پرونده حیات «ابراهیم رئیسی» با سقوط بالگردی که او را به‌همراه «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر خارجه دولت جمهوری اسلامی به تبریز بازمی‌گرداند بسته شد. سهم او در سقوط و فرورفت ورزش ایران چقدر بود؟

***

دستور به قتل سه ملی‌‌پوش فوتبال، بسکتبال و فوتبال

از نخستین سال آغاز حکومت جمهوری اسلامی، نام ابراهیم رئیسی، با تیرباران، خون، طناب دار و اعدام عجین شد. او از ابتدای انقلاب تا ۱۲مرداد۱۴۰۰ که به عنوان هشتمین رئیس دولت جمهوری اسلامی آغاز به کار کرد، دستی در بالاترین نهادهای قضایی کشور داشت و آخرین مقامش نیز، ریاست قوه‌قضاییه کشور بود.

در این مدت، ورزشکاران بسیاری زیر نظر او حبس، شکنجه و حتی اعدام شدند. اولین آن‌ها، «حبیب خبیری»، کاپیتان تیم ملی فوتبال جوانان و امیدهای ایران و بازیکن سابق تیم ملی بود که به جرم «عضویت در سازمان مجاهدین خلق»، مقابل چشم‌های نامزدش در سال ۱۳۶۳ با دستور ابراهیم رئیسی و توسط شخص «اسدالله لاجوردی»، رییس وقت زندان اوین اعدام شد.

اسدلله لاجوردی سال ۱۳۷۷ در بازار تهران ترور شد، ابراهیم رئیسی سال ۱۴۰۰ با سقوط بالگردش، از دنیا رفت.

مشهورترین شخصیت ورزشی ایران که رد خون او روی سوابق ابراهیم رئیسی به چشم می‌خورد، «فروزان عبدی» است؛ بازیکن سابق تیم ملی والیبال زنان ایران.

فروزان عبدی را سال ۱۳۶۱ در کرج به جرم عضویت در سازمان مجاهدین خلق دستگیر می‌کنند. یعنی همان سالی که ابراهیم رئیسی، ریاست دادستانی کرج را برعهده داشت. گفته می‌شود دستور بازداشت تمام اعضای خانواده‌ فروزان عبدی را که یک روز پس از او بازداشت شدند، آقای رئیسی صادر کرده بود. خانواده‌اش شش ماه در این زندان به‌اتهام «هم‌خانواده بودن» با فروزان، در حبس بودند.

فروزان عبدی تا سال ۱۳۶۷ در زندان «گوهردشت» یا همان «رجایی‌شهر» کنونی در حبس و زیر شکنجه بود. وقتی می‌خواستند فروزان عبدی را برای اجرای حکم ببرند، یک جمله گفته بود: «این‌ها از دستمان خسته شده‌اند، می‌خواهند آزادمان کنند.» رفت و دیگر برنگشت.

«نوید افکاری»، قهرمان پیشین کشتی ایران نیز زمانی که رئیسی ردای قاضی القضات بر تن داشت، اعدام شد. او آخرین و مشهورترین ورزشکاری بود که در دستگاه قضایی تحت امر ابراهیم رئیسی اعدام شد.

پس از اعدامش، فایل صوتی او درحالی منتشر شد که به قاضی دادگاه اصرار می‌ورزید اعترافات او زیر شکنجه و با وعده آزادی گرفته شده است. ۲۲شهریور۱۳۹۹، زمانی که ابراهیم رئیسی ریاست قوه‌قضاییه جمهوری اسلامی را برعهده داشت، نوید افکاری اعدام می‌شود.

کشتی‌گیر فرنگی‌کار شیرازی، یک بار به‌اتهام قتل یک مامور حکومتی در جریان اعتراضات مرداد ۱۳۹۷ در شیراز حکم اعدام گرفت و بار دیگر نیز برای شرکت در این اعتراضات، با اتهام «محاربه» در دادگاه انقلاب به مرگ محکومش کردند. اتهاماتی که از سوی نوید افکاری رد شده بود.

یک عمر عادت به گروگان‌ گرفتن خانواده‌ ورزشکاران

ابراهیم رئیسی در نوع رفتار با ورزشکارانی که آن‌ها را مخالف جمهوری اسلامی می‌دانست یا نسبت به آن‌ها احساس خطر می‌کرد، از یک فرمول مشخص پیروی می‌کرد؛ «گروگان گرفتن خانواده.»

او دستور داده بود حبیب خبیری، کاپیتان تیم ملی فوتبال جوانان و امیدهای ایران، مقابل چشم‌های نامزدش توسط اسدالله لاجوردی بازجویی شود. طبق گزارش سازمان حقوق‌بشری «بنیاد برومند»، خانواده فروزان عبدی عضو تیم ملی بسکتبال زنان ایران، با دستور ابراهیم رئیسی (دادستان وقت کرج) یک روز پس از بازداشت او دستگیر شده و در زندان رجایی‌شهر، هریک در سلول انفرادی مجزایی نگهداری می‌شدند.

ابراهیم رئیسی در دوران ریاست بر قوه‌قضاییه نیز از همین روش در مورد خانواده نوید افکاری استفاده کرد؛ بازداشت و نگهداری طولانی‌مدت «وحید» و «حبیب»، دو برادر نوید افکاری و محکوم کردن آن‌ها به زندان طولانی‌مدت، از روش‌های مرسوم ابراهیم رئیسی در دستگاه قضایی بود.

وحید افکاری به ۵۴ سال و شش ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق و حبیب افکاری به ۲۷ سال و سه ماه حبس و ۷۴ ضربه شلاق محکوم شدند.

آخرین نمونه گروگان‌گیری‌های محبوب ابراهیم رئیسی با مشارکت سپاه پاسداران در جام‌جهانی ۲۰۲۲ قطر رخ داد. درست در روزهایی که مردم ایران در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ پس از قتل حکومتی «مهسا (ژینا) امینی» کشته و بازداشت می‌شدند، دولت و سپاه در حرکتی مشترک، به فکر رام کردن و همراه کردن بازیکنان تیم فوتبال در جام‌جهانی قطر بودند؛ با وعده‌ پاداش‌های بی‌سابقه و البته تهدید‌های جدی.

گزارشگر CNN پیش از دیدار تیم‌های ایران و آمریکا در گزارشی از حضور نیروهای امنیتی سپاه پاسداران در هتل محل استقرار تیم فوتبال جمهوری اسلامی خبر داد و مدعی شد صدها نیروی امنیتی اطلاعات سپاه در هتل، با بازیکنان مانند گروگان‌های حکومت رفتار می‌کنند. در این گزارش همچنین تاکید شده بود که خانواده بازیکنان زیر نظر هستند و آن‌ها تهدید شده‌اند در صورت هرگونه رفتار خلاف قواعد جمهوری اسلامی، خانواده آن‌ها در تهران حبس خواهند شد.

ورزشکاران یا سرکوب می‌شدند، یا نردبانی برای مقبولیت

اعدام، همه ابزار ابراهیم رئیسی برای سرکوب ورزشکارانی که در خط فکری دیگری قدم می‌زدند نبود. بازداشت و سرکوب، یکی از مهم‌ترین ابزارهای او و جمهوری اسلامی برای کنترل ورزشکارانی بود که در جریان اعتراضات سراسری، با مردم ایران همراهی کردند.

«الناز رکابی»، مشهورترین نامی است که می‌توان به یاد آورد. پاییز ۱۴۰۱، خانم رکابی بدون حجاب اجباری در رقابت‌های صخره‌نوردی بین‌المللی سئول شرکت کرد، اما پس‌از آن توسط سفارت جمهوری اسلامی ربوده شد. برادرش را سازمان اطلاعات سپاه در تهران ربود تا مطمئن شوند الناز رکابی به ایران بازخواهد گشت؛ مدلی از گروگان‌گیری‌های محبوب ابراهیم رئیسی از خانواده ورزشکاران.

دیگری، «امیر نصرآزادانی» است. فوتبالیست سابق تیم‌های راه‌آهن، سپاهان و تراکتور، که ۲۷آبان۱۴۰۱ توسط نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بازداشت می‌شود و باوجود بارها ادعای بی‌گناهی و دست نداشتن در پرونده‌ای موسوم به «خانه اصفهان»، رای به ۲۶ سال زندان او می‌دهند. 

«وریا غفوری»، کاپیتان سابق استقلال و بازیکن وقت فولاد، «سروش رفیعی»، بازیکن پرسپولیس، «اشراق نجف‌آبادی»، مربی دوچرخه‌سواری، «محمد خیوه»، کوهنورد و طبیعت‌گرد، «حسام موسوی»، مربی سنگ‌نوردی و «امیر ارسلان مهدوی»، مربی اسنوبرد، توسط وزارت اطلاعات دولت ابراهیم رئیسی بازداشت شده بودند.

او اما در عین حال، میل وافر و ولع وصف ناپذیری برای دیده شدن و گرفتن مقبولیت از سوی ورزشکاران داشت. پیش از سفر تیم فوتبال به جام‌جهانی قطر و در اوج اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، تصاویر دست به سینه و خم شدن بازیکنان این تیم ازجمله «روزبه چشمی» و «علی‌رضا بیرانوند» مقابل ابراهیم رئیسی، خبرساز شد.

۲۰شهریور۱۴۰۲، ابراهیم رئیسی با ورزشکارانی که باید به رقابت‌های آسیایی اعزام می‌شدند دیدار کرد و از آن‌ها تنها دو خواسته داشت؛ «زنان حجاب اسلامی را رعایت کنند»، «مردان ورزشکار باید پیام نظام را به جهان برسانند.»

نگاهی صرفا ابزاری برای رساندن ایدئولوژی حکومت به آن سوی مرزها و نشان دادن رضایت عمومی از همراهی مردم با نظام سیاسی داخل کشور.

پس از بازگشت همان ورزشکاران، ابراهیم رئیسی برخی چهره‌های قدیمی ورزش را بار دیگر در مراسمی دور خود جمع کرد و آن‌ها را «مبلغین راستی جمهوری اسلامی» و «ادامه‌دهندگان راه قاسم سلیمانی» نامید. پس از همان دیدار، «محمد نصیری»، قهرمان سابق وزنه‌برداری جهان که در مراسم حضور داشت، در گفت‌وگو با روزنامه «ایران ورزشی» گفت که سال‌هاست به‌دلیل مشکلات معیشتی، «آرزوی مرگ» می‌کند.

آخرین دیدار خبرساز ابراهیم رئیسی پیش از مرگ، به ملاقاتش با «حسن یزدانی» برمی‌گردد؛ براساس تصاویری که صداوسیما حکومتی ایران منتشر کرده بودند، حسن یزدانی، کشتی‌گیر آزادکار، پنج‌شنبه ۲۷اردیبهشت۱۴۰۳ برای استقبال از ابراهیم رئیسی به فرودگاه ساری مازندران رفت و مقابل او پای پله‌های هواپیما، دست به سینه ایستاد.

ابراهیم رئیسی در لحظه این دیدار از حسن یزدانی و «سپیده بابایی»، عضو تیم کشتی آلیش زنان بابت آنچه «بالا بردن پرچم جمهوری اسلامی» و «خواندن سرود جمهوری اسلامی» می‌خواند، تشکر کرد. او هیچ نامی از «ایران» نبرده بود.