‌کنند و به نحوی به آن ها کمک می‌کنند و در عین حال طلب‌کار هم هستند.»

یک ماه بعد غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، سخن‌گوی قوه قضاییه، در آذر ۱۳۹۵ گفت: «مصاحبه‌کنندگان با شبکه‌های ماهواره‌ای ضد انقلاب و یا وابسته به ضد انقلاب تحت تعقیب قضایی قرار می‌گیرند.»

در واکاوی پرونده‌های قضایی به صدها پرونده با اتهام همکاری با رسانه‌های معاند مواجه می‌شویم. از نمونه‌هایی که اخبار آن‌ها رسانه‌ای شده است می‌توان به حکم «راحله اصل احمدی»، فعال مدنی، اشاره کرد که یکی از اتهاماتش «اجتماع و تبانی علیه امنیت کشور» از طریق همکاری با رسانه‌های معاند بود که به همین اتهام در دادگاه انقلاب در آذر ۱۳۹۸ به ۳ سال و شش ماه حبس محکوم شد.

در پاییز ۱۳۹۲، ۱۱ نفر از اعضای سایت «نارنجی» از سوی ماموران سپاه پاسداران در کرمان به اتهام همکاری با رسانه‌های معاند بازداشت و به حکم‌های سنگین محکوم شدند. در آن زمان «یدالله موحد»، دادستان عمومی و انقلاب کرمان، گفته بود: «این افراد به صورت مرموز و با پوشش‌های اطلاعاتی و ارتباطاتی با شبکه‌های ماهواره‌ای از جمله “بی‌بی‌سی فارسی” در ارتباط بودند و اطلاعاتی را در اختیار رسانه‌های معاند قرار می‌دادند که توسط اطلاعات سپاه پاسداران در کرمان شناسایی شدند.»

با این حال «بی‌بی‌سی فارسی» در آن زمان ادعای همکاری این افراد با رسانه خود را رد کرد.

در تاریخ ۱۸تیر۱۳۹۸ اداره اطلاعات شهرستان رباط کریم از بازداشت سه نفر به اتهام همکاری با رسانه‌های معاند و «ارسال خوراک رسانه‌ای» به آن‌ها خبر داد. با این حال نام این افراد هرگز رسانه‌ای نشد و خبری نیز از سرنوشت آن‌ها در دست نیست. این‌ها فقط سه نمونه از ده‌ها مورد این اتهام است.

«خبرگزاری تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران، در تاریخ ۵آبان۱۳۹۵، با انتشار خبری با عنوان «همکاری با رسانه‌های معاند محاربه است»، نوشت: «اگر به عنوان مثال تشکیلات بنگاه خبرپراکنی بریتانیا (بی‌بی‌سی) در ایران نیست و به مدیران آن دسترسی نداریم که بتوان به آن‌ها اتهامات (بخوانید جرایم) “اقدام علیه امنیت ایران”، “جاسوسی” و “تبلیغ علیه نظام” را تفهیم و آن‌ها را محاکمه و مجازات کرد، بسیار عجیب و درخور تامل است که هیچ‌گونه برخوردی با اقارب این عده در ایران نمی‌شود و آن‌ها و این‌ها در داخل و خارج کشور، آزادانه مشغول فعالیت علیه اساس جمهوری اسلامی هستند.»

این خبرگزاری در استدلال اتهام همکاری با رسانه‌های معاند و با جمع بستن آن با اتهام امنیتی دیگر مانند «اقدام علیه امنیت ملی»، «جاسوسی» و «تبلیغ علیه نظام»، مدعی شد کسانی را که با رسانه‌‌های خارج از کشور صحبت می‌کنند می‌توان به عنوان «معاونت در جرم» مورد پی‌گیرد قانونی قرار داد.

خبرگزاری تسنیم در انتهای مطلب خود با این عنوان که مصاحبه با رسانه‌های خارج از کشور از جمله «جرایم مشهود» است، نوشته بود برخورد با این مورد نیازی به شاکی خصوصی ندارد و دادستان راسا می‌تواند با آن برخورد کند.

مجازات اتهام محاربه در صورت تایید در دادگاه اعدام است و اتهامات جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی هر کدام از ۷ تا ۱۰ سال زندان را به دنبال خواهد داشت.

در حالی که شهروندان برای صحبت با رسانه‌های خارج از کشور تهدید می‌شوند، اما برخی از مقامات کشوری به راحتی با رسانه‌های معاند خوانده‌شده مصاحبه می‌کنند و حتی صحبت خود با آن‌ها را نیز نوعی پز روشنفکری و برتری برای خود می‌دانند. «محمود احمدی‌نژاد»، رئیس‌جمهور سابق کشور، که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش بسیاری از خبرنگاران و فعالان مدنی به دلیل اطلاع‌رسانی و مصاحبه با رسانه‌های خارج از کشور بازداشت شدند، مدتی پیش داوطلبانه با خبرنگار «رادیوفردا» در پراگ گفت‌وگو کرد، اما به معاونت در جرم نیز متهم نشد.

البته گفت‌وگو با رسانه‌های خارجی برای برخی از مقامات کشوری نیز می‌تواند مسئله‌دار شود. به طور مثال رسانه‌های تندرو و اصول‌گرا در سال‌های گذشته منتقد مصاحبه‌های «فائزه هاشمی»، دختر «اکبر هاشمی رفسنجانی»، با رسانه‌های خارج از کشور بوده‌‌اند. «مشرق‌نیوز»، سایت خبری اصول‌گرا، در اعتراض به مصاحبه‌های خانم هاشمی، در خبری در سال ۱۳۹۵ نوشت او «هر روز با رسانه‌های داخلی و خارجی که عمده رسانه‌های خارجی نیز ضد انقلاب» هستند، مصاحبه می‌کند.

اما مشکل رسانه‌های معاند فقط در گفت‌وگو با شهروندان عادی و یا برخی از مقامات کشوری و خانواده‌های زندانیان خلاصه نمی‌شود، بلکه پهنای دامنه آن به سلیقه مسئولان کشور هر روز گسترده‌تر می‌شود. مقامات ایران می‌توانند هم از چگونگی پرداختن رسانه‌های ایرانی خارج از کشور به موضوع قرارداد ایران و چین تا پرداختن به ویروس کرونا شاکی شوند.

«عبدالرضا رحمانی فضلی»، وزیر کشور، در مرداد ماه ۱۳۹۹ در اعتراض به نحوه انعکاس قرارداد ایران و چین در رسانه‌های خارج از کشور گفته بود این رسانه‌های معاند قرارداد بلندمدت ایران و چین را تحریف کرده‌اند.

از سوی دیگر بسیاری از مقامات کشور در طی چندین ماه اخیر اطلاع‌رسانی درباره ویروس کرونا را «سیاه‌نمایی رسانه‌های معاند» و «ضد ایران» خوانده‌اند.


به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید

هنوز نظری اضافه نشده است. شما اولین نظر را بدهید.