«حمید نوری»، دادیار سابق زندان «گوهردشت» (رجایی‌شهر) که به‌دلیل دست داشتن در اعدام زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ به دو اتهام «جنایت جنگی» و «قتل عمد» در سوئد به حبس و پرداخت غرامت به بازماندگان محکوم شده بود، ۲۶خرداد ۱۴۰۳ آزاد شد.
نوری با وعده سفر تفریحی همراه زنان غیرایرانی با کشتی به سوئد کشانده شد و در آن‌جا به محض ورود به فرودگاه به اتهام جنایت جنگی و مشارکت در قتل عمد هزاران زندانی سیاسی در ایران، بازداشت شد.
***
«کاظم غریب‌آبادی»، معاون امور بین‌الملل و دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضاییه در حساب کاربری‌اش در شبکه اجتماعی ایکس ضمن اعلام این خبر مدعی شد حمید نوری که از سال ۹۸ در سوئد در «بازداشت غیرقانونی به سر می‌بُرد، آزاد و تا ساعتی دیگر به کشور بازخواهد گشت.»
بیانیه نخست‌وزیر سوئد اما آشکار کرد که حمید نوری نه «تبرئه و آزاد» که در یک برنامه مشترک با جمهوری اسلامی، تبادل شده است.
حمید نوری کیست؟
حمید نوری، دادیار سابق در قوه قضاییه جمهوری اسلامی در دوره اعدام زندانیان سیاسی در تابستان سال ۱۳۶۷، در روز ۱۸ آبان ۱۳۹۸ با یک پرواز مستقیم از ایران وارد فرودگاه استکهلم و بلافاصله دستگیر شد. بازداشت حمید نوری در پی شکایت و تلاش برخی از زندانیان سیاسی سابق و خانواده‌های اعدام‌شده‌ها از جمله ایرج مصداقی، زندانی سیاسی سابق انجام شد.
در جریان اعدام‌های تابستان ۶۷، طی حدود دو ماه هزاران زندانی سیاسی که در حال گذراندن دوران حبس خود بودند، با فرمان آیت‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، اعدام و گروهی از آن‌ها مخفیانه در گورهای دسته‌جمعی به خاک سپرده شدند.
رسیدگی به اتهامات حمید نوری در دادگستری سوئد، ۹۳ جلسه به طول انجامید. دست‌کم ۹۰ شاکی و شاهد در جلسه‌های دادگاه حاضر شدند و شهادت دادند. این پرونده مورد بررسی کارشناسان حوزه‌های مختلف هم قرار گرفت و سرانجام حمید نوری در تیر ۱۴۰۱ به جرم مشارکت در اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی به «حبس ابد» محکوم شد.
دادگاه در حکم خود تصریح کرد که حمید نوری به عنوان دادیار زندان گوهردشت «شخصا زندانیان را انتخاب می‌کرده و به جلسات کمیته موسوم به هیات مرگ می‌برده و از آن‌جا آن‌ها را به محل تیرباران می‌برده است.»
وکلای حمید نوری درخواست تجدیدنظر کردند، اما سه‌شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۲ دادگاه تجدیدنظر در سوئد رای نهایی خود در پرونده حمید نوری را اعلام و حکم حبس ابد برای او را تایید کرد.
حمید نوری در دفاعیاتش اعدام گسترده زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ را «ساختگی» و «جعلی» خوانده بود. مقامات ایران بارها اعلام کرده‌اند او «بی‌گناه» است و دادگاه را «سیاسی» خوانده بودند. برخی ادعاهای حمید نوری در دوران محاکمه از جمله جعلی خواندن «فتوای آیت‌الله خمینی» درباره زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ جنجال برانگیز شده بود. او در یکی دیگر از جلسات دادگاه نیز گفته بود که «می‌توانستم در جمهوری اسلامی وزیر بشوم.»
دستگاه پروپاگاندای جمهوری اسلامی به همراه فرزندان حمید نوری در طول ماه‌های بازداشت و محاکمه او تلاش فراوانی کردند تا صلاحیت دادگاه سوئد برای برگزاری این محاکمه و سلامت سیستم قضایی سوئد را زیر سوال ببرند. در همین راستا «مجید نوری»، پسر حمید نوری مدعی شده بود که پدرش «شکنجه سفید» می‌شود و گفته بود او «عادت به چای خوردن دارد، یک هفته مرتب به او چای می‌دادند بعد یکباره این چای را برای بابا قطع می‌کنند.»
در نهایت اما شش ماه پس از تایید حکم حبس ابد برای حمید نوری٬ خبر تبادل حمید نوری با دو زندانی سوئدی در ایران منتشر شد.
کدام زندانیان تبادل شدند؟
طی سال‌های گذشته پنج نفر با تابعیت سوئدی زندانی شدند؛ «احمدرضا جلالی» و «یوهان فلودرس» به اتهام «جاسوسی»، «کوین گیلبرت» و «سیمون کاسپر» با اتهام مربوط به «موادمخدر»؛ همچنین «سعید عزیزی» که اتهام او تاکنون مشخص نیست.
بنا بر اخبار منتشر شده در مقابل آزادی حمید نوری، یوهان بلودرس و سعید عزیزی آزاد شده و در راه سوئد هستند.
یوهان فلودروس، دیپلمات سوئدی، بهار سال ۱۴۰۱ برای «سفر گردشگری» به‌همراه چند تن از دوستان خود به ایران سفر کرده بود او روز ۲۸ فروردین همان سال در حالی‌که قصد بازگشت داشت، بازداشت شد.
آخرین جلسه دادگاه این شهروند سوئدی روز هشتم بهمن ۱۴۰۱در تهران برگزار شد و نماینده دادستان دیگر او را متهم کرد که «اطلاعاتی به خارج از کشور منتقل کرده» و با اسرائیل «ارتباط داشته است.»
این مقام قضایی جمهوری اسلامی همچنین تاکید کرد که «طبق کیفرخواست صادره تقاضای مجازات و صدور حکم اشد در خصوص نام‌برده» را دارد.
سعید عزیزی، شهروند ایرانی-سوئدی، نیز پیش‌تر از سوی شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران به پنج سال حبس تعزیری محکوم شده بود.
«رضا شفاخواه»، وکیل دادگستری، بهمن سال گذشته در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت که موکلش آقای عزیزی از بیماری «سرطان پروستات» رنج می‌برد. این وکیل دادگستری ساعتی پس از آزادی این زندانی نوشت: «این مبادله بدون اطلاع بنده به‌عنوان وکیل و خانواده موکل صورت گرفته است. به گفته خانواده آقای عزیزی، ظاهرا ایشان دیشب از زندان آزاد و به سمت سوئد پرواز کرده‌اند.»
دولت سوئد، دی‌ماه سال قبل بدون اشاره به نام آقای عزیزی اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران یک شهروند ایرانی-سوئدی بالای ۶۰ سال را غیرقانونی بازداشت کرده و خواستار آزادی سریع او شده بود.
استکهلم هویت این مرد را اعلام نکرد ولی خاطر نشان کرده بود که او تابعیت ایران و سوئد را دارد و «بدون هیچ دلیل مشخصی» در آبان‌ماه گذشته بازداشت شده است.
نام احمدرضا جلالی در این مبادله نیست و خانواده‌اش در این باره از دولت سوئد انتقاده کرده‌اند.
احمدرضا جلالی، پزشک و استاد دانشگاه ایرانی‌تبار و شهروند سوئد، اردیبهشت سال ۱۳۹۵ وقتی برای شرکت در یک کنفرانس علمی به ایران سفر کرده بود توسط ماموران وزارت اطلاعات بازداشت شد.
او پس از ۹ ماه زندان، از جمله سه ماه انفرادی، در ۱۲ بهمن ۱۳۹۵ در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب توسط قاضی «ابوالقاسم صلواتی» با اتهام‌های ادعایی چون «جاسوسی و فروش اطلاعات به اسرائیل» و «افساد فی‌الارض» به اعدام محکوم شد.
خبرگزاری «ایسنا»، ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۰ در خبری به نقل از «منابع آگاه» تصمیم به اجرای این حکم اعدام را به محاکمه حمید نوری در سوئد مرتبط دانست.
احمدرضا جلالی در طی سال‌های بازداشت، در اعتراض به شرایط زندان بارها دست به اعتصاب غذای تر و خشک زده است.
به گفته «ویدا مهران‌نیا»، همسر این پزشک و پژوهشگر دو تابعیتی، او در سال ۱۳۹۷ مشکوک به ابتلا به بیماری سرطان خون بود، اما به گفته او، مسوولان زندان در تشخیص و درمانش سنگ‌اندازی کردند.
بهمن ماه ۱۴۰۰ هم همسر احمدرضا جلالی خبر از آن داد که او را تنها یک روز پس از عمل جراحی به دلیل مشکل چسبندگی حاد روده به بیمارستان بازگردانده‌اند.
کوین گیلبرت و سیمون کاسپر، دو شهروند سوئدی نیز در سال ۱۴۰۱به جرم حمل مواد مخدر به ۵ و ۸ سال زندان محکوم شدند. به گفته سخنگوی قوه قضاییه یکی از متهمان به ۵ سال حبس و جزای نقدی و فرد دوم به ۸ سال حبس، ۶۰ ضربه شلاق و جزای نقدی محکوم شده است.
به ادعای سخنگوی وقت قوه قضاییه، این دو تبعه سوئدی روز ششم و هفتم بهمن‌ماه ۱۳۹۸ در حین کنترل مسافران خارجی فرودگاه امام، با ۹۸۰۰ گرم شیره تریاک و ۹۷۰۰ گرم معادل ۲۱ هزار عدد قرص ترامادول دستگیر شده‌اند.
حکم صادره برای کوین گیلبرت به گفته سخنگوی قوه قضاییه حامل تریاک، ۸ سال زندان، ۶۰ ضربه شلاق و جزای نقدی اعلام شده است. بنابر آن گزارش، سیمون کاسپر نیز به ۵ سال حبس و پرداخت جزای نقدی «بیش از ده میلیارد ریال» محکوم شده است.
سابقه تبادل زندانی با جمهوری اسلامی
در تبادل حمید نوری و دو تبعه سوئدی نیز همچون موارد گذشته، دولت عمان نقش میانجی ایفا کرده است. خبرگزاری رسمی عمان روز ۲۶ خرداد ۱۴۰۳ خبر داد که با میانجی‌گری این کشور، ایران و سوئد برای آزادی متقابل شهروندان بازداشت شده در دو کشور، توافق کرده‌اند. بنا بر این خبر زندانیان دو طرف از تهران و استکهلم به مسقط انتقال داده شده و سپس به سمت کشورهایشان پرواز کردند.
جمهوری اسلامی سابقه‌ای طویل در گروگان‌گیری اتباع دیگر کشورها و شهروندان دو تابعیتی خود برای مبادله با زندانیانش یا پول دارد.
دو روز پیش نیز «لویی آرنو»، شهروند فرانسوی زندانی در ایران که سال گذشته به اتهامات امنیتی به پنج سال حبس محکوم شده بود، پس از آزادی از زندان، به پاریس بازگشت.
این شهروند فرانسوی که به اتهام شرکت در تظاهراتی به خاطر مرگ «مهسا امینی» بازداشت شده بود، پس از گذراندن نزدیک به دو سال در زندان اوین، اکنون با میانجی‌گری عمان آزاد شده است. البته مشخص نیست که جمهوری اسلامی در مقابل چه دستاوردی آقای آرنو را آزاد کرده است.
سال گذشته نیز اعلام شد که پس از دو سال مذاکره حکومت ایران پنج ایرانی-آمریکایی را آزاد کرد.
سه نفر از این زندانیان آمریکایی ایرانی‌الاصل که از زندان به حبس خانگی منتقل شده‌اند، «سیامک نمازی»، «عماد شرقی» و «مراد طاهباز» هستند. دو نفر دیگر هم همراه آن‌ها هستند که خانواده‌های‌شان خواستار پنهان نگاه داشتن هویت آن‌ها شده‌اند. در مقابل آزادی این پنج تن آمریکا به کره جنوبی اجازه داد که شش میلیارد دلار پول بلوکه‌شده تهران را آزاد و به بانکی در قطر منتقل کند.
دو شهروند ایرانی-اتریشی و یک شهروند اهل دانمارک که در ایران زندانی بودند، نیز در خرداد ۱۴۰۲ با وساطت عمان و پشتیبانی بلژیک با «اسدالله اسدی» مبادله شدند.
آن زمان تهران در قبال آزادی اسدالله اسدی، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی که به دلیل اقدامات تروریستی به زندان محکوم شده بود «اولیویه فانده کاستیل»، امدادگر زندانی بلژیکی، را آزاد و روانه بروکسل کرد.
اسدالله اسدی، دبیر سوم وقت سفارت جمهوری اسلامی ایران در وین، پایتخت اتریش، تابستان پنج سال پیش در خاک آلمان به اتهام دست داشتن در توطئه بمب‌گذاری علیه گردهمایی سازمان مجاهدین خلق بازداشت شده بود. او پس از استرداد به بلژیک محاکمه و به ۲۰ سال حبس محکوم شده بود.
جمهوری اسلامی در جریان مذاکرت هسته‌ای نیز با چهار زندانی ایرانی-آمریکایی و ۱.۷ میلیارد دلار مبادله شد.
این سیاست جمهوری اسلامی برای گروگان‌گیری به منظور آزاد کرد ماموران زندانی شده‌اش در کشورهای دیگر یا پول، بارها از سوی فعالان حقوق بشر مورد اعتراض قرار گرفته بود. به‌خصوص که کشورهای غربی در اکثر موارد به این روش جمهوری اسلامی تن داده و این نظام را به ادامه آن تشویق می‌کنند.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید