خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۰ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت بیش از ۳۴ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ۲۹ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده یک راس آهو در جاجرم تلف شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی و فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته میشود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در هفته ای که گذشت، احمد صفرزاده، رئیس اداره حفاظت محیط زیست جاجرم اعلام کرد: یک راس آهوی نر که وارد سد باطله گل قرمز کارخانه آلومینا شده بود در داخل گل و لای ها فرو رفته و در نهایت تلف شد.
او با اشاره به پوشش خاکریزی اطراف سدها به ارتفاع ۱۵ متر، اظهار کرد که با توجه به شیب کم و راه های دسترسی، این تدابیر به تنهایی کافی نیستند و برای جلوگیری از ورود حیات وحش، باید تدابیر ایمنی بیشتری در نظر گرفت.
همچنین دادستان فریدونکنار گفت: با دستور قضائی، بازار غیرقانونی فروش پرندگان مهاجر در این شهرستان تعطیل شده است. به گفته وی، اقدامات حفاظت از محیط زیست توسط دستگاه قضائی به صورت مستمر ادامه خواهد داشت.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی میشود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از هفتاد تن چوب در استان های سمنان، فارس، اردبیل و گیلان ضبط و در این راستا چهار نفر بازداشت شدند. همچنین طی این مدت بیش از ۳۰ شکارچی غیرمجاز در استان های تهران، زنجان، کهگیلویه و بویراحمد، ایلام، اردبیل، یزد، اردبیل، مشهد و گلستان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
در هفته ای که گذشت، همایون اسماعیلی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان طالقان بدون اشاره به تعداد افراد بازداشتی و حجم چوب ضبط شده عنوان کرد که در گشت های حفاظتی، یگان منابع طبیعی طالقان قاچاقچیان چوب در جوستان را دستگیر کردند. قاچاقچیان و چوب ها با تشکیل پرونده به مراجع قضایی ارجاع شدند.
از سوی دیگر، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل گفت: علیرغم کمبود شدید نیروی یگان حفاظت منابع طبیعی در استان با همت و تلاش های شبانه روزی این عوامل در ۹ ماهه سال جاری بیش از ۶۳ تن هیزم، ۳ تن ذغال کشف و بیش از ۱ هزار و ۶۶۵ اصله چوب آلات و ۱ هزار و ۸۵۹ اصله درختچه قطع شده توقیف و با تشکیل پرونده به تعزیرات ارجاع شده و بیش از ۲۸۷ باب کوره نیز کشف و منهدم شده است.
کیومرث سفیدی کارشناس محیط زیست و عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی در خصوص قاچاق چوب و قطع درختان استان اردبیل عنوان کرد: قاچاق چوب و ذغال گیری از عوامل اصلی نابودی پوشش گیاهی در ویلکیج است. تغییر کاربری جنگل‌ها به عنوان مرتع و چراگاه نیز مشکلی جدی است که نباید نادیده گرفته شود.
این کارشناس محیط زیست افزود که از نظر اقتصادی، سود حاصل از این فعالیت ها به عاملان آن ارزش اقتصادی چندانی نمی دهد و سود این کار صرفا در دستان حلقه های واسطه و بالاتر متمرکز میشود.
همچنین مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه از بازداشت ۳۰۰ شکارچی غیرمجاز در مناطق حفاظت شده این استان در چند ماهه اخیر خبر داد.
فرمانده یگان حفاظت حفاظت محیط زیست خراسان شمالی اعلام کرد که در ۹ ماهه امسال، ۲۸۲ تخلف زیست محیطی توسط یگان حفاظت کشف و پیگیری شد. از این تخلفات، ۳۴۲ نفر به دستگاه قضایی استان ارجاع شدند و بیش از ۳۳ میلیارد ریال آسیب به محیط زیست خراسان شمالی وارد شد. بیش از ۹۰۵ میلیون ریال از این مبلغ به صورت وصولی ترتیب داده شده است. تاکنون ۵۱ پرونده زیست محیطی مختومه شده و ۲۷۴ پرونده در دست اقدام قرار دارد.
این جرایم از جمله شکار غیرمجاز آبزیان، پرندگان، پستانداران، زنده گیری پرندگان و پستانداران، و صید غیرمجاز خزندگان را در بر می‌گیرد.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان ۱۶۸، مشهد ۱۴۱، تهران ۱۲۳، نهبندان ۱۷۷، زیرکوه ۱۷۴، آبادان ۱۳۶، خرمشهر ۱۴۴، ماهشهر ۱۱۶، مسجدسلیمان ۱۰۸، تبریز ۱۵۴، اشتهارد ۱۵۳، ساوجبلاغ ۱۵۷، ایستگاه ماموت ۱۵۶، نظرآباد ۱۵۳، فردیس ۱۴۰، کرج ۱۳۰، شاهرود ۱۴۰، سمنان ۱۰۷، اندیمشک ۱۵۴، اهواز ۱۵۷، شوشتر ۱۵۸، دزفول ۱۵۳، سوسنگرد ۱۵۳،شوشتر ۱۵۸، هندیجان ۱۶۰، دشت آزادگان ۱۴۶، شادگان ۱۲۸، بهبهان ۱۱۳ و اسلام آباد غرب ۱۰۸ ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
همچنین مدیرکل محیط زیست استان یزد از صدور ۴ حکم اخطار و یک حکم پلمب برای صنایع آلاینده خبر داد.
افزون بر این، رئیس محیط زیست آباده اعلام کرد: بار آلایندگی بیش از حد، عدم نصب سیستم‌های پالایش بر روی دودکش‌ها و عدم به‌روزرسانی فیلترها، باعث قرار گرفتن تعداد زیادی کارخانجات این شهرستان در دسته صنایع آلاینده در شش ماهه اخیر شده است.
بعلاوه، مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اعلام کرد: در سه ماهه سوم سال ۱۴۰۲، ۱۰۴ صنعت به عنوان صنعت آلاینده تأیید شده و نتایج آن به سازمان مرکزی محیط زیست ارسال شده است.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
محمدرضا ناصری، امام جمعه یزد در دیدار با مدیرکل و کارشناسان مدیریت بحران این استان، خشکسالی را به عنوان مهمترین چالش منطقه تاکید کرد و ابراز داشت که با توجه به کمبود آب، اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از مشکلات تابستانی ضروری است. او تاکید کرد که برنامه ریزی دقیق برای هدایت سیلاب و بهره گیری از بارش ها امری ضروری در مدیریت منابع آب است.
همچنین خبرگزاری تسنیم در گزارشی عنوان کرد که در سد‌های تهران، ۸۵ درصد ظرفیت خالی است، با تنها ۲۷۷ میلیون مترمکعب ذخیره آب. وضعیت سد‌های شرق تهران نسبت به سال گذشته بسیار نگران کننده تر است، در حالی که وضعیت سد‌های غرب تهران کمی بهتر از سال گذشته است.
افزون بر این، مهدی رشیدی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان شمالی، اعلام کرد که ۹۵ درصد استان درگیر خشکسالی است و ۸۴.۵ درصد خشکسالی خیلی شدید وجود دارد. وی افزود برای مقابله با این وضعیت، جهاد کشاورزی با همکاری دانشگاه و شرکت‌های دانش‌بنیان نیاز است اقدامات فوری را اجرا کنند.
از سوی دیگر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست ورامین اظهار کرد: کاهش نزولات جوی و تأمین نشدن حق آبه تالاب از روخانه های جاجرود، شور و شیرین باعث شده تا امسال تالاب بندعلیخان حتی یک مترمربع آبگیری نشود و این خشکی باعث عدم مهاجرت پرندگان مهاجری به این تالاب شده است.
این مسئول پرندگان مهاجر به تالاب بندعلیخان ورامین را شامل انواع آبزی و کنارآبزی از جمله مرغابی سرسبز، خوتکا، اگرت، حواصیل و پرندگان غازنما مانند آنقوت، تنجه، درنا و قو اعلام کرد.
بعلاوه، مدیرعامل آب منطقه‌ای آذربایجان شرقی اعلام کرد: برای صیانت از منابع آب، تاکنون ۱۰۸۸ چاه غیرمجاز مسدود شده و از برداشت غیرمجاز ۳.۵ میلیون مترمکعب آب جلوگیری شده است.
همچنین استاندار اردبیل اعلام کرد: هشت شهر استان در معرض تنش آبی قرار دارند و مرکز استان به دلیل کاهش منابع آب سد یامچی در وضعیت بحرانی است. برای پروژه‌های آبرسانی ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز است.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
خبرگزاری ایرنا در گزارشی به پسماند شهری و معضل زباله گردی در کلانشهر تبریز پرداخت و نوشت: مدیریت پسماند در شهرستان های ۲۲ گانه آذربایجان شرقی به ویژه کلانشهر تبریز، از دغدغه های اصلی مدیریت شهری و دوستداران محیط زیست و بهداشت است؛ در این کلانشهر روزانه حدود یک هزار تن زباله تولید می شود و شهرهای مراغه، مرند، میانه و اهر نیز هر کدام با تولید روزانه بیش از ۱۰۰ تن زباله با مشکلات عدیده ای در زمینه مدیریت بهداشتی و اصولی آن مواجه هستند.
همچنین حسین گراوند، بخشدار کهریزک گفت: روزانه حدود ۸ هزار تن زباله شهر تهران توسط خودروهای سنگین با استانداردهای کم به مجتمع پردازش آرادکوه منتقل میشود که از میان شهرهای کهریزک و باقرشهر عبور میکند.
وی افزود: کارشناسان آلودگی هوا را به تردد وسایل نقلیه نسبت می دهند، اما در باقرشهر و کهریزک تردد خودروهای حامل زباله نیز عامل آلودگی است.
بخشدار کهریزک خاطرنشان کرد: با جمعیت قابل توجه در کهریزک، حفظ جان این افراد برای ما حائز اهمیت است. لذا صنایع آلاینده مانند آرادکوه و پالایشگاه باید با کمترین آلایندگی فعالیت کنند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید