خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۳ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت دستکم ۱۶ شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ۱۳شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده امسال ایران وارد چهارمین سال خشکسالی بی سابقه در ۸۵ سال گذشته شده است. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی و فرونشست در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته ای که گذشت، حمید جوانبخت، رئیس اداره حفاظت محیط زیست فیروزه گفت: در حال حاضر عقاب دریایی دم سفید جزء گونه‌های نادر و در معرض خطر انقراض می‌باشد، که برای چندمین بار در آسمان شهرستان فیروزه مشاهده و از آن تصویربرداری شد.

لازم به ذکر است، گور ایرانی از سال ۱۳۶۳ در پارک ملی کویر به دلیل تخریب زیستگاه و شکار منقرض شده بود. اما از سال ۱۳۹۷، مسئولان حفاظت محیط زیست در این منطقه اقدامات جدی را برای احیای گور ایرانی آغاز کردند. اکنون ۳۵ فرد از این گونه در پارک ملی کویر زندگی کنند.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۴۵ تن چوب قاچاق در استان های سمنان، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و کاشان ضبط و در این راستا ۶ متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ۱۰ شکارچی غیرمجاز در استان های زنجان، آذربایجان غربی، فارس، ایلام، کردستان و خوزستان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

لازم به ذکر است، رضا کرمی‌نیا، جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل اظهار کرد: ۱۸۶ اصله قنداق قاچاق جنگلی را که در انباری در داخل شهر اردبیل دپو شده بود، کشف و ضبط کردند. در این رابطه نیز یک نفر متخلف دستگیر و با تشکیل پرونده به مراجع قضائی استان معرفی شد.

افزون بر این، محمدرضا صادقیان، رییس اداره حفاظت محیط زیست تکاب از دستگیری صیادان متخلف در این شهرستان خبر داد و گفت: طبق گزارش دریافتی مبنی بر حضور صیادان متخلف در یکی از زیستگاه های آبی، نیروهای یگان حفاظت محیط زیست بلافاصله در منطقه حاضر شده و ۲ متخلف را شناسایی و دستگیر کردند. در این خصوص پرونده ای تشکیل و جهت رسیدگی به مراجع قضایی ارجاع شد.

حق تنفس و هوای پاک

براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اهواز ۱۰۴، بهبهان ۱۳۶، اندیمشک ۱۲۶، دزفول ۱۰۲، ماهشهر ۱۰۳ ، هندیجان ۱۵۱، مسجد سلیمان ۱۵۶، تهران ۱۰۵، مشهد ۱۱۵، فردیس ۱۶۲، ساوجبلاغ ۱۵۵، کرج ۱۱۴، نظرآباد ۱۳۸ برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.

لازم به ذکر است، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ضمن اشاره به جدیدترین گزارش منتشر شده از جمعیت در معرض آلاینده ذرات معلق کوچک‌تر از ۲.۵ میکرون گفت: کشور ایران با میانگین غلظت سالانه ۳۲،۵ میکروگرم بر مترمکعب در رتبه بیست و یکم در بین کشورهای جهان قرار دارد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

در هفته ای که گذشت، مهدی دانشگر، معاون مجامع، توسعه مدیریت و پشتیبانی شرکت مدیریت منابع آب ایران گفت: امسال باید بگوییم وارد چهارمین سال خشکسالی بی سابقه در ۸۵ سال گذشته شده ایم.

وی افزود: میزان بارش در کشور یکنواخت نیست و در هر منطقه میزان باران با مناطق دیگر متفاوت است، در کشور ما بارندگی در نقطه ای هزار و ۷۰۰ میلیمتر و در نقطه‌ای دیگر، ۳۰۰ میلیمتر است ضمن اینکه زمان بارش نیز بسیار متفاوت است و گاهی تغییر زمان، آسیب زیادی را وارد می کند درصورتی‌که در برخی کشور الگوی بارش ها به این صورت نیست.

همچنین، مجتبی عبداللهی، استاندار البرز ضمن بیان اینکه برای تکمیل تصفیه خانه آب شماره سه کرج نیازمند اختصاص چهار هزار میلیارد ریال اعتبار است،گفت: تغییر اقلیم، تداوم خشکسالی و کاهش شدید کیفیت و کمیت منابع آب زیرزمینی، نارضایتی مردم را در استان افزایش داده است.

از سوی دیگر، رئیس اداره منابع آب شهرستان نمین گفت: به دلیل استفاده بی محابا و بی رویه از منابع آب زیرزمینی در سالیان گذشته، وضعیت این منابع در سطح شهرستان نمین را برای بخش‌های مختلف مصرف از جمله کشاورزی را نگران کننده کرده است.

همچنین، در خیابان کارگر حدفاصل میدان قزوین تا چهارراه لشگر تهران فرونشست زمین رخ داد و مدیرکل بحران استان تهران در این خصوص گفت: این فرونشست بر اثر نشتی آب اتفاق افتاد.

افزون بر این، محمد مهدی اعلایی، استاندار قزوین گفت: موضوع تنش آبی در استان قزوین جدی است، به طوری که علاوه بر پایین رفتن سطح آب در چاه‌ها، با مسئله فرونشست زمین هم در برخی از مناطق مواجه‌ایم که در این میان شهرستان بوئین‌زهرا وضعیت خوبی ندارد و نگرانی درخصوص شرایط آن جدی است.

رضا عظیمی، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی اظهار کرد: به دنبال کاهش بارندگی‌، خشکسالی و برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر و افت سفره‌های زیرزمینی احتمال افزایش فرونشست زمین در برخی از مناطق استان وجود دارد. کویر میقان اراک، بخش‌هایی از دلیجان، کمیجان و میلاجرد از جمله نقاطی هستند که احتمال افزایش فرونشست زمین در آنها وجود دارد.

بعلاوه، علی جان صادق‌پور، مدیرعامل شرکت آبفای فارس گفت: ‌سد رودبال که منبع تامین آب ۸ شهر و ۵۰ روستا و درمجموع ۳۲۵ هزار نفر جمعیت بود، کاملا خشک شد. وی اظهارداشت: این منطقه از قدیم با کم‌آبی مواجه بوده و اخیرا نیز کمبود نزولات آسمانی موجب تشدید این وضعیت شده است، تا حدی که طی یک هفته گذشته منابع آبی در این منطقه به طور ناگهانی با افت زیادی مواجه شد.

محمدرضا کاویان‌پور، رئیس موسسه تحقیقات آب، از کاهش ۲۵ سانتی متری سطح تراز آب دریای خزر از ابتدای امسال تاکنون خبر داد و گفت: این میزان کاهش بیشتر ناشی از روند گرمایش زمین است که کشورمان را هم درگیر کرده است. سطح تراز آب دریای خزر در چند سال اخیر در مجموع حدود نیم متر کاهش داشته است. ۱۹۰ میلیارد مترمکعب آب دریای خزر در اثر کاهش سطح تراز از بین رفته است.

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به گسترش دامنه خشکسالی گفت: خشکسالی تهدیدی جدید برای محیط‌زیست و تالاب‌های استان است. هم‌اکنون در قسمت‌های شمالی و بالادست یخبندان و بارش شکل نگرفته است و نسبت به سنوات گذشته مهاجرت پرندگان را در استان کمتر شاهد بودیم و این امر مختص تالاب‌های استان نیست.

به گفته وی، موضوع خشکسالی و کاهش بارش‌ها سالجاری و کم‌آبی، در سال آینده در تالاب‌های استان مشهود خواهد شد و برخی تالاب‌های استان مانند علی‌آباد و دهنو خشک خواهد شد و تالاب‌های بین‌المللی چغاخور، گندمان و سولقان، چاله تر و چاله خشک نیز تاثیر کاهش بارش‌ها شرایط مطلوبی نخواهد داشت.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

در هفته ای که گذشت، دادستان شهرستان ری اعلام کرد: به دلیل عدم تعطیلی کارخانه و معادن سیمان تهران در روزهای به‌شدت آلوده، اداره محیط‌ زیست ری به‌ واسطه تمرد این کارخانه از اجرای مصوبات کارگروه استانی مقابله با آلودگی هوا در دادسرای شهرستان ری پرونده قضایی تشکیل داد.

دادستانی نیز علیه کارخانه سیمان تهران ‌اعلام جرم کرد و ‌بر‌اساس قانون هوای پاک برای متخلفین این حوزه جزای نقدی و در صورت تکرار حبس تعیین می‌شود.

افزون بر این، مهدی خادم ثامنی، مدیرکل دفتر پسماند سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ما به‌ صورت سالانه ۲۰ میلیون تن پسماند عادی، ۱۵۹ هزار تن پسماند عفونی و بیمارستانی، ۱۳۳ میلون تن پسماند کشاورزی و سالانه ۱۰ تا ۱۱ میلیون تن پسماند صنعتی ویژه در کشور تولید می‌کنیم که سوء مدیریت آن باعث وارد شدن آسیب به آب، خاک و هوای کشور می‌شود. در صورتی که ۸۰ درصد پسماندهای کشور قابل استفاده و بازیافت دوباره است، که همه آن‌ها به‌صورت سنتی دفن می‌شوند.

بعلاوه، رضا شایسته، سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان قرچک از شناسایی یک واحد دباغی آلاینده غیرمجاز که با رها کردن فاضلاب صنعتی به زمین های کشاورزی مجاور باعث آلودگی شدید آب و خاک شده بود، خبر داد و افزود: پس از ابلاغ اخطاریه قانونی به متصدی واحد مبنی بر توقف و تعطیلی فعالیت آلاینده خود، این واحد در پایان مهلت داده شده، تعطیل و جمع آوری شد.

لازم به ذکر است،کامبیز خلیلی، معاون محیط زیست انسانی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۶۱۷ اخطاریه زیست محیطی به صنایع آلاینده این استان صادر شده است. ۳۲ واحد کوره‌پزی غیرمجاز ذوب ضایعات در ۲ هفته گذشته در اراک پلمپ شدند که همه آنها فاقد سیستم کنترل آلودگی بودند.

وی افزود: بیشترین اخطارهای صادر شده به صنایع آلاینده این استان در این مدت مربوط به شهرستان‌های اراک، ساوه، دلیجان و شازند بوده است.

اسدالله حاتمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۴۴۳ مورد بازدید و پایش از صنایع استان انجام و ۱۱۴ اخطار زیست محیطی مرتبط با آلودگی هوا، پساب و مدیریت غیر اصولی پسماند‌ها در این زمینه صادر شده است.

به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید