ایران وایر
«ویوینا کرستیسویچ»، اهل آرژانتین و از کارشناسان کمیته حقیقتیاب سازمان ملل در مورد سرکوب اعتراضات سال ۱۴۰۱ ایران، در گفتوگو با «ایرانوایر» در ژنو سوئیس، تجاوز به زنان بازداشت شده را «وحشتناک» توصیف کرد و گفت که نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، آن را بهصورت «سیستماتیک» انجام دادهاند.
***
کمیته در گزارش خود، موارد تجاوز و سایر اشکال خشونت جنسی و مبتنیبر جنسیت، ازجمله تجاوز گروهی و تجاوز با اشیا، وارد کردن شوک الکتریکی به اندام تناسلی، برهنهسازی اجباری و لمس و دستمالی بدن زنان و دختران را، احراز کرده است.
خانم کرستیسویچ، این اعمال نیرویهای جمهوری اسلامی را تکاندهنده خواند و گفت: «موردی که برای من بسیار تکاندهنده بود، تجاوزهای گروهی جنسی به زنان و دختران در بازداشتگاهها است که همیشه بهعنوان یک زن، گوش دادن به آنها برای من وحشتناک است.»
او از جامعه جهانی خواست تا به قربانیان ویزای بشردوستانه دهد و در ادامه افزود: «بسیار وحشتناک است که بدانیم این اتفاق برای بسیاری از زنان و برخی مردان افتاده است. با دانستن عواقبی که این نوع شکنجهها از نظر جسمی و روانی دارند، غلبه بر آن دشوار است. بنابراین من امیدوارم که جامعه بینالمللی اقدامات قابل توجهی را انجام دهد تا کسانی که شکنجه شدهاند و کسانی که شکنجه جنسی شدهاند، دسترسی به درمانهای پزشکی لازم و توانبخشی روانی را داشته باشند و ویزای بشردوستانه و یا ویزای پناهندگی به آنها داده شود.»
خلاصه گزارش کمیته حقیقتیاب روز ۸مارس منتشر شد، امروز ۱۸مارس مصادف با ۲۸اسفند، جلسه بررسی جزییات این گزارش با حضور نماینده کشورهای مختلف، ازجمله ایران برگزار میشود.
در این جلسه، شماری از قربانیان نیز در مقابل شورای حقوقبشر سازمان ملل در مورد جنایات انجام شده از سوی نیروهای جمهوری اسلامی شهادت خواهند داد.
خانم کرستیسویچ در مورد ربوده شدن اجساد قربانیان توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی گفت: «یکی از مواردی که در ذهنم حک شد، ظلمی بود که در مورد چانهزنی بر سر اجساد کشتهشدگان دیدم. به خانوادهها میگفتند اگر نگویید عزیزانشان در شرایط دیگری جان خود را از دست دادهاند، اجسادشان را تحویل نخواهند داد. آنها اجازه برگزاری مراسم تشییع جنازه و بزرگداشت را نیز نداشتند.»
او افزود: «این بیرحمی عمیقا تکاندهنده بود. عزاداری و احترام به زندگی انسانها امری ضروری است و اینکه حتی فضایی برای تکریم اموات هم وجود نداشت، بسیار دردناک بود.»
بنابر گزارش این کمیته، نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی با دستگیریهای خودسرانه، ازجمله دستگیری افراد صرفا برای رقصیدن، شعار دادن، شعارنویسی بر روی دیوار، بوق زدن در خودرو، یا انتشار مطالب در رسانههای اجتماعی در راستای مطالباتشان، همچون حقوق زنان، تساوی و برابری و پاسخگو نگاه داشتن مسوولین نقض حقوق، معترضین را سرکوب کردند.
این گزارش همچنان تایید کرده است که نیروهای امنیتی، بسیاری را چشمبند زدند و در خودروهای فاقد شماره و نشان، ازجمله آمبولانس منتقل کردند. صدها کودک، برخی از آنها ۱۰ ساله، دستگیر و از خانوادههایشان جدا شدند، بیآنکه خانوادهها اطلاعی از محل بازداشتشان داشته باشند.
خانم کرستیسویچ اذعان کرد که معترضان بهصورت «سیستماتیک» و برای «ارعاب»، از فاصله نزدیک در ناحیه چشم قرار گرفتهاند.
بنابرگزارشهای ایرانوایر در پی سرکوب تظاهرات مسالمتآمیز توسط نیروهای امنیتی، صدها تن از ناحیه چشم مورد هدف قرار گرفتند. این جراحات ناشی از اصابت گلوله، گاز اشکآور، گلوله پینت بال و سایر پرتابههای مورد استفاده توسط نیروهای امنیتی است.
پزشکان تخمین میزنند که تنها در تهران و کردستان، حداقل ۵۸۰ معترض، یک یا هر دو چشم خود را از دست دادهاند. با توجه به گستردگی اعتراضات در سراسر کشور، آمار واقعی بهطور قطع بسیار بیشتر از این است.
گزارش کمیته حقیقتیاب سازمان ملل، «زانیار تندرو»، یکی از آسیبدیدگان چشمی که بهعنوان یکی از شاهدان عینی اقدامات ماموران جمهوری اسلامی ایران علیه معترضان، در مقر شورای حقوقبشر سازمان ملل متحد شهادت خواهد داد را، «خوشحال» کرده است.
او به ایرانوایر گفت: «من خوشحال هستم، برای اینکه میتوانم شهادت بدهم که این جنایات علیه بشریتی که جمهوری اسلامی انجام داده، مورد رسمیت قرار بگیرد؛ اما از طرف دیگر هم بهخاطر زجرهایی که مردم ایران میکشند، ناراحت هستم.»
در مورد هدف این کمیته اما خانم کرستیسویچ گفت: «هدف ما این است که یافتههای این کمیته حقیقتیاب، اطلاعات و تحلیل جامعی را در اختیار شورای حقوقبشر قرار دهد. این امر برای توانمندسازی شورا در انجام اقداماتی برای تضمین حمایت از حقوق قربانیان، ضروری است.
او با بیان اهمیت دفاع از حق قربانیان افزود: «برای قربانیان بسیار مهم است که بدانند حقوقی دارند؛ حق برابری، عدالت، پاسخگویی و غرامت. این حقوق باید حفظ و حمایت شود. این گزارش بهصراحت بر این موضوع تاکید میکند و ما از دولت میخواهیم که تعهدات بینالمللی خود تحت قوانین حقوقبشر، ازجمله معاهداتی که تصویب کرده و حقوق بینالملل را، مورد توجه قرار دهد.»
این گزارش ۲۱ صفحهای، شامل یافتههای کمیته حقیقتیاب در ارتباط با اعتراضات سال گذشته پس از ۲۵شهریور، بهویژه در رابطه با زنان و کودکان، کشته شدن «مهسا (ژینا) امینی» در بازداشت و همچنین موارد دیگر نقض جدی حقوقبشر علیه معترضان میشود.
این یافتهها، به شورای حقوقبشر سازمان ملل ارائه شده است و در آن در مورد مهسا امینی آمده است که او با «خشونت فیزیکی» در بازداشتگاه گشت ارشاد تهران، جان باخت.
کمیته حقیقتیاب، از فقدان همکاری معنادار از سوی مقامات ایران با این تحقیقات، علیرغم درخواستهای مکرر جهت دریافت اطلاعات مرتبط با ابعاد مختلف تحقیقاتش، ازجمله اطلاعات در رابطه با کشته شدن و جراحات وارده به نیروهای امنیتی، ابراز تاسف کرده است.
جمهوری اسلامی ایران از همان ابتدا و در پاسخ به قطعنامه پیشنهادی آلمان در شورای حقوقبشر برای تشکیل کمیته مستقل حقیقتیاب، اعلام کرد که ماموریت این کمیته را «سیاسی و نامشروع» میداند.